Julian Tuwim

Wszechstronnie uzdolnionym polskim pisarzem był Julian Tuwim. W jego dorobku artystycznym znajdują się zarówno wierszyki dla dzieci i młodzieży, jak i poematy dla dorosłych czytelników. Pisał także inne utwory literackie – libretta operetkowe, teksty piosenek czy wodewile i skecze. Uznawany jest za jednego z najbardziej popularnych poetów XX-lecia międzywojennego.

Dzieciństwo i młodość

Julian Tuwim urodził się 13 września 1894 roku w Łodzi. Jego mieszczańska rodzina pochodziła z grona zasymilowanych Żydów. Ojciec poety – Izydor Tuwim – był pierwszym prokurentem łódzkiego oddziału Azowsko-Dońskiego Banku Handlowego. Adela z Krukowskich – matka poety – miała wiele problemów zdrowotnych, w tym głównie psychicznych. Po nieudanych próbach samobójczych podjętych po śmierci męża w 1935 roku została zastrzelona przez Niemców podczas likwidacji getta w Otwocku w 1942 roku. Sytuacja rodzinna odbiła się na psychice Juliana Tuwima, który cierpiał na depresję i miał liczne fobie.

W latach 1904–1914 Julian Tuwim uczęszczał do Męskiego Gimnazjum Rządowego w Łodzi. Nie był zbyt dobrym uczniem, a zwłaszcza nie lubił uczyć się przedmiotów ścisłych. Z uwagi na złe oceny z matematyki, Julian musiał powtarzać szóstą klasę.

W Łodzi, gdzie Tuwimowie mieszkali do 1916 roku, Julian miał okazję poznać życie przemysłowej metropolii, a także zaznajomić się z kabaretem i folklorem ulicy.

Dorosłość poety

W 1916 roku Julian Tuwim przeniósł się do Warszawy, gdzie chciał studiować polonistykę i prawo. W latach 1916–1918 uczęszczał na Uniwersytet Warszawski, ale ukończył zaledwie po jednym semestrze na każdym z kierunków. 30 kwietnia 1919 roku poślubił Stefanię Marchew. W tym samym roku założył też organizację ZAiKS, czyli Związek Artystów i Kompozytorów Scenicznych, w której pełnił funkcję członka zarządu. Związał się też z kabaretem Picador, dla którego chętnie tworzył teksty piosenek, monologi i skecze.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej Julian Tuwim pracował w Biurze Prasowym naczelnego wodza Józefa Piłsudskiego. W 1939 roku, po wybuchu II wojny światowej, wyemigrował przez Rumunię i Włochy do Francji. Tam spotykał się z poetami nazywanymi satelitami w paryskiej kawiarni Cafe de la Regence.

W 1940 roku wyjechał do Portugalii, a stamtąd do Brazylii i USA. Od 1942 roku mieszkał w Nowym Jorku. Współpracował z emigracyjnymi „Wiadomościami Polskimi, Politycznymi i Literackimi”. W latach 1942–1946 pisał z kolei do londyńskiego miesięcznika „Nowa Polska”.

Julian Tuwim powrócił do kraju zaraz po zakończeniu działań wojennych w Europie. Wiosną 1946 roku zamieszkał w Warszawie, a w 1947 roku został kierownikiem artystycznym Teatru Nowego. Pracował na tym stanowisku do 1950 roku. Do końca życia w piśmie „Problemy” prowadził rubrykę „Cicer com caule”, czyli „Groch z kapustą”.

Zmarł w wyniku ataku serca 27 grudnia 1953 roku w Zakopanem, gdzie wypoczywał z rodziną. Został pochowany w Alei Zasłużonych na wojskowych Powązkach w Warszawie.

Kariera literacka

Już w 1911 roku, czyli w wieku 17 lat, Julian Tuwim debiutował przekładem na esperanto wierszy Leopolda Staffa, a w 1913 roku po raz pierwszy opublikował swój utwór poetycki – wiersz „Prośba”, który ukazał się w „Kurierze Warszawskim”. Liryk ten podpisał inicjałami poznanej w 1912 roku Stefanii Marchwiówny – swojej przyszłej żony.

W trakcie studiów Julian Tuwim pisał do czasopisma „Pro Arte et Studio”, a w 1916 roku został współzałożycielem grupy poetyckiej Skamander. W czasie międzywojnia Tuwim regularnie publikował. Ukazały się m.in. zbiory liryków, takie jak „Słowa we krwi” (1926), „Rzecz czarnoleska” (1929), „Biblia cygańska” (1932) oraz „Treść gorejąca” (1936).

Na emigracji w USA Tuwim stworzył słynny liryczno-epicki poemat „Kwiaty polskie”. Był współautorem i redaktorem pism literackich i satyrycznych, m.in. „Skamander”, „Wiadomości Literackie” oraz „Cyrulik Warszawski”. Napisał wiele wierszy dla dzieci, wśród których najsłynniejsze to: „Słoń Trąbalski”, „Ptasie radio”, „Pan Hilary”, „Lokomotywa”. W 1949 roku wydał antologię „Polska nowela fantastyczna”, a rok później zbiór szkiców „Pegaz dęba, czyli panopticum poetyckie”.

Dwukrotnie otrzymał Nagrodę Literacką Miasta Łodzi – w 1928 roku i w 1949 roku. Z kolei w 1949 roku Uniwersytet Łódzki przyznał Julianowi Tuwimowi honorowy tytuł doktora honoris causa. W 1951 roku poeta dostał z kolei Państwową Nagrodę Literacką I stopnia.