Rumianek – pospolita roślina o niepospolitych zaletach
Rumianek pospolity, czasem nazywany też rumiankiem lekarskim to pospolicie występująca roślina zielna należąca do rodziny astrowatych (dawniej: złożonych). Rumianek pochodzi z basenu Morza Śródziemnego, ale obecnie jest popularny niemal na całym świecie. Powszechnie występuje także w Polsce, jak roślina łąkowa i popularny chwast. Producenci ziół uprawiają specjalne odmiany rumianku. Pędy rumianku osiągają wysokość 50-80 cm i w okresie kwitnienia są zwieńczone charakterystycznymi, łagodnie pachnącymi kwiatostanami o średnicy 2-3 cm, o białych „płatkach” i żółtym, okrągłym środku. W zielarstwie te kwiatostany nazywane są „koszyczkami rumianku” i to właśnie one są surowcem zielarskim.
Rumianek – działanie i właściwości lecznicze
Najczęściej stosowane produkty ziołowe z rumianku to susz ziołowy (luzem lub w torebkach ekspresowych) do zaparzania i przyrządzania herbatek ziołowych, a także wyciągi, najczęściej alkoholowe (np. leki ziołowe). Czasem można kupić eteryczny olejek rumiankowy, który ma zabarwienie zielononiebieskie lub niebieskawe, a to dzięki obecności chamazulenu. Olejki eteryczne należy zawsze używać po odpowiednim rozcieńczeniu, według instrukcji na opakowaniu. Ziołowe preparaty z rumianku – napary i wyciągi - stosuje się wewnętrznie w dolegliwościach układu pokarmowego, jako środek łagodnie rozkurczający, żółciopędny, wiatropędny (na wzdęcia) i ułatwiający trawienie. Rumianek działa również łagodnie uspokajająco i tonizująco, dlatego niektórzy stosują go jako środek ułatwiający zasypianie i wyciszenie. Stosowany zewnętrznie, rumianek pomaga łagodzić stany zapalne skóry i błon śluzowych. W postaci naparu, wyciągu lub nalewki można go stosować do kąpieli, okładów, przemywania skóry i błon śluzowych, płukania gardła i jamy ustnej. W łagodnych stanach zapalnych powiek i spojówek wiele osób robi sobie okłady z rumianku na oczy. W tym celu trzeba przygotować napar z rumianku, a po ostudzeniu nasączyć nim waciki i położyć na powiekach na 10-15 minut.
Swoje właściwości lecznicze rumianek zawdzięcza substancjom, które wchodzą w skład jego olejku eterycznego. Należą do nich przede wszystkim:
- alfa-bisabolol i jego pochodne, które mają działanie przeciwzapalne, łagodzące i lekko antybakteryjne. Wzmacniają także przenikanie innych substancji przez barierę naskórka;
- proazuleny i chamazulen. To związki aromatyczne o niebieskim kolorze. Azuleny także mają właściwości antyseptyczne i przeciwzapalne;
- flawonoidy (w tym apigenina), kumaryny i kwasy fenolowe, które występują w większości roślin leczniczych.
Jak stosować rumianek?
Herbatkę z rumianku zaparza się bardzo łatwo – łyżkę suszu lub torebkę ekspresową należy zalać szklanką wrzącej wody i pozostawić na kilka lub kilkanaście minut. Napar można pić lub stosować do przemywania skóry. Do kąpieli można przygotować napar nieco bardziej stężony, ponieważ w wannie ulegnie rozcieńczeniu w dużej ilości wody. Do płukania gardła lub przemywania zmian skórnych można sporządzić alkoholowy wyciąg z rumianku – świeże lub suszone kwiatostany zalewa się alkoholem o stężeniu 40-70% i pozostawia na 1-2 tygodnie, przecedza i przechowuje w ciemnej butelce. Taki preparat stosuje się po uprzednim rozcieńczeniu. Z rumianku można też przygotować olej do stosowania na skórę lub olejowania włosów. Olej rumiankowy otrzymuje się poprzez zalanie suszonych kwiatów ciepłym olejem jadalnym lub oliwą. Takie wyciągi alkoholowe lub olejowe można też dodawać do samodzielnie robionych kosmetyków DIY. Szczegółowe proporcje i przepisy są do znalezienia znaleźć w poradnikach fitoterapii lub na blogach zielarskich.
Rumianek w ciąży
Wiele przyszłych mam stosuje leki ziołowe w przekonaniu, że są bezpieczniejsze niż syntetyczne. Nie zawsze tak jest – niektóre zioła mogą poważnie zaszkodzić zdrowiu matki i płodu. A rumianek? Czy picie rumianku jest bezpieczne w ciąży? Wielu lekarzy uważa, że tak. Według innych ma jednak wystarczających informacji, aby ostatecznie stwierdzić, czy rumianek jest bezpieczny w ciąży, czy nie. Istnieją dane, które sugerują, że w regularne picie rumianku –szczególnie dużych ilości – w czasie ciąży może szkodzić poprzez stymulację skurczów macicy. Może to zwiększyć ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu, niektórzy twierdzą, że rumianek może też negatywnie wpływać na zdrowie serca płodu. Przy piciu rumianku w ciąży warto więc zachować umiar i na wszelki wypadek zapytać o radę swojego lekarza prowadzącego ciążę. Jest to szczególnie ważne, jeśli istnieje ryzyko alergii lub przyszła matka przyjmuje jakieś leki, które mogą wchodzić z ziołami w interakcje. Zewnętrzne stosowanie naparu z rumianku w ciąży – w postaci kąpieli, nasiadówek czy kompresów – jest o wiele bezpieczniejsze, ponieważ przenikanie związków czynnych przez skórę jest mniejsze, niż z przewodu pokarmowego.
Rumianek – przeciwwskazania do stosowania
Chociaż rumianek należy do bezpieczniejszych ziół, nie każdy może go stosować. Zdarzają się przypadki uczulenia na rumianek i inne rośliny astrowate (złożone). Alergicy powinni więc zachować ostrożność, a osoby o stwierdzonej alergii na rumianek – zrezygnować z jego stosowania. Poza tym napary i wyciągi z rumianku mogą wchodzić w interakcję z niektórymi lekami, na przykład: z warfaryną i jej pochodnymi (to leki obniżające krzepliwość krwi), które mogą doprowadzić nawet do krwotoków, z benzodiazepinami (lekami psychotropowymi) lub lekami hormonalnymi (HTZ, środki antykoncepcyjne). Jeśli więc przyjmujesz na stałe jakiekolwiek leki, to przed zastosowaniem rumianku i jakiegokolwiek innego preparatu ziołowego koniecznie skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Rumianek w kosmetykach
Dobroczynne właściwości rumianku wykorzystywane są także w kosmetyce. Rumiankowe szampony, odżywki i płukanki do włosów działają łagodząco na skórę głowy, a regularnie stosowane nadają blond włosom piękny, złocisty odcień. Mydła, płyny do higieny intymnej, kremy i balsamy z dodatkiem wyciągu z rumianku mają właściwości łagodzące, kojące i przeciwzapalne. Rumianek dodaje się do kosmetyków dla dzieci przeciw odparzeniom, do produktów dla osób ze skórą wrażliwą, do regenerujących kremów do rąk. Czasem zamiast wyciągu z rumianku do kosmetyków dodaje się sam łagodzący bisabolol, pozyskany z rumianku lub syntetyczny. Ziołowe pasty do zębów, które wspomagają zdrowie dziąseł, także często zawierają (obok innych ziół) wyciąg z rumianku, który pozytywnie wpływa na kondycję jamy ustnej.
Więcej artykułów znajdziesz na Empik Pasje w dziale Zdrowie.
Zdjęcie okładkowe: źródło: shutterstock.com
Bibliografia
- A. Grys, M. Kania, J. Baraniak, „Rumianek – pospolita roślina zielarska o różnorodnych właściwościach biologicznych i leczniczych”, Postępy Fitoterapii 2/2014
- A. Łuczak, M. Nowak, E. „Szałek, Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży”, Farmacja współczesna 2017, nr 140-146 (10).
Komentarze (0)