Prostowniki i ładowarki akumulatorów - co warto wiedzieć?

Niespodziewana awaria akumulatora w samochodzie może skutecznie pokrzyżować plany dotyczące całego dnia. Co robić, kiedy nasze auto nie chce odpalić po nocnym postoju? Warto zaopatrzyć się w prostownik, kable lub specjalne urządzenie rozruchowe, a także wiedzieć, jak poprawnie używać tych akcesoriów.

Autor: Witold Łukaszewski

Ładowanie akumulatora – jak to działa?

Zazwyczaj kierowcy przekonują się o złym stanie akumulatora w swoich pojazdach dopiero po wystąpieniu usterki. Samochodowe baterie odmawiają posłuszeństwa najczęściej w okresie zimowym, kiedy temperatura powietrza spada poniżej zera. Proces ich zużycia jest jednak długotrwały, paradoksalnie najtrudniejszym dla akumulatora okresem jest gorące lato, a nie mroźna zima. W wysokich temperaturach sprzęt jest podatny na samorozładowanie. Do rozładowania się akumulatora może dojść także wtedy, gdy po zgaszeniu silnika zostawimy w pojeździe włączone odbiorniki prądu, np. zapomnimy o wyłączeniu świateł mijania bądź lampki oświetlającej wnętrze. Aby uniknąć awarii akumulatora warto regularnie kontrolować jego stan za pomocą testera akumulatorów w warsztacie samochodowym.

Posłuszeństwa odmawiają nie tylko całkowicie wyeksploatowane akumulatory, ale także te, które nie były odpowiednio ładowane. W samochodach osobowych za doładowywanie akumulatora odpowiedzialny jest alternator, a cały proces odbywa się w trakcie jazdy. Problem w tym, że aby alternator skutecznie naładował naszą baterię do optymalnego poziomu, potrzeba czasu. Czasu, którego brakuje przy eksploatacji pojazdu na krótkich odcinkach – np. w przestrzeni miejskiej.

Szacuje się, że czas potrzebny na doładowanie akumulatora przez alternator podczas jazdy samochodem wynosi (w zależności od pojemności baterii, silnika pojazdu i innych parametrów) od 20 do 30 minut. Miejski tryb jazdy wymaga okresowego doładowywania akumulatora. Można dokonywać tego, wybierając się od czasu do czasu w dłuższą trasę lub regularnie korzystać z prostownika.

Prostownik to urządzenie, które służy do zmiany napięcia przemiennego na napięcie stałe. W dzisiejszych czasach bywa nazywany także ładowarką do akumulatorów ze względu na swoją funkcję. Za pomocą prostownika przywrócimy właściwe napięcie akumulatora, które powinno wynosić od 12,4 do 12,6 Volta.

Jak dobrać prostownik do akumulatora?

Zanim podłączymy prostownik do akumulatora w powinniśmy upewnić się, że jest to odpowiednie urządzenie do naszego auta. W przypadku akumulatorów kwasowo-ołowiowych, stosowanych w samochodach osobowych, prostownik powinien podawać napięcie nie wyższe niż 12V. Podając wyższe napięcie poprzez prostownik, możemy trwale uszkodzić akumulator. Na rynku są dostępne także prostowniki o napięciu wyjściowym 6V, przeznaczone głównie do akumulatorów motocyklowych. Ładowanie akumulatora samochodu za pomocą takiego urządzenia nie jest wskazane, gdyż może trwać bardzo długo. Przy zakupie prostownika warto zwrócić uwagę na odpowiednie parametry. Producenci tych urządzeń podają zwykle w opisie dwie, wyrażane w amperach wartości dotyczące prądu ładowania: prąd szczytowy i skuteczny. Ważniejszym parametrem jest dla nas prąd skuteczny. To na podstawie tej wartości powinniśmy dobrać ładowarkę do akumulatora, by była ona bezpieczna i maksymalnie skuteczna. Wartość prądu skutecznego powinna stanowić jedną dziesiątą pojemności akumulatora. Np. 5 A w przypadku baterii o pojemności 50 Ah.

