Trójglicerydy - co to? Normy trójglicerydów

Trójglicerydy – gliceryna i trzy kwasy tłuszczowe 

Trójglicerydy (TG) to najpowszechniejsza forma tłuszczów (lipidów). Inaczej nazywane są też triglicerydami, triacyloglicerolami lub tłuszczami obojętnymi. Nazwa „trójglicerydy” pochodzi od struktury tych substancji: jedna cząsteczka gliceryny (inaczej glicerolu) jest związana z trzema cząsteczkami kwasów tłuszczowych – różnych lub takich samych. W tej formie tłuszcze są magazynowane w tkance tłuszczowej, a także transportowane z krwią jako lipoproteiny, aby służyć za paliwo dla mięśni lub zostać odłożone na zapas. Trójglicerydy występują też w tłuszczach spożywczych, zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. W organizmie trójglicerydy pochodzą z pożywienia, mogą być także syntetyzowane w wątrobie.

 

 

Trójglicerydy we krwi – chylomikrony i VLDL 

Lipoproteiny to kompleksy specjalnych białek transportujących i lipidów: trójglicerydów i cholesterolu. Białka te łączą się z lipidami, aby umożliwić ich transport we krwi, ponieważ same lipidy nie rozpuszczają się w wodzie i wytrącałyby się w postaci kropel tłuszczu. Trójglicerydy występują przede wszystkim w dwóch (spośród czterech) frakcji lipoprotein:  w lipoproteinach o bardzo niskiej gęstości (VLDL – Very Low Density Lipoprotein) i w chylomikronach – mikroskopijnych kuleczkach białkowo-tłuszczowych, którymi transportowany jest we krwi tłuszcz z pożywienia.

Trójglicerydy - normy 

U zdrowego, dorosłego człowieka stężenie trójglicerydów we krwi na czczo nie powinno przekraczać 150 mg/dL, czyli 1,5 grama na litr. Wyższy poziom trójglicerydów (hipertrójglicerydemia) świadczy o zaburzeniach gospodarki lipidowej i jest czynnikiem ryzyka chorób serca i układu krążenia. Stężenie triglicerydów 150-500 mg/dL to hipertrójglicerydemia łagodna i umiarkowana, powyżej 500 mg/dL – mówi się o postaci ciężkiej. Bardzo często podwyższony poziom trójglicerydów występuje razem z podwyższonym poziomem cholesterolu. Takie zaburzenie nazywa się dyslipidemią.

 

 

Badanie krwi na trójglicerydy 

Jak sprawdzić, czy mamy prawidłowy poziom trójglicerydów we krwi? Zwykle lekarz zleca oznaczenie trójglicerydów razem z cholesterolem. Taki zestaw badań to tzw. profil lipidowy lub lipidogram. Krew do badania pobiera się z żyły łokciowej. Ważne, aby do badania zgłosić się na czczo, czyli ok. 12-14 godzin po ostatnim posiłku, można tylko napić się wody. Jedzenie (szczególnie tłuste) wpływa bowiem na poziom trójglicerydów. Wynik badania otrzymuje się zazwyczaj już następnego dnia. Skierowanie na badanie wydaje lekarz pierwszego kontaktu lub specjalista. Oznaczenie trójglicerydów w ramach lipidogramu można też wykonać prywatnie. Cena badania to około 30-60 zł, zależnie od placówki.

 

 

Przyczyny wysokiego poziomu trójglicerydów 

Podwyższone triglicerydy wiążą się często z zaburzeniami metabolicznymi: insulinoopornością i cukrzycą typu 2, stłuszczeniem wątroby, otyłością, nadciśnieniem. Mogą więc być objawem szerszego problemu związanego z przemianą materii – tzw. zespołu metabolicznego. Przyczyną zbyt wysokiego poziomu trójglicerydów może być także nieprawidłowa dieta (zbyt tłusta i zbyt słodka), brak ruchu, picie alkoholu, zażywanie niektórych leków (np. hormonalnych, w tym syntetycznych pochodnych progesteronu), niedoczynność tarczycy, a częściowo także predyspozycje genetyczne.

