Test ciążowy - kiedy zrobić i jak działa?

Co to jest test ciążowy i kiedy najlepiej go wykonać?

Na samym początku ciąża jest trudna do zauważenia, nawet dla samej kobiety. Jednocześnie od wczesnego wykrycia ciąży często zależy zdrowie płodu i przyszłej matki. Czasem należy szybko podjąć decyzję o odstawieniu niektórych leków i używek, rzuceniu palenia, przyjmowaniu kwasu foliowego itp.

Pierwszym sygnałem sugerującym możliwość ciąży jest brak miesiączki w spodziewanym terminie, nawet mimo używania prezerwatyw czy innych środków antykoncepcyjnych. Jednak ten objaw nie jest całkowicie wiarygodny, ponieważ niektóre kobiety mają nieregularne cykle, a na opóźnienie menstruacji mogą wpłynąć także inne czynniki. W razie wątpliwości domowy test ciążowy z bardzo dużym prawdopodobieństwem pomoże ci przekonać się, czy jesteś w ciąży, czy nie. Popularne testy do kupienia w aptece wykrywają hormon, który pojawia się w organizmie w ciągu kilku dni od zagnieżdżenia się zarodka w macicy. Ten hormon to gonadotropina kosmówkowa (hCG) – jej stężenie wzrasta bardzo szybko w pierwszych dniach i tygodniach ciąży. Można go wykrywać w moczu lub we krwi.

Jak przebiega zapłodnienie i pierwsze dni ciąży?

Aby dobrze zrozumieć, po ilu dniach od zapłodnienia można wykonać test ciążowy, warto wiedzieć, jak dokładnie przebiega w czasie proces zapłodnienia i zagnieżdżenia się (implantacji) zarodka. Zapłodnienie w danym cyklu może nastąpić w czasie owulacji i około 24 godziny po niej. Później komórka jajowa zamiera i prawdopodobieństwo zapłodnienia znacznie spada. Kiedy w danym cyklu występuje owulacja? To zależy od długości cyklu. Na przykład, przy 28-dniowym cyklu owulacja następuje około 14 dnia, przy cyklu 26-dniowym – w 12 dniu cyklu, przy dłuższym np. 30-dniowym cyklu – 16 dnia). Termin owulacji trudno jest przewidzieć z góry, ponieważ nie wiadomo dokładnie, ile będzie trwał dany cykl miesięczny, ale można sobie pomóc stosując obserwację śluzu i mierzenie temperatury lub wykonując specjalne testy owulacyjne.

Pamiętaj, że do zapłodnienia może dojść także wtedy, kiedy stosunek płciowy miał miejsce przed owulacją, ponieważ plemniki, w sprzyjających warunkach, mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety nawet kilka dni i „czekać” na uwolnioną komórkę jajową. Zapłodnienie zawsze ma miejsce w jajowodzie. Po zapłodnieniu zarodek wędruje jajowodem do macicy i po około 7 dniach zagnieżdża się w ścianie macicy, a proces zagnieżdżania także trwa kilka dni. Implantacja zarodka jest właściwym początkiem ciąży. Wtedy to zagnieżdżony zarodek wytwarza trofoblast (późniejsze łożysko), które zaczyna produkować gonadotropinę kosmówkową. Dopiero w tym czasie możliwe jest wykrycie hCG we krwi lub w moczu. Wykonanie testu ciążowego wcześniej, czyli w ciągu około 7 dni od zapłodnienia do zagnieżdżenia, nie da wiarygodnego wyniku.

Kiedy można zrobić test ciążowy?

Jeśli wiesz już, jak rozpoczyna się ciąża, możesz odpowiedzieć sobie na pytanie: po ilu dniach można wykonać test ciążowy? Test ciążowy najlepiej jest wykonać w dniu, w którym spodziewałabyś się miesiączki. Jeśli doszło do zapłodnienia, zarodek powinien być już wtedy zagnieżdżony, a komórki jego trofoblastu zaczynają wytwarzać hCG. Test można też zrobić trochę wcześniej, (niektóre testy można robić po ok. 7 dniach od zapłodnienia – szczegółowe informacje znajdziesz na opakowaniu), jednak wynik wczesnego testu może być mniej wiarygodny, ponieważ stężenie gonadotropiny kosmówkowej jest jeszcze małe, czasem poniżej progu wykrywalności. Aby zwiększyć wiarygodność testu, najlepiej jest używać próbki pierwszego porannego moczu, ponieważ po nocy stężenie gonadotropiny kosmówkowej jest największe. W razie wątpliwości – najlepiej wykonaj drugi test kilka lub kilkanaście dni po pierwszym. Jeśli jesteś w ciąży, poziom hCG wzrośnie przez ten czas i wynik będzie pewniejszy.

Rodzaje testów ciążowych – z moczu lub z krwi

Wszystkie domowe testy ciążowe do samodzielnego wykonania działają na tej samej zasadzie i mają podobny stopień wiarygodności.  Różnią się jednak sposobem, w jaki mocz jest pobierany i aplikowany na test. Wybór rodzaju testu domowego zależy od osobistych preferencji i wygody stosowania.

Rodzaje testów ciążowych z moczu są następujące:

• paskowe - zanurza się je w moczu zebranym do pojemnika,
• strumieniowe - podstawia się pod strumień moczu,
• płytkowe/kasetowe - kilka kropli badanego moczu nanosi się na specjalne okienko w płytce (kasecie) z testem.

Innym rodzajem testu ciążowego jest test z krwi. W surowicy krwi stężenie hormonu hCG jest wyższe, niż w moczu i dlatego ciążę można wykryć wcześniej i z większą wiarygodnością. Jednak takie testy przeprowadzane są w laboratoriach analitycznych i wymagają pobrania krwi przez fachowy personel medyczny. Taki test nazywany jest czasem „testem na beta hCG”. Co to znaczy? Gonadotropina kosmówkowa to hormon, który składa się z dwóch części, nazywanych podjednostkami alfa i beta. Podjednostka beta jest bardziej charakterystyczna i praktycznie wszystkie testy wykrywają właśnie ją. Można więc powiedzieć, że test na „gonadotropinę kosmówkową”, „hCG” i „beta-hCG” oznacza to samo.

Jak wykonać test ciążowy z moczu?

Każdy test ciążowy ma dołączoną szczegółową instrukcję, która pokaże ci krok po kroku, jak przeprowadzić dany test. Testy od różnych producentów mogą różnić się drobnymi szczegółami wykonania, dlatego zawsze przed otwarciem hermetycznego opakowania i zrobieniem testu dokładnie przeczytaj ulotkę z instrukcją. Do przeprowadzenia testu paskowego lub płytkowego będziesz musiała zebrać porcję moczu do czystego, suchego pojemnika (najczęściej taki pojemnik jest dołączony do opakowania). Test strumieniowy należy umieścić bezpośrednio pod strumieniem moczu podczas pobytu w toalecie. Wynik odczytuje się po czasie, jaki jest podany w instrukcji  – najczęściej jest to 1-5 minut. Tylko wtedy wynik jest wiarygodny, ponieważ później mogą zajść inne reakcje chemiczne, które zaburzają odczyt. Pamiętaj, że każdy test ciążowy jest jednorazowy, więc jeśli chcesz powtórzyć badanie, bezwzględnie użyj nowego testu. Czy to duży wydatek? Ile kosztuje test ciążowy? Cena jednego testu to zwykle od kilku do kilkudziesięciu złotych, najczęściej około 5-20 zł. Czasem można kupić zestaw dwóch lub kilku testów, wtedy cena w przeliczeniu na jedną sztukę może być niższa.

Jak intepretować wynik testu ciążowego?

Niezależnie od tego, czy używasz testu paskowego, strumieniowego, czy płytkowego, wynik pojawia się w postaci jednej lub dwóch kresek (linii, prążków). Przy okienku testowym widnieje litera „K” lub „C” – tutaj pojawi się tzw. linia kontrolna. Ta kreska świadczy o tym, że test został przeprowadzony prawidłowo, ale nie mówi, czy wynik jest pozytywny, czy negatywny. Obok jest litera „T” -  i w tym właśnie miejscu pojawi się druga kreska, jeśli wynik jest pozytywny. Jeśli kreski „T” nie ma wcale, wynik jest negatywny. Jeśli kreska jest widoczna, nawet słabo – wynik jest pozytywny. Blada kreska na teście ciążowym także świadczy o pozytywnym wyniku. Słabe natężenie koloru może oznaczać sam początek ciąży, kiedy stężenie hCG jest jeszcze małe. Pozytywny wynik oznacza, że prawie na pewno jesteś w ciąży. Jak najszybciej idź do lekarza, aby potwierdził ten fakt – dopiero wtedy będziesz miała stuprocentową pewność. Jeśli wynik testu jest negatywny, ale mimo to podejrzewasz, że jednak możesz być w ciąży, odczekaj parę dni i zrób nowy test w dniu, w którym spodziewałabyś się miesiączki.

Interpretacja wyników testu ciążowego w skrócie:

• dwie kreski – wynik pozytywny (ciąża), nawet jeśli kreska „T” jest blada,
• jedna kreska „kontrolna” – wynik negatywny (brak ciąży),
• jedna kreska przy polu „T” lub brak kresek – test przeprowadzony nieprawidłowo, należy zrobić nowy test.

Czy obecność beta-hCG zawsze oznacza ciążę?

Czasami zdarza się, że gonadotropina kosmówkowa występuje w organizmie nawet przy braku ciąży. Bywa, że wykrywa się ją także u mężczyzn. Jeśli tak jest, to znaczy, że w organizmie dzieje się coś złego, co trzeba jak najszybciej zgłosić lekarzowi. Obecność hCG u mężczyzn lub u kobiet, które nie są w ciąży, może świadczyć o obecności nowotworów pochodzenia łożyskowego, nowotworów jajników lub jąder. W takich przypadkach kluczowy jest czas – przy podejrzeniu nowotworu jak najszybciej należy przeprowadzić szczegółową diagnostykę i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Mam pozytywny wynik testu ciążowego – co dalej?

Jeśli test ciążowy pokazał dwie kreski, to znaczy że na 99% jesteś w ciąży. W takim wypadku jak najszybciej zgłoś się do lekarza, aby wykonać dokładniejsze testy i potwierdzić ciążę z całą pewnością. Nie pal papierosów i nie pij alkoholu, aby nie zaszkodzić rozwojowi zarodka. Możesz też zacząć zażywać kwas foliowy dla ciężarnych – zmniejsza on ryzyko wad układu nerwowego u płodu. Jeśli cierpisz na jakieś choroby i przyjmujesz leki, jak najszybciej zapytaj lekarza, co robić – czy stosować je dalej, odstawić, czy zmienić leczenie. Nie podejmuj takich decyzji na własną rękę, aby sobie nie zaszkodzić. Jeśli lekarz potwierdzi ciążę, powie ci także, co robić dalej: jakie badania wykonać, jak dostosować sposób żywienia i tryb życia. Powie ci też, kiedy i gdzie powinnaś zgłaszać się na kontrole, aby regularnie sprawdzać, czy ciąża przebiega prawidłowo.

Więcej poradników znajdziesz na Empik Pasje w dziale Zdrowie.

Zdjęcie okładkowe: źródło: shutterstock.com