Jak wybrać najlepszy płyn do soczewek kontaktowych?

Czy używanie specjalnych płynów do soczewek jest konieczne? 

Tak. Soczewki kontaktowe wymagają regularnego czyszczenia i dezynfekcji, dlatego używanie płynu specjalnie przeznaczonego do pielęgnacji soczewek jest koniecznym elementem dbałości o nasze szkła kontaktowe. Podczas noszenia soczewki mają kontakt z drobnoustrojami i pyłem z powietrza, pokrywają się składnikami płynu łzowego – osadami białkowymi i lipidowymi, trzeba więc regularnie je czyścić. Oczy są bardzo wrażliwe na infekcje, dlatego wszystkie płyny do soczewek mają w swoim składzie substancje o właściwościach dezynfekujących.

 Oprócz tego płyny do soczewek muszą mieć optymalne i stałe pH. Składniki czyszczące, nawilżające i łagodzące dla oczu także występują w składzie płynów do soczewek. Oczywiście składniki będą różne, zależnie od rodzaju preparatu – inny skład mają wielofunkcyjne płyny do soczewek, płyny przeznaczone specjalnie do dezynfekcji, a także enzymatyczne preparaty odbiałczające. Poniżej szczegółowo omówimy te trzy rodzaje preparatów.

 

 

Jaki płyn do soczewek wybrać? Poradnik na skróty 

• Niezależnie od wybranego płynu, zawsze stosuj się do instrukcji użycia  dołączonej przez producenta. Przestrzegaj sposobu czyszczenia i czasu dezynfekcji soczewek.
• Jeśli odczuwasz podrażnienie lub inne niepokojące dolegliwości, natychmiast przerwij stosowanie danego preparatu skontaktuj się z okulistą!
• Za każdym razem używaj świeżej porcji płynu! Używany płyn nie jest już skuteczny, poza tym jest zanieczyszczony.
• Jeśli używasz płynu do soczewek regularnie i zużywasz duże ilości – wybierz płyn wielofunkcyjny w dużej butelce. Wypada to taniej, niż zakup kilku mniejszych opakowań.
• Jeśli używasz płynu rzadko lub w małych ilościach, wybierz płyn, który jest przydatny do użycia przez dłuższy czas od otwarcia butelki (np. płyny marki Opti-Free – przez 6 miesięcy).
• Jeśli masz suche, wrażliwe oczy, wybierz płyn do soczewek z dodatkiem hialuronianu, pantenolu lub innych podobnych substancji nawilżających.
• Do gruntownej dezynfekcji długo używanych soczewek użyj płynu antyseptycznego na bazie wody utlenionej.
• Jeśli używasz twardych soczewek kontaktowych bądź miękkich soczewek kwartalnych lub rocznych, regularnie odbiałczaj je specjalnym preparatem enzymatycznym.

 

 

Wielofunkcyjne płyny do soczewek kontaktowych 

Najczęściej wybieranymi preparatami do pielęgnacji soczewek kontaktowych są tzw. płyny wielofunkcyjne (ang. multi-purpose solutions, all-in-one solutions). Służą one do czyszczenia, płukania, dezynfekcji i przechowywania soczewek. Zwykle nadają się do pielęgnacji wszystkich typów miękkich (silikonowo-hydrożelowych) soczewek, a także do niektórych twardych soczewek („szkieł”) kontaktowych. Mają one w składzie konserwanty i substancje dezynfekujące, a także substancje o właściwościach czyszczących i utrzymujących właściwe pH. Niektóre płyny wielofunkcyjne, przeznaczone dla osób o wrażliwych oczach mają także dodatek substancji nawilżających soczewki i łagodzących stany zapalne oka. Pod jakimi nazwami kryją się poszczególne składniki? Jaką rolę pełnią? O tym piszemy poniżej.

Substancje dezynfekujące w płynach do soczewek 

Związki chemiczne, które pełnią rolę konserwantów i środków dezynfekujących w płynach do pielęgnacji soczewek muszą spełniać dwa warunki – mają być skuteczne i jednocześnie nieszkodliwe dla oczu. Najczęściej stosowaną substancją o działaniu dezynfekującym jest specjalny polimer antybakteryjny - poliheksanid . W płynach do soczewek stosowany jest w bardzo niskich stężeniach – najczęściej 0,0001%. Pozwala to ograniczyć działanie toksyczne dla oczu, ale wymaga także przestrzegania odpowiednio długiego czasu dezynfekcji soczewek – minimum 4 godziny.

Podobnym związkiem, także używanym w płynach do soczewek jest biguanid poliaminopropylowy Płyny zawierające PHMB lub PAPB zwykle zachowują przydatność przez trzy miesiące od pierwszego otwarcia butelki. Firma Alcon, która produkuje płyny marki Opti-Free stosuje w swoich wyrobach specjalną kombinację dwóch środków dezynfekujących – Polyquad i Aldox.