Czym grozi wysoki poziom trójglicerydów? 

Podwyższony poziom trójglicerydów, podobnie jak „złego” cholesterolu jest czynnikiem ryzyka miażdżycy, choroby wieńcowej, zawału serca czy udaru. Oprócz chorób układu krążenia, mocno podwyższone stężenie trójglicerydów możne także doprowadzić do zapalenia trzustki. Dyslipidemia, czyli podwyższenie poziomu triglicerydów i cholesterolu zwykle przez długi czas nie daje zauważalnych objawów, dlatego ważne jest przeprowadzanie regularnych badań krwi.

 

 

Jak obniżyć poziom trójglicerydów do normy? 

Zmniejszenie stężenia trójglicerydów we krwi przeprowadza się za pomocą diety i modyfikacji stylu życia, a jeśli to nie wystarczy – lekarz może przepisać odpowiednie leki z grupy fibratów, czyli leków hamujących syntezę trójglicerydów w wątrobie. Zmiana stylu życia jest zwykle najtrudniejszą częścią leczenia, ma jednak pierwszorzędne znaczenie.

• Dieta. Należy przeanalizować swoją dietę i w razie potrzeby wprowadzić odpowiednie modyfikacje. Warto ograniczyć ilość spożywanych tłuszczów i węglowodanów prostych (cukrów). Należy za to jeść sporo warzyw zawierających błonnik, pełnowartościowe białko (chude mięso, nabiał, ryby) a także pełnoziarniste produkty zbożowe. Oczywiście dieta powinna być dopasowana do indywidualnych potrzeb i uwzględniać np. alergie, nietolerancje pokarmowe czy inne schorzenia i osobiste preferencje.
• Używki. Aby obniżyć poziom trójglicerydów, należy jak najbardziej ograniczyć spożycie alkoholu, a najlepiej całkowicie z niego zrezygnować. Należy też unikać palenia tytoniu, ponieważ palenie bardzo podnosi ryzyko chorób serca i układu krążenia.
• Aktywność fizyczna. Ruch jest bardzo ważny w profilaktyce chorób metabolicznych. W miarę możliwości należy ćwiczyć przynajmniej przez pół godziny dziennie. To nie muszą być forsowne ćwiczenia. Wystarczy żwawy spacer, jazda na rowerze, nordic walking, pływanie, taniec, gimnastyka – wszystko, co sprawia przyjemność i służy zdrowiu. Dobrze, jeśli zmiany stylu życia doprowadzą do redukcji masy ciała (u osób z nadwagą). Jednak nawet jeśli nie uda się schudnąć, to warto kontynuować zdrowy styl życia, ponieważ zdrowa dieta i ruch sprzyjają zdrowiu niezależnie od masy ciała.
• Leki. Jeśli modyfikacja stylu życia nie wystarczy, to lekarz może przepisać odpowiednie leki na obniżenie poziomu trójglicerydów. Najczęściej są to fibraty (np. fenofibrat). Jeśli trójglicerydom towarzyszy wysoki poziom cholesterolu, to lekarz może zalecić także statyny. Na obniżenie poziomu trójglicerydów wpływa także długotrwałe zażywanie wysokich dawek tranu (kwasów tłuszczowych omega-3) – taką kurację też należy omówić z lekarzem. Każde leczenie niesie ze sobą ryzyko działań niepożądanych, dlatego nie zależy leczyć samodzielnie.

 

 

Więcej tekstów znajdziesz na Empik Pasje w dziale Zdrowie.

 

Bibliografia

1. Banach M. i wsp. Wytyczne PTL/KLRwP/PTK dotyczące postępowania w zaburzeniach lipidowych dla lekarzy rodzinnych 2016. Kardiologia Polska 2016; 74, supl. VIII: S127–S168. Link: https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2020/09/Wytyczne-PTLKLRwPPTK-postepowania-w-zaburzeniach-lipidowych-dla-lekarzy-rodzinnych-2016.pdf (dostęp: 20.02.2022)

 

Zdjęcie okładkowe - źródło: Shutterstock