Jak trafić do Dobrego Miejsca?
Michael Schur to bez wątpienia jedno z najważniejszych nazwisk amerykańskiej komedii. Był producentem i scenarzystą amerykańskiej wersji „The Office”, w której wcielał się też w dobrze wszystkim fanom znanego Moose’a. Ale kultowe „Biuro” to dopiero początek jego osiągnieć. Schur współtworzył także tak uznane seriale, jak „Parks and recreations”, „Brooklyn 99” czy „Good Place”. I właśnie ten ostatni miał największy wpływ na powstanie „Jak być lepszym człowiekiem”.
W pierwszym sezonie Eleanor Shellstrop umiera i za swoje dobre uczynki za życia trafia do raju, czyli tytułowego Dobrego Miejsca. Szybko jednak wychodzi na jaw, że gdzieś nastąpił błąd, główna bohaterka za życia była raczej okropną osobą, której miejsce w niebie na pewno się nie należało. W związku z tym postanawia naprawić błędy i nauczyć się, jak zostać lepszym człowiekiem, kimś godnym Dobrego Miejsca. No i nie dać się złapać! W tej misji pomaga jej Chidi Anagonye, świeżo zmarły profesor filozofii moralności. Chociaż z każdym kolejnym sezonem, kolejnymplot-twistem fabuła staje się coraz bardziej zawiła i zaskakująca, jednym z głównych tematów „Good Place” pozostaje próba znalezienia odpowiedzi na podstawowe, etyczne pytania: co to znaczy być dobrym człowiekiem? Jak do tego dążyć? Czy w dzisiejszym świecie to w ogóle jest możliwe?
„Good Place” był dla Michaela Schura pierwszym silniejszym zetknięciem się z etyką i filozofią moralności, a „Jak być lepszym człowiekiem” to w zasadzie zwieńczenie jego wieloletniej fascynacji. Poradnik napisany pod wpływem ogromnej pasji oraz z chęci przedstawienia tematu czytelnikom w sposób rzetelny, klarowny, ale też zabawny. Miłośnicy „Good Place” z pewnością wyłapią tu wiele nawiązań do serialu, ale w żaden sposób nie jest to książka skierowana tylko i wyłącznie do fanów. Jak sam autor podkreśla, jest tylko „zwykłym facetem”, który chce wprowadzić do filozofii każdego niezależnie od stopnia jego wiedzy. Jednak nie jest to książka stworzona tylko i wyłącznie przez pasjonata – konsultację merytoryczną przeprowadził nowojorski profesor filozofii Todd May specjalizujący się w tematach egzystencjalizmu.
Żarty, filozofia i cała reszta
Każdy kolejny rozdział „Jak być lepszym człowiekiem” rozpoczyna się od pytania („Czy powinienem bez powodu uderzyć przyjaciela w twarz?” / „Ta kanapka jest dyskusyjna moralnie, ale jest też pyszna. Czy mimo wszystko mogę ją zjeść?”), które stanowi punkt wyjścia do dalszych rozważań. Razem z autorem przechodzimy przez kolejne szkoły, zagadnienia i prądy filozoficzne: od Arystotelesa i utylitarystów, przez imperatyw kategoryczny Kanta, aż po Milla czy Sartre’a. Pojawiają się też popularne już w popkulturze tematy filozoficzne, jak choćby słynny dylemat wagonika, a wszystko spina naprawdę dobrze przeprowadzona narracja samego Schura, jego własne wątpliwości i przemyślenia. Ogromnym atutem „Jak być lepszym człowiekiem” jest doskonale zaplanowany układ całej książki. Schur odchodzi od akademickiego stylu znanego z podręczników do filozofii i powoli, wręcz niespiesznie, wprowadza nas w zagadnienia, które chce poruszać. Kroczek po kroczku, żebyśmy na żadnym etapie się nie zagubili.
Chociaż brzmi to jak naprawdę ciężki orzech do zgryzienia – zwłaszcza dla osób, które z filozofią nie miały nigdy nic wspólnego – zupełnie tak nie jest. Michael Schur posiadł umiejętność, którą dysponuje niewielu pisarzy na świecie – potrafi o tematach trudnych i ważnych pisać w sposób niezwykle lekki i zrozumiały. Pod względem stylistycznym „Jak być lepszym człowiekiem” najbliżej do takich tytułów jak „Na luzie. Jak sobie radzić ze stresem i nie zamartwiać się na zapas” doktora Briana Kinga czy nawet „Nauka świata dysku” Terry’ego Pratchetta. Czy znajdziemy tutaj masę naukowej wiedzy? Tak! Czy czyta się to szybko i z przyjemnością? Jak najbardziej!
Czy można być dobrym człowiekiem?
Książka do samego końca pozostaje humorystyczna, ale nigdy nie jest przeszarżowana, czytelnik nie ma poczucia, że jest zasypywany żartami na siłę. Wszystko pozostaje raczej utrzymane w luźnej, niekiedy wręcz gawędziarskiej, konwencji. Szczera pasja do tematu i chęć zarażenia nim innych przebijają tutaj z każdej strony – trudno się temu nie poddać, nawet jeżeli kwestie filozoficzne kojarzyły nam się jako coś zdecydowanie odległego od naszych zainteresowań.
W tym też tkwi duża siła nowej książki Schura – sprowadzeniu filozofii do codziennego życia, naturalnemu pokazaniu, że nieraz abstrakcyjne zagadnienia poruszane przez rozmaitych myślicieli na przestrzeni wieków są bardzo blisko nas. Autor chętnie ucieka od abstrakcyjnych dywagacji, przykłada omawiane tematy do kwestii dobrze nam znanych z prawdziwego świata. Ot choćby kwestia społecznej odpowiedzialności miliarderów, dylematów wyrosłych podczas pandemii Covid-19 czy choćby naszych wyborów jedzeniowo-zakupowych i ich konsekwencji. Ten misz-masz naprawdę działa!
Jednocześnie nie jest to poradnik, który udaje, że ma jasne,proste odpowiedzi na każde z podejmowanych zagadnień. Michael Schur w żadnym momencie nie stawia się w roli guru, który nauczy nas, jak lepiej żyć. Raczej podtyka nam pytania i kwestie do rozważenia, pokazuje czego dowiedział się podczas swojej podróży przez etykę oraz zachęca nas do własnych przemyśleń. Czy ma przy tym dylematy? Tak! Nie potrafi odpowiedzieć na wcześniej postawione pytania? Bardzo często – to właśnie ta lekka wątpliwość i autentyczność sprawia, że książka nie irytuje, ale autentycznie zostaje w głowie, a nawet zmusza do refleksji.
„Jak być dobrym człowiekiem” to z pewnością wyjątkowa pozycja wśród ostatnich premier książkowych. Warto po nią sięgnąć – może okazać się, że również poczujecie tę samą pasję do filozofii, co autor. A nawet jeżeli nie, z pewnością mądrze i dobrze spędzicie czas!
Więcej recenzji znajdziecie na Empik Pasje w dziale Czytam.
21 października, w ramach Targów Książki Empiku, zapraszamy na spotkanie online z Michaelem Schurem. Rozmowę poprowadzi Katarzyna Borowiecka. W trakcie wydarzenia możliwe będzie zadawanie pytań w komentarzach pod streamingiem. Transmisja ze spotkania będzie dostępna na facebookowym fanpejdżu Empiku.
Zdjęcie okładkowe: źródło: Michael Schur / materiały promocyjne wydawnictwa Albatros
Komentarze (0)