Rozszerzanie diety dziecka z alergią – co podawać małemu alergikowi?

 

Uwaga! Ten tekst ma wyłącznie charakter edukacyjny i nie może zastąpić porady lekarskiej! Każdy przypadek dolegliwości u dziecka musi być skonsultowany z lekarzem, który zbada pacjenta i zaleci odpowiednie postępowanie.

Jakie mleko nadaje się dla dziecka z alergią?

Rozszerzanie diety to ważny etap w żywieniu każdego dziecka. Należy jednak pamiętać, że niemowlę, czyli dziecko w pierwszym roku życia, potrzebuje przede wszystkim mleka. Przez pierwsze sześć miesięcy mleko jest jego jedynym pokarmem, a przez kolejne miesiące – głównym. Jadłospis rocznego dziecka wciąż w dużej mierze opiera się na mleku, choć zawiera także inne produkty. Czym jednak karmić niemowlę, jeśli ma ono alergię na białka mleka krowiego? Najlepiej, żeby mały alergik był karmiony piersią, jak każde inne niemowlę. Mleko matki nie jest alergenne, pod warunkiem, że dba ona o swoją dietę i unika produktów, które wywołują u jej dziecka objawy chorobowe. Ma także zbawienny wpływ na zdrowie i rozwój układu odpornościowego niemowlęcia.

Karmienie piersią jest optymalne pod każdym względem: finansowym, zdrowotnym i emocjonalnym. Niestety, świat nie jest idealny i nie każda matka może karmić piersią w ogóle lub tak długo, jak by chciała. Zwykłe mleko modyfikowane nie wchodzi w grę, zawiera przecież białka mleka krowiego lub koziego. Jedynym rozwiązaniem dla dziecka z alergią pokarmową, które nie jest karmione piersią, jest – zależnie od nasilenia objawów i rodzaju alergii - wybór specjalnej mieszanki mlekozastępczej na bazie białka poddanego hydrolizie , wolnych aminokwasów (dieta elementarna) lub na bazie białka sojowego. Taki preparat zastąpi mleko w diecie dziecka do czasu, w którym dzieci mogą już się bez mleka obejść, czyli do około 3-4 roku życia. Tak czy inaczej, w wieku sześciu miesięcy nadchodzi pora, aby dziecko spróbowało nowych rzeczy.

Kaszki i kleiki bezmleczne – dobry wybór dla dzieci z ABMK i nietolerancją laktozy

ABMK – alergia na białka mleka krowiego nie jest tym samym, co nietolerancja laktozy. Należy pamiętać, że nietolerancja laktozy u niemowląt i małych dzieci pojawia się niezwykle rzadko i jest uwarunkowana genetycznie. Przejściowa, częściowa nietolerancja laktozy może pojawić się np. wskutek biegunek i zatruć pokarmowych, ale jest to stan krótkotrwały. Jednak w obydwu przypadkach – alergii na mleko oraz nietolerancji laktozy – można podawać dziecku kaszki i kleiki bezmleczne.

Kaszki to produkty zbożowe, które są ważną grupą artykułów spożywczych, podawanym niemowlętom w okresie rozszerzania diety. Aby mieć pewność, że sięgamy po produkty, które konsystencją i jakością są dopasowane do potrzeb dziecka, warto zacząć od kaszek znanych producentów. Są to produkty wysokiej jakości i mają podane na opakowaniach informacje o wieku, od którego można je dziecku podawać (np. 4, 6, 8 – to odpowiednio 4, 6 i 8 miesięcy), a także instrukcję przygotowania. Nie trzeba ich gotować, wystarczy rozprowadzić ciepłą wodą, aby otrzymać lekkostrawny kleik zbożowy, lub wymieszać z porcją gotowego preparatu mlekozastępczego, który dziecko dostaje na co dzień – otrzymamy wtedy pełnowartościowy, sycący posiłek. Na polskim rynku dostępne są specjalne kaszki zbożowe dla dzieci z alergiami i nietolerancją glutenu oraz cały szereg kaszek bezmlecznych różnych producentów. Dostępne są kaszki bez cukru i słodzone, kaszki z dodatkiem owoców, przygotowane z jednego rodzaju zboża lub z kilku zbóż, bezglutenowe lub z glutenem – każdy mały smakosz na pewno znajdzie coś dla siebie.

Gotowe dania dla niemowląt i małych dzieci - wygoda i sprawdzona jakość

Gotowe dania w słoiczkach to bardzo wygodny sposób na szybki i zdrowy posiłek dla niemowlaka – np. na pierwsze spróbowanie, na spacer, wyjazd wakacyjny lub po prostu w okresie, kiedy zabiegani rodzice nie mają czasu, na gotowanie.  Gotowe dania dla niemowląt są bardzo wygodne, szczególnie dla rodziców małego alergika. Po pierwsze - dlatego, że muszą spełniać surowe normy jakościowe, a po drugie – na ich opakowaniach znajdują się czytelne informacje dotyczące składu i potencjalnych alergenów. Warto pamiętać, że w Unii Europejskiej pakowane produkty spożywcze mają zawsze podany skład, a w nim najpopularniejsze alergeny są wyróżniane – najczęściej pogrubioną czcionką. Są to m.in.: mleko i jego pochodne, jaja, soja, ryby i owoce morza, orzechy ziemne i inne orzechy, a także pszenica i gluten. Podawane są także ostrzeżenia o możliwych zanieczyszczeniach produktów substancjami alergennymi, np. w przypadkach, kiedy różne produkty wytwarzane są na tej samej linii produkcyjnej lub przy pomocy tych samych urządzeń. W powietrzu może unosić się pył (np. z mąki lub mleka w proszku), który może dostać się do produktów, lub pomimo starannego mycia maszyn śladowe ilości jednego produktu znajdą się w drugim. Klienci powinni wiedzieć o możliwości takiego zanieczyszczenia. Jeśli jednak producent deklaruje wyraźnie, że dany produkt nie zawiera jakiejś substancji (np. mleka lub glutenu), to znaczy, że proces technologiczny jest tak zorganizowany, że wyklucza powstawanie takich zanieczyszczeń.  W przypadku bardzo silnej alergii na pewne produkty, nawet niewielkie ich ilości mogą wywołać objawy, więc rodzice dziecka z alergią muszą wyrobić sobie nawyk dokładnego czytania etykiet na opakowaniach.

