15 września 2023

Jak odróżnić grzyby jadalne od trujących?

Niższe temperatury i wilgoć to idealne warunki dla grzybów. Na co zwrócić uwagę podczas grzybobrania, żeby przynieść do domu koszyk pyszności, a nie trucizny?

Autorzy: Magda i Adam Gendźwiłł / crustanddust.pl

Grzyby to niezwykłe organizmy, a nie zaledwie nóżka i kapelusz. Okazuje się, że są meandrami podziemnych systemów komunikacji, rozmnażania się oraz przetrwania. Nie można odmówić im niezwykłości, chociaż nie są jakimiś wyjątkowo pożywnymi produktami. Nie zawierają nieprawdopodobnych ilości witamin czy soli mineralnych. Dodatkowo są ciężkostrawne. Jednak większość z nas docenia ich walory smakowe – suszone grzyby to kwintesencja smaku umami.

Samo grzybobranie jest niesamowitą podróżą i możliwością powrotu do korzeni.

Jak rozpoznać grzyby jadalne?

Rozpoznawanie grzybów jadalnych nie jest proste, ale można się tego nauczyć. Potrzeba ogromu czasu, samozaparcia i pomocy doświadczonych grzybiarzy. Trzeba pamiętać, że nawet doświadczeni zbieracze grzybów popełniają błędy. Zawsze trzeba zachowywać ostrożność, ponieważ istnieje ryzyko pomyłki. Jeśli nie masz pewności co do swojej wiedzy, lepiej unikać zbierania grzybów na własną rękę i skonsultować się z mykologiem, czyli ekspertem od rozpoznawania grzybów.

Doświadczeni zbieracza grzybów wskazują na kilka cech, które charakteryzują grzyby jadalne.

Kształt i wygląd

Zwróć uwagę na kształt, kolor i fakturę kapelusza oraz trzonu. Grzyby jadalne często mają regularny kształt oraz przyjemne kolory, choć istnieją wyjątki.

Blaszki i rurki

Obserwuj kształt, kolor oraz sposób przyczepienia blaszek lub rurek do trzonu. U niektórych gatunków blaszki mogą być przyrośnięte albo zbiegające.

Zapach i smak

Niektóre grzyby jadalne wyróznia charakterystyczny zapach i smak. Jednak ocenianie tego może być ryzykowne, ponieważ niektóre grzyby trujące mają podobne cechy.

Stan siedliska

Większość gatunków grzybów jadalnych preferuje konkretne siedliska, takie jak lasy iglaste czy liściaste. Znajomość ich występowania może pomóc w identyfikacji.

Porównanie z dostępnymi źródłami

Jeśli masz doświadczenie w rozpoznawaniu grzybów, możesz skorzystać z dostępnych książek, przewodników lub aplikacji mobilnych. Pamiętaj jednak, że na tobie spoczywa odpowiedzialność za zdrowie.

Unikanie ryzyka

Jeśli nie masz pewności co do konkretnego grzyba, lepiej go nie zbieraj i nie jedz. Niektóre gatunki trujące mogą być podobne do jadalnych i trudne do odróżnienia. Niektóre gatunki grzybów trujących do złudzenia przypominają grzyby jadalne. Dlatego w razie wątpliwości lepiej obejść się smakiem niż ponosić poważne, a nawet śmiertelne konsekwencje.

Konsultacja z ekspertami

Jeśli jesteś początkującym grzybiarzem, warto skonsultować się z doświadczonymi zbieraczami lub mykologami. Możesz także dołączyć do lokalnych grup miłośników grzybobrań lub stowarzyszeń mykologicznych. Najlepiej uczyć się od mistrzów.

Jak rozpoznać grzyby trujące?

Osoby mające małe doświadczenie w zbieraniu grzybów często kuszone są grzybami trującymi, które zazwyczaj łatwiej zauważyć niż jadalne. Zachęcają intensywnymi kolorami i pięknym wyglądem. Niestety nie mają na sobie tabliczek „trujące”, które jasno sugerowałyby, że lepiej trzymać się od nich z daleka. W rzeczywistości grzyby trujące mają niewiele cech pozwalających rozpoznać je od razu.

Warto jednak zwrócić uwagę na kilka kwestii:

siedlisko – zdarza się, że grzyby trujące występują w okolicy, w której raczej nie spotkamy jadalnych gatunków,
kolory – trujące grzyby często mają intensywniejsze i atrakcyjniejsze kolory,
zapach i smak – nie warto próbować grzybów, których nie jesteśmy pewni. Czasami sam zapach grzyba świadczy o tym, że nie jest on bezpieczny,
układ blaszek – grzyby trujące często mają inny układ blaszek niż jadalne.

Jeśli jakiś grzyb wzbudza wątpliwość, lepiej pokazać go ekspertowi lub zostawić i nie ryzykować.

Grzyby trujące podobne do jadalnych

Grzyby trujące często wyglądem przypominają znane i kochane w Polsce gatunki – borowiki, kozaki, rydze, pieczarki czy kanie. Warto dobrze poznać budowę jadalnych grzybów, żeby ustrzec się przed zjedzeniem trującego.

Grzyb trujący podobny do zajączka

Podgrzybek zajączek to przedstawiciel rodziny borowików. Grzyb ten pokryty jest drobnymi włoskami. Niektórzy nazywają go: huba rzeszotnik, podgrzybek, zajęczy grzyb, zajęczy grzybek, grzyb zajęczy, podgrzybek zajączek, borowik zajączek.

Występuje w lasach iglastych i liściastych oraz zaroślach. Ma średnicę od 3 do 10 centymetrów, podwinięte brzegi oraz miąższ o kremowym kolorze, nieco wpadający w żółty. Strzępki grzybni są białe.

Niezwykle trującym grzybem podobnym do zajączka jest podgrzybek szatański. Młode egzemplarze obu grzybów wyglądają bardzo podobnie. Starsze różnią się barwą porów i rurek – podgrzybek szatański jest różowy, a zajączek żółty lub żółtozielony.

Grzyb trujący podobny do prawdziwka

Prawdziwki to grzyby, które najczęściej pojawiają się w książeczkach dla dzieci i na grzybowych obrazkach. Najbezpieczniejsze są starsze okazy z dokładnie widocznymi rurkami. Zdawałoby się zatem, że nie można ich pomylić z niczym innym.

Jednak są grzyby trujące, które bardzo przypominają prawdziwki. „Trującym bliźniakiem” jest borowik szatański. Jego zjedzenie może doprowadzić do śmierci. Ma jasny kapelusz, pomarańczowo-żółte rurki i czerwony trzon. Młode egzemplarze łudząco przypominają prawdziwki i dlatego są tak niebezpieczne.

Grzyb trujący podobny do kani

Kanie po deszczu rosną jak szalone! Są duże, wyglądają nieco jak talerze, rosną gęsto. Mają skórkę wyglądającą, jakby się łuszczyła. Tuż pod kapeluszem jest pierścień, który się porusza. Delikatnie zgniecione pokazują jasny miąższ. Pysznie smakują otoczone mąką, jajkiem i usmażone jak kotlety schabowe.

Trującym bliźniakiem kani jest grzyb, który uchodzi za najskuteczniejszego truciciela – to muchomor sromotnikowy. Ma lekko zielony duży parasolowaty kapelusz. Nie ma łusek oraz pypcia na górze kapelusza. Po zgnieceniu robi się siny. Najważniejszą różnicę można zauważyć w pierścieniu pod kapeluszem – jest on nieruchomy. Od muchomora trzeba się trzymać z daleka. Kiedy nie mamy pewności, czy grzyb, którego chcemy zjeść, jest kanią, zrezygnujmy ze zbierania.

Grzyb trujący podobny do borowika

Borowik to prawdziwek szlachetny. Po prostu niektórzy na grzyby mówią borowiki, a inni prawdziwki. Dlatego trującym odpowiednikiem jest szatan, czyli borowik szatański.

Grzyb trujący podobny do kozaka

Kozak, koźlarz, koźlak to bardzo popularny grzyb. Świetnie sprawdza się w kuchni. Stosunkowo łatwo go rozpoznać, ponieważ pod kapeluszem ma gąbkę. Grzybem trującym podobnym do kozaka jest goryczak żółciowy. Po przekrojeniu robi się siny. Swoim gorzkim smakiem skutecznie psuje całe danie.

Grzyb trujący podobny do rydza

Rydze, jak wiemy z piosenki Heleny Majdaniec, są rude. Mają miedziany kolor. Blaszki po przerwaniu barwią się na szmaragdowo. Pachną słodkawo. Trującym odpowiednikiem rydza są mleczaje i krowiaki. Mleczaje po przekrojeniu mają białą barwę, a nie zielonkawą. Krowiaki po uszkodzeniu stają się ciemnobrązowe.

Grzyb trujący podobny do pieczarki

Pieczarki to bardzo popularne grzyby, które znamy z każdego sklepu. Żyją w naturze, dlatego podczas grzybobrania łatwo skusić się na grzybki wyglądające jak one. Uwaga! Mogą to być muchomory jadowite! Młode pieczarki i muchomory wyglądają prawie identycznie. Starsze nieco się od siebie różnią. Pieczarki mają ciemniejsze blaszki, a muchomory pozostają białe.

Masz już grzybobranie za sobą? Koniecznie przeczytaj nasz artykuł „Grzybobranie! Jak suszyć, marynować, smażyć i gotować grzyby?”