Żywność dla zdrowych dzieci – środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego
Niemowlęta (czyli dzieci poniżej pierwszego roku życia) i małe dzieci (te w wieku 1-3 lata) mają szczególne potrzeby żywieniowe i różnią się w tym zakresie od osób dorosłych. Dlatego żywność przeznaczona specjalnie dla tej grupy wiekowej jest w Polsce i Europie sprzedawana jako tzw. środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego (ŚSSPŻ). Oznacza to, że oprócz spełniania podstawowych norm jakości i bezpieczeństwa obowiązujących dla wszystkich środków spożywczych, ŚSSPŻ muszą spełniać
„szczególne wymagania w zakresie składu oraz sposobu produkcji, zapewniające, że środki te będą zaspokajały specjalne potrzeby żywieniowe konsumentów finalnych zgodnie ze swoim przeznaczeniem”.
Prawo reguluje także listę składników dozwolonych i niedozwolonych jako dodatki do takiej żywności. W przypadku żywności dla dzieci oznacza to między innymi, że nie dodaje się do niej konserwantów, wzmacniaczy smaku, soli, GMO i niektórych barwników. Ograniczony jest także dodatek cukru. Skład produktów do żywienia niemowląt (tzw. mlek modyfikowanych) jest jeszcze ściślej regulowany osobną dyrektywą.
Na opakowaniach żywności dla dzieci można znaleźć m.in. informacje o grupie wiekowej, dla której jest przeznaczony dany produkt, o sposobie przygotowania i podania, wykaz wartości odżywczych, wykaz alergenów, termin przydatności. W Polsce wszelkie produkty spożywcze dla zdrowych dzieci do 3 roku życia, w tym standardowe mleka modyfikowane, zaklasyfikowane są właśnie jako środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego – dla dzieci z problemami zdrowotnymi
Dla dzieci, które z przyczyn zdrowotnych nie mogą spożywać „zwykłej”, standardowej żywności, przeznaczone są specjalne produkty, które pozwalają zaspokoić ich potrzeby żywieniowe. I tak, preparaty specjalistyczne dla dzieci cierpiących na kolki, wzdęcia i zaparcia (mleko „comfort”), nadmierne ulewania (mleko A.R.), biegunki, alergie pokarmowe (preparaty mlekozastępcze na bazie soi, hydrolizatów białkowych lub wolnych aminokwasów), niedożywienie wynikające z choroby lub wcześniactwa itd., klasyfikowane są właśnie jako żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Jako takie, nie powinny być podawane bez potrzeby dzieciom zdrowym, a podawanie ich małym pacjentom powinno odbywać się tylko na zalecenie i pod nadzorem lekarza. Rozporządzenie UE mówi na ten temat:
„Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego jest opracowywana w ścisłej współpracy z pracownikami służby zdrowia w celu żywienia pacjentów dotkniętych określoną zdiagnozowaną chorobą[..]. Z tego względu żywność specjalnego przeznaczenia medycznego musi być stosowana pod nadzorem lekarza[…].” Mleka specjalistyczne dla niemowląt mają skład wzorowany na składzie mleka modyfikowanego dla zdrowych dzieci, jednak z pewnymi zmianami, ze względu na konieczność dostosowania do specjalnych potrzeb dzieci z problemami zdrowotnymi. Według rozporządzenia: „Biorąc jednak pod uwagę, że preparaty do początkowego żywienia niemowląt i preparaty do dalszego żywienia niemowląt są przeznaczone dla niemowląt zdrowych, należy przewidzieć odstępstwa dla żywności specjalnego przeznaczenia medycznego opracowanej w celu zaspokojenia wymogów żywieniowych dotyczących niemowląt, w przypadku gdy jest to niezbędne ze względu na zamierzone zastosowanie produktu”.
Na etykietach żywności specjalnego przeznaczenia medycznego muszą być m.in. informacje na temat wskazań do jej stosowania, na temat wartości odżywczych i informacje o tym, czy jest to żywność do wyłącznego, czy częściowego żywienia – to znaczy, czy dziecko może odżywiać się tylko danym preparatem, czy powinno uzupełniać dietę także o inne produkty.
Butelki do karmienia i naczynia dla dzieci – bez bisfenolu A
Od 2011 roku lat Unia Europejska zakazuje stosowania bisfenolu A (BPA) w tworzywach stosowanych do wyrobu butelek dla niemowląt. Bisfenole to pochodne fenoli (alkoholi aromatycznych), stosowane w przemyśle jako dodatki poprawiające właściwości tworzyw sztucznych, m.in. poliwęglanów (PC), z których dawniej robiono butelki dla dzieci. Niestety, bisfenole są szkodliwe dla zdrowia, ponieważ zaburzają równowagę hormonalną, a niemowlęta i małe dzieci są na to szczególnie wrażliwe. Dlatego od około dekady nie wolno już stosować bisfenolu A w produkcji butelek do karmienia niemowląt praktycznie na całym świecie. Producenci deklarują, że nie tylko butelki, ale i kubeczki, smoczki i wszelkie akcesoria mające kontakt z żywnością dla dzieci nie zawierają BPA i innych szkodliwych substancji, zabronionych prawem. Uwaga! Aby zapewnić bezpieczeństwo stosowania naczyń dla dzieci, należy przestrzegać zaleceń producenta dotyczących ich użytkowania, mycia i dezynfekcji.
Zabawki dla dzieci – standardy bezpieczeństwa
Regulacje prawne - polskie i europejskie – stoją także na straży bezpieczeństwa zabawek dla najmłodszych. Specjalna dyrektywa Parlamentu Europejskiego określa, jakie przedmioty mogą być uważane za zabawki – zabawka oznacza dowolny produkt lub materiał zaprojektowany lub wyraźnie przewidziany do używania podczas zabawy przez dzieci do 14 roku życia - i jakie wymagania muszą spełniać. Określa także dopuszczalny poziom szkodliwych substancji w tych zabawkach, a także ich konstrukcję. Postanawia się na przykład, że
„zabawki, a także zawarte w nich substancje chemiczne, nie stanowią zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia użytkowników lub osób trzecich wtedy, gdy są używane zgodnie z przeznaczeniem lub w sposób możliwy do przewidzenia z uwzględnieniem normalnego zachowania dzieci”.
Oznakowania zabawek muszą zawierać znak CE (jest to symbol deklaracji producenta że jego wyrób jest zgodny z wymaganiami zawartymi w dyrektywach europejskich dotyczących danego produktu), informacje o wieku dziecka, od którego może ono bawić się daną zabawką i informacje o bezpieczeństwie użytkowania ze względu na przeznaczenie zabawki, np., przy używaniu jej w wodzie lub podczas zabaw sportowych. W uzasadnionych przypadkach powinna być dołączona także instrukcja obsługi i informacje o ryzyku związanym z używaniem zabawki.
Podsumowując, prawodawcy europejscy i krajowi dbają o to, aby produkty żywnościowe, akcesoria i zabawki dla najmłodszych były bezpieczne. Przepisy te są modyfikowane, na przykład kiedy pojawiają się nowe rozwiązania techniczne lub nowe informacje naukowe, dotyczące bezpieczeństwa stosowania pewnych substancji, korzyści płynących ze spożywania pewnych składników odżywczych lub inne ważne dane. Warto śledzić obowiązujące normy i uważnie czytać informacje umieszczone na etykietach – nie widnieją tam one bez powodu.
Poniżej znajdziecie przykłady podstawowych regulacji prawnych dotyczących żywności i innych produktów dla dzieci.
Bibliografia
- Dyrektywa Komisji 2006/141/WE z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie preparatów do początkowego żywienia niemowląt i preparatów do dalszego żywienia niemowląt oraz zmieniająca dyrektywę 1999/21/WE. Tekst mający znaczenie dla EOG.
- Dz.U.2020.0.2021 t.j. - Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia; rozdział 6. Tekst dostępny tutaj: https://www.lexlege.pl/ustawa-o-bezpieczenstwie-zywnosci-i-zywienia/rozdzial-6-srodki-spozywcze-specjalnego-przeznaczenia-zywieniowego/6124/ (dostęp 14.12020)
- Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/128 z dnia 25 września 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 w odniesieniu do szczegółowych wymogów dotyczących składu żywności specjalnego przeznaczenia medycznego oraz informacji na jej temat (Tekst mający znaczenie dla EOG)
- Zmiana rozporządzenia (UE) nr 10/2011 w odniesieniu do ograniczenia stosowania bisfenolu A w butelkach z tworzyw sztucznych do karmienia niemowląt. Dz.U.UE.L.2011.87.1. ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) NR 321/2011 z dnia 1 kwietnia 2011 r.
- Zmieniające rozporządzenie (UE) nr 10/2011 w odniesieniu do ograniczenia stosowania bisfenolu A w butelkach z tworzyw sztucznych do karmienia niemowląt. (Tekst mający znaczenie dla EOG)
- DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/48/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa zabawek (Tekst mający znaczenie dla EOG), Dz.U. L 170, 30.6.2009, p.1
Zdjęcie okładkowe - źródło: Shutterstock
Komentarze (0)