Dzienniczek rozszerzania diety dziecka z alergią

Niezależnie od tego, czy zaczynamy rozszerzanie diety od podawania dziecku gotowych dań, czy posiłków przygotowanych w domu, bardzo ważne jest robienie tego powoli i uważne obserwowanie dziecka. Jest kilka uniwersalnych zasad, które ułatwią przejście przez ten wymagający etap żywienia. Po pierwsze, mały alergik powinien pozostawać pod stałą opieką lekarza, a rodzice powinni zawsze przestrzegać zaleceń lekarskich. Jeśli już z góry wiadomo, że dziecko ma uczulenie na konkretne produkty (np. na podstawie wyników testów alergologicznych), to tych produktów należy unikać i nie podawać ich dziecku. Na przykład, jeśli wiadomo, że dziecko ma uczulenie na białka mleka, to należy z góry wyeliminować z jego diety wszystkie produkty mleczne i zawierające domieszki nabiału. Po drugie, nowe produkty należy wprowadzać do diety dziecka po jednym co kilka dni, małymi porcjami. Po trzecie, najlepiej robić to od rana, aby ewentualne objawy wystąpiły w ciągu dnia, kiedy łatwiej jest dostać się do lekarza, gdyby zaszła taka potrzeba. Należy uważnie obserwować dziecko i zapisywać jego reakcję na nowe pokarmy, np. w formie dzienniczka rozszerzania diety. Oto przykład takiego dzienniczka:

Dzień	Produkt	Ilość	Uwagi
Poniedziałek	Kleik ryżowy	1 łyżeczka	Wszystko w porządku
Wtorek	Kleik ryżowy	3 łyżeczki	Wszystko w porządku
Środa	Kleik ryżowy	Cała miseczka	Wszystko w porządku
Czwartek	Przetarte jabłko	1 łyżeczka	Lekka wysypka wieczorem
Piątek	Kleik ryżowy	Cała miseczka	Wszystko w porządku, wysypka zanika
Sobota	Przetarte jabłko	1 łyżeczka	Znów lekka wysypka

 

Wynika z niego, że wysypka najpewniej była spowodowana przez posiłek z jabłka, natomiast kleik ryżowy jest dobrze tolerowany przez dziecko i nie powoduje żadnych dolegliwości. Gdyby podać kleik ryżowy  i jabłko jednego dnia, nie byłoby wiadomo, który z tych produktów spowodował objawy uczulenia. Dlatego takie systematyczne podejście jest bardzo ważne i może znacznie ułatwić ułożenie dziecięcego jadłospisu.

Czystość w kuchni alergika. Jak uniknąć przeniesienia alergenów?

W czasie przygotowania posiłków dla niemowlęcia z alergią pokarmową bardzo ważne jest zachowanie szczególnej czystości. Nie tylko dlatego, aby uniknąć zatruć i infekcji pokarmowych, ale także dlatego, aby nie zanieczyścić posiłków dziecka produktami alergennymi. Przykładowo, jeśli w rodzinie tylko niemowlę ma alergię na mleko, a mama przygotowuje kakao z mlekiem dla starszego dziecka, to powinna uważać, aby nie zamieszać tą samą łyżeczką stojącej obok bezmlecznej kaszki dla młodszego dziecka. Jeśli nóż i deska były użyte do krojenia sera, to nie należy ich używać do krojenia warzyw na zupę dla niemowlęcia z alergią na mleko. Trzeba najpierw dokładnie je umyć lub mieć osobne naczynia i sztućce do przygotowywania posiłków dla alergika. Trzeba także pamiętać o dokładnym myciu rąk przed szykowaniem jedzenia dla dziecka i osuszaniu ich zawsze czystym ręcznikiem. Z początku może się to wydawać kłopotliwe, ale po pewnym czasie można się do tego przyzwyczaić i wyrobić sobie odpowiednie nawyki. Odpowiednie ustawienie przyborów w kuchni także może pomóc w organizacji pracy, aby przygotowanie posiłków było sprawne i wygodne.

Na koniec dobra wiadomość – większość dzieci wyrasta z alergii pokarmowych i wieku kilku lat może jeść produkty, na które były uczulone jako niemowlęta. Właściwa dieta często pomaga przyśpieszyć ten proces, a duży wybór produktów spożywczych dla małych dzieci pozwala ułożyć urozmaicony jadłospis dla dziecka, nawet takiego, które z powodu alergii musi unikać niektórych pokarmów.

Bibliografia

1. Informacje dotyczące alergii na stronie marki Bebilon: https://www.bebiprogram.pl/zdrowie-dziecka/alergia-pokarmowa/home (dostęp: 04.11.2020)
2. Poradnik producenta Nutramigenu – rozszerzanie diety małego alergika: https://www.nutramigen.pl/rozszerzanie-diety-w-1-roku/ (dostęp: 04.11.2020)
3. Informacje o ABMK: https://www.nutramigen.pl/co-to-jest-alergia-na-bialko-mleka-krowiego/ 

Mleko matki jest najlepszym sposobem odżywiania niemowląt. Mleko modyfikowane służy uzupełnieniu diety dzieci, które z różnych względów nie mogą być karmione piersią.