Ceny prostowników do akumulatorów są zróżnicowane, głównie ze względu na występowanie różnych typów takich urządzeń. Najprostsze i najtańsze prostowniki posiadają transformator prądu i nie są wyposażone w rozwiązania elektroniczne. Na wyższej półce cenowej znajdziemy prostowniki mikroprocesorowe, które są bezpieczniejsze – przy ich stosowaniu nie musimy odłączać akumulatora od pojazdu. Takie prostowniki potrafią także automatycznie regulować napięcie prądu ładowania, a także zakończyć je, kiedy wartość prądu będzie już wystarczająca. Niektóre prostowniki posiadają także funkcję rozruchu, która umożliwia szybkie uruchomienie auta przy rozładowanej baterii (tzw. funkcja BOOST). W ofercie znajdziemy także przenośne urządzenia dysponujące taką funkcjonalnością (tzw. jump startery), wyposażone we własną baterię, którą należy okresowo ładować. Większość jump starterów może być przydatna także na co dzień – mogą jednocześnie pełnić funkcję powerbanka.

Jak podłączyć akumulator do prostownika?

Jak już wspomnieliśmy, przed podłączeniem prostownika do akumulatora konieczne może być odłączenie baterii od instalacji elektrycznej pojazdu. Warto wykonać tę czynność, jeżeli dysponujemy prostą wersją prostownika oraz nie mamy wiedzy, czy w danym aucie producent zastosował zabezpieczenia antyprzepięciowe. Jeżeli nie, wahania prądu podczas procesu ładowania mogłyby uszkodzić układ elektroniczny pojazdu. Jak odłączyć akumulator od pojazdu? Musimy poluzować zaciski klem i zdjąć je z słupków akumulatora.

Pamiętajmy, by najpierw podpiąć kable prostownika do akumulatora, a dopiero potem podłączyć urządzenie do prądu. Przewód prostownika oznaczony symbolem „+” (zazwyczaj w czerwonym kolorze) podłączamy do bieguna dodatniego baterii (także oznaczonego „+”), natomiast przewód z symbolem „-„ (zazwyczaj czarny) podłączamy do bieguna ujemnego.

Jak długo ładować akumulator? Większość prostowników jest wyposażona we wskaźnik, z którego możemy odczytać aktualną wartość napięcia. Często po uzyskaniu odpowiedniej wartości na obudowie prostownika zaświeci się lampka. Prostowniki mikroprocesorowe same przerywają proces ładowania po osiągnięciu odpowiedniej wartości. Pamiętajmy, że pozostawianie prostownika podłączonego do akumulatora na cały dzień lub noc nie jest dobrą praktyką. Nie powinien on pracować przez czas dłuższy niż 10 godzin.

Jak doładować akumulator bez prostownika?

Kiedy awaria akumulatora zaskoczy nas poza miejscem zamieszkania lub po prostu nie dysponujemy prostownikiem czy możliwością jego podłączenia (np. na parkingu pod blokiem), dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie z opisanego powyżej jump boostera, czyli przenośnego rozrusznika. Klasyczną, ale wciąż skuteczną alternatywą są także kable rozruchowe, które możemy zawsze wozić w bagażniku auta. Za ich pomocą możemy połączyć akumulator naszego pojazdu z akumulatorem innego, sprawnego auta. Taki „pożyczony” prąd pozwoli nam na uruchomienie silnika, który podczas swojej pracy nieco podładuje akumulator. Pamiętajmy, że po takim awaryjnym uruchomieniu nasz akumulator będzie jednak nadal nie w pełni naładowany. Warto później podpiąć go do prostownika lub wykonać dłuższą trasę autem bez wyłączania silnika. Jeżeli problemy z uruchomieniem pojazdu powtarzają się mimo częstego doładowywania akumulatora, prawdopodobnie jest on już zużyty lub uszkodzony. Warto potwierdzić tę diagnozę w warsztacie samochodowym, dysponującym specjalnym testerem. Jedynym rozwiązaniem w takim przypadku jest wymiana akumulatora na nowy.