Paszporty Polityki do dziś pozostają jedną z najważniejszych nagród kulturalnych w Polsce. Przyznawana od 1993 roku, ma stanowić dla młodych twórców przepustkę, czyli właśnie „paszport”, do świata sztuki. Do nagrody nominowanych wybierają dziennikarze i krytycy z kilku różnych redakcji oraz specjaliści w danej dziedzinie.
Nagrody będą wręczane w 8 kategoriach: film, teatr, sztuki wizualne, literatura, muzyka poważna, muzyka popularna, kultura cyfrowa oraz kategoria specjalna – kreator kultury, za wybitny wpływ na rozwój i promowanie polskiej sztuki. Laureatów poznamy na gali w styczniu. A oto lista nominowanych:
Nominacje w kategorii Książka
Łukasz Barys „Kości, które nosisz w kieszeni”
Debiutancka powieść Łukasza Barysa to przenikliwe i pełne wrażliwości spojrzenie na kwestie życia i śmierci w małej miejscowości naznaczonej biedą po transformacji ustrojowej. W „Kościach, które nosisz w kieszeni” wyruszamy wraz z autorem w podróż do Pabianic i poznajemy jej mieszkańców. Zwykła codzienność poprzecinana jest dawnymi symbolami, poczuciem niesprawiedliwości, a od świata umarłych nigdy do końca nie można się uwolnić.
Elżbieta Łapczyńska „Bestiariusz nowohucki”
Nowa Huta: dzielnica-mit, wokół której przez lata narosła cała masa legend i stereotypów. Elżbieta Łapczyńska odczarowuje Nową Hutę, przygląda się jej z każdej możliwej strony i nie boi się pokazać brudu. „Bestiariusz…” wypełniają historie tyleż intrygujące, co przerażające, które wywołują w czytelniku pełne spektrum emocji.
Więcej w naszej recenzji „Bestiariusza nowohuckiego" na Empik Pasje.
Grzegorz Uzdański „Wypiór”
Po „Nowych wierszach sławnych poetów” Grzegorz Uzdański postanowił zmierzyć się z legendą narodowego Wieszcza. „Wypiór” to napisany częściowo trzynastozgłoskowcem poemat, w którym główni bohaterowie dzielą mieszkanie z nieśmiertelnym (dosłownie i w przenośni) Adamem Mickiewiczem. Okazuje się, że poeta przetrwał do naszych czasów i na dodatek jest wampirem. Uzdański zjawiskowo łączy humor i zabawę stylem z inteligentnymi i pełnymi wrażliwości przemyśleniami o życiu – także tym jak najbardziej śmiertelnym
Sprawdź też recenzję "Wypiora" w ramach cyklu Wybór Krytyków.
Nominacje w kategorii Muzyka popularna
Ralph Kaminski „Kora”
Na scenie błyszczy za sprawą intrygujących stylizacji, osobowości i przede wszystkim talentu wokalnego. Wydając album poświęcony twórczości Kory Jackowskiej, nie tylko oddał hołd jej wkładowi w polską muzykę, ale także pokazał się od niezwykle wrażliwej i refleksyjnej strony. Nie było tu próby prześcignięcia pierwowzoru, a jedynie odkrycie twórczości Maanamu na nowo. Więcej na temat wydawnictwa i całego projektu „Kora” przeczytacie w naszym wywiadzie z Ralphem Kaminskim.
Paweł Szamburski „Kołowrót”, „Uroboros”
Klarnet jest instrumentem, który w rękach genialnego muzyka rozbrzmiewać może z wielką mocą i wdziękiem. Szamburski wraz z formacją Bastarda, w skład której wchodzi również klarnecista Michał Górczyński oraz wiolonczelista Tomasz Pokrzywiński, tworzą kompozycje wymykające się schematom jazzowym czy alternatywnym. Muzyka Szambuskiego jest o przemijaniu, czekaniu na nieuchronne zmiany i nadziei. Słucha się jej w napięciu i wstrzymując oddech.
Ifi Ude „Ludevo”
Tam gdzie spotykają się teatr i muzyka, kultura polska i afrykańska, popularny talent show i ambitne kompozycje – musi być niezwykle inspirująco. Mieszkanką tej magicznej krainy dźwięków jest Ifi Ude. Jej twórczość składa się z kontrastów, pozornie niepasujących elementów. Umiejętność łączenia ich w całość to rodzaj supermocy, którą artystka zawdzięcza swojej wrażliwości. Występowała wraz z formacją Maleo Reggae Rockers, usłyszeć ją można na albumie „Ała” Tego Typa Mesa.
Nominowani w kategorii Muzyka poważna
Rafał Ryterski, koncert „We’re Here”
Sztuka queerowa wiele zawdzięcza Ryterskiemu. To przykład kompozytora-aktywisty, który nie tylko tworzy dzieła muzyczne, ale także stara się dotrzeć z nimi do szerokiej grupy odbiorców. Ten zasięg wykorzystuje także do mówienia o sprawach ważnych społecznie. Spotkanie świata akustycznego z elektronicznymi brzmieniami to po prostu kolejny genialny event zorganizowany przez Ryterskiego i wszyscy jesteśmy na niego zaproszeni.
Teoniki Rożynek
Wspólnie z Rafałem Ryterskim współtworzy kolektyw muzyczny gen~.rate. Skomponowała muzykę do kilku ważnych i docenianych filmów: „Wieża. Jasny dzień” Jagody Szelc, „Hymn do miłości” Marty Górnickiej oraz „Prime Time” Jakuba Piątka. Inspiracji twórczej szuka w… usterkach, błędach, zafałszowanych dźwiękach, bo to właśnie one, według Rożynek, mają w sobie moc i piękno.
Piotr Alexewicz, interpretacja muzyki Fryderyka Chopina podczas Konkursu Chopinowskiego
Mimo że nie udało mu się zwyciężyć w ostatniej edycji Konkursu Chopinowskiego, zaskarbił sobie podziw publiczności oraz krytyków. Szczególnie ciepło przyjęto jego interpretację pełnego cyklu Preludiów op. 28. Alexewicz pokazał się jako artysta świadomy dzieła, z jakim przyszło mu obcować.
Nominacje w kategorii Film
Łukasz Grzegorzek „Moje wspaniałe życie”
Łukasz Grzegorzek nominowany jest za ciepły i poruszający film o kobiecie, którą los kieruje na skraj załamania (w tej roli Agata Buzek). Ale jednak nie jest to historia przygnebiająca, a opowieść z wieloma momentami komediowymi (bryluje w nich Adam Woronowicz), lekkimi. To właśnie dzięki ciepłemu spojrzeniu tak dobrze ten film się ogląda. Obraz aktualnie można zobaczyć w kinach.
Aleksandra Terpińska „Inni ludzie”
Przekładanie na film tak bardzo muzycznej, opartej na słowie powieści Doroty Masłowskiej, to nie lada wyzwanie. Znalezienie obsady, która odnajdzie się aktorsko i muzycznie – również. Podjęła się tego reżyserka i autorka scenariusza Aleksandra Terpińska. I jak świadczą nagrody, które film zbiera, jak np. te przyznane podczas Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni, odniosła sukces. Film wejdzie do kin w marcu.
Łukasz Ronduda „Wszystkie nasze strachy”
Artysta-gej żyjący na polskiej wsi – to nie może się udać. Taki jest stereotyp. Jednak zarówno historia Daniela Rycharskiego, która była podstawą scenariusza, jak i sam film w reżyserii Łukasza Rondudy i z główną rolą Dawida Ogrodnika, pokazują, że mimo wielu przeciwności główny bohater znajduje w sobie siłę, by próbować wywalczyć dla siebie miejsce tam, skąd pochodzi. Film można aktualnie zobaczyć w kinach.
Nominacje w kategorii Teatr
Iga Gańczarczyk „Dramaturgia. Przewodnik”
Ukończyła teatrologię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz dramaturgię w krakowskim PWST. Współpracowała m.in. z Krystianem Lupą, Janem Klatą, Cezarym Tomaszewskim. W tym roku współredagowała książkę „Dramaturgia. Przewodnik”, w której przybliżane są metody i strategie warsztatu dramaturgicznego. Oprócz pracy teatralnej i pedagogicznej Iga Gańczarczyk angażuje się w sprawy społeczne, które tak bardzo w ostatnim czasie wypłynęły w świecie teatru – walczy z seksizmem oraz przemocą w szkołach teatralnych.
Jędrzej Piaskowski i Hubert Sulima „Komedia. Wujaszek Wania”
Drugi raz z rzędu nominowani do Paszportów Polityki w kategorii Teatr. To duet reżyser i dramaturg znany z takich sztuk jak „Jezus” (warszawski Nowy Teatr) czy „Nad Niemnem. Obrazy z czasów pozytywizmu” wystawiony w Teatrze im. J. Osterwy w Lublinie. Ich najnowszy spektakl „Komedia. Wujaszek Wania” (Teatr Zagłębia w Sosnowcu) obnaża konwencjonalność Czechowa oraz łączy lekką formę z wiarą w człowieczeństwo i siłę wspólnoty.
Dominik Strycharski
Jedyny nominowany w tej kategorii kandydat muzyczny. To kompozytor, wokalista, flecista, improwizator, publicysta oraz performer. Tworzy muzykę współczesną, elektroniczną, posthiphop, noise oraz improwizowaną. Wydał ponad 30 płyt, a jako twórca teatralny, skomponował utwory do blisko 100 spektakli, w których często gra muzykę na żywo oraz partneruje aktorom. Jego muzyka bywa nazywa przez krytyków kolejną bohaterką przedstawienia.
Nominacje w kategorii Sztuki wizualne
Mikołaj Sobczak „Metamorfozy”
Absolwent warszawskiej ASP zajmujący się malarstwem i sztuką wideo. W swojej działalności artystycznej wykorzystuje środku artystycznego wyrazu takie jak ceramika, instalacje czy performens. Artysta został doceniony za ekspozycję „Metamorfozy” w galerii Polana Institute, w której sięga do twórczości rzymskiego poety Owidiusza i łączy ją m.in. z ikonami amerykańskiego ruchu LGBT+ lat 60. i 70. czy queerowymi aktywistami z czasów zimnej wojny. Jego prace są pełne symboliki, aluzji i metafor, zmuszają odbiorcę do pogłębionej analizy.
Jana Shostak
Białoruska aktywistka, której krzyk, będący protestem i oznaką bezradności wobec reżimu Łukaszenki, stał się najbardziej przejmującym performensem tego roku. W swoich pracach artystka podejmuje tematy ważne społecznie i nie boi się niekonwencjonalnych rozwiązań. Znana jest również z dokumentu „Miss Polonia”, który wyreżyserowała wraz z Jakubem Jasiukiewiczem oraz akcji zorganizowanej podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie, gdzie zwróciła uwagę na problem pedofilii w Kościele.
Archiwum Protestów Publicznych
Projekt zapoczątkowany przez fotografa Rafała Milacha. Powstał w celu zbierania materiałów wizualnych z wszelkich przejawów aktywizacji społecznej. W archiwum znajdują się informacje dotyczące protestów, demonstracji i oddolnych inicjatyw dotyczących ważnych tematów, takich jak kryzys klimatyczny, prawa osób LGBT+, wolne sądy czy ochrona konstytucji.
Nominacje w kategorii Sztuka cyfrowa
Marcin Borkowski „Pendrive znaleziony w trawie”
Marcin Borkowski to postać dobrze znana w środowisku graczy – były redaktor naczelny „Top Secret” i obecny felietonista magazynu „Pixel”, z grami wideo związany jeszcze od lat 80. „Pendrive znaleziony w trawie” jest dziełem z pogranicza literatury i gier, które sam autor określa jako „Computer Based Entertainment”. Na nośniku („znalezionym przez policję w czasie śledztwa”) zapisano szereg plików audiowizualnych oraz dziennik prowadzony przez warszawską fotografkę. Co mamy zrobić? Dowiedzieć się, co zaszło i poznać prawdę. Fanom takich gier-eksperymentów, jak „Her story” na pewno przypadnie do gustu.
Tomasz Konrad Ostafin „Papetura”
„Papetura” – autorska gra Tomasza Ostafina od samego początku zapiera dech w piersiach wyjątkową estetyką. To klasyczna przygodówka typu point-and-click, gdzie poznajemy Pape i Tura – papierowe stworki, które chcą zapobiec zniszczeniu ich łatwopalnego świata. „Papetura” zachwyca pod względem wizualnym – lokacje z papieru intrygują, a gra świateł i cieni oraz niesamowite przywiązanie autora do szczegółu robią wrażenie. Jedna z najciekawszych „jednoosobowych” gier indie ostatnich lat.
Magdalena Cielecka, Jakub Kwinta, Marcin Rybiński (Anshar Studios) „Gamedec”
„Gamedec” od Anshar Studios to bazująca na książkach Marcina Przybyłka gra RPG w rzucie izometrycznym – pod wieloma względami nawiązująca do klasyki gatunku spod znaku Black Isle Studios. Produkcja łączy w sobie elementy typowe dla gier fabularnych z elementami cyberpunku. Nie zabraknie tutaj pytań o transhumanizm, rolę maszyn w naszym życiu i tego, czym w zasadzie jest rzeczywistość. Jak mówią sami twórcy „Gamedec (…) nieustannie dostosowuje się do decyzji, które podejmiesz i przede wszystkim nigdy Cię nie osądza – tylko ty możesz to zrobić”.
A wy? Kogo widzicie jako laureatów Paszportów Polityki 2021? Dajcie znać w komentarzach.
Więcej tekstów znajdziecie na Empik Pasje.
Zdjęcie okładkowe: tło: materiały tygodnia „Polityka”/„Paszporty Polityki”
Komentarze (0)