Dzięki takiemu połączeniu, płyny te mają dłuższy okres przydatności – 6 miesięcy od otwarcia butelki, a także zwiększoną skuteczność nie tylko przeciwbakteryjną, ale także przeciw pierwotniakom z rodzaju Acanthomoeba, które często powodują infekcje oczu.

 

 

Substancje czyszczące w płynach do soczewek 

Aby skutecznie oczyścić soczewki z osadów białkowych i tłuszczowych, konieczny jest dodatek substancji o charakterze środka powierzchniowo czynnego, łagodnego jednak dla oczu. W tym celu stosowane są np. poloksamer (poloxamer, pluronic), poloksamina, polikwaternium (polyquaternium) lub sulfobetaina. Ich działanie wspiera dodatek EDTA (inaczej wersenianu lub kwasu wersenowego).

Niektóre z tych składników mają także działanie antybakteryjne, co zapewnia dodatkową korzyść.  Są płyny z tak dobranym składem środków czyszczących, że producent deklaruje usuwanie zanieczyszczeń bez konieczności czyszczenia mechanicznego (pocierania), np. Opti-Free Express, Zero-Seven Refreshing. Jednak użycie większości płynów wymaga oczyszczenia soczewek z osadów przez pocieranie ich palcami.

Bufory – sole zapewniające optymalne pH i izotoniczność płynu 

Aby płyn do soczewek miał właściwy odczyn, przyjazny dla oka, musi być odpowiednio zbuforowany. Do tego celu używa się różnych soli i podobnych związków, np. chlorku sodu lub potasu, fosforanów sodu lub potasu, EDTA (wersenianu), cytrynianiu, aminoetylopropanolu, kwasu borowego lub boranów. Te ostanie mają także właściwości antyseptyczne, dlatego ich dodatek wzmacnia dezynfekujące własności płynu. Wszystkie te sole są w odpowiednim łącznym stężeniu odpowiadającym stężeniu soli fizjologicznej, co zapewnia, że płyn do soczewek jest izotoniczny z płynami ustrojowymi i łzami.

 

 

Składniki nawilżające i łagodzące – problem suchego oka 

Dla osób z problemem tzw. suchego oka lub wrażliwymi oczami, skłonnymi do stanów zapalnych, przeznaczone są płyny zawierające substancje nawilżające. Są to np. kwas hialuronowy i hypromeloza (HPMC), czasem PVP lub sorbitol. Niektóre płyny mają także dodatek pantenolu (dekspantenolu, prowitaminy B5), który ma właściwości nawilżające, łagodzące i wspomagające regenerację rogówki. Płyny z takimi składnikami to np. FreshEye, Horien Bestbalance, Horien Aqua Comfort.

Płyny do dezynfekcji soczewek na bazie nadtlenku wodoru 

Czasem zachodzi potrzeba dokładniejszej dezynfekcji soczewek. Wielofunkcyjne płyny do soczewek działają dość łagodnie i powoli, jeśli więc chcemy gruntownie zdezynfekować nasze soczewki, warto wybrać płyn oksydacyjny (utleniający) zawierający 3% nadtlenek wodoru - H2O2, czyli ten sam środek dezynfekujący, który jest zawarty w wodzie utlenionej.

Należy jednak pamiętać, że nadtlenku wodoru nie wolno wprowadzać do oka, ponieważ może to grozić poważnym uszkodzeniem rogówki. Dlatego płyny oksydacyjne można stosować tylko w specjalnych, dołączonych przez producenta pojemnikach, zapewniających pełną neutralizację nadtlenku. Najczęściej jest to odpowiedni metaliczny katalizator, przyspieszający rozkład H2O2 na tlen i wodę. Soczewki nadają się do użytku dopiero po całkowitej neutralizacji takiego płynu, dlatego przed użyciem należy bardzo dokładnie przeczytać instrukcję użycia dostarczoną przez producenta i stosować się do niej. Czasem do neutralizacji używa się dodatkowego składnika, dodawanego do płynu, jednak takie rozwiązanie jest rzadsze.

 

 

Enzymatyczne środki odbiałczające do soczewek kontaktowych 

W przypadku soczewek długo używanych – kwartalnych lub rocznych, a także soczewek kontaktowych twardych, często zachodzi potrzeba dodatkowego oczyszczania ich z osadów białkowych. Płyn łzowy zawiera białka, lipidy i sole, a także substancje śluzowe, które po pewnym czasie mogą tworzyć na powierzchni soczewek osad.

Taki osad sprawia, że spada ostrość widzenia i komfort noszenia soczewek, stanowi też pożywkę dla drobnoustrojów, dlatego trzeba go regularnie usuwać. Jest to szczególnie ważne w przypadku twardych soczewek kontaktowych, których pielęgnacja jest trochę inna, niż w soczewek miękkich. Do odbiałczania soczewek służą specjalne preparaty enzymatyczne, często w postaci tabletek do rozpuszczania. Enzymy rozkładają osady z białek i innych substancji organicznych. Żeby utrzymać soczewki w dobrym stanie należy powtarzać ten zabieg co tydzień, a na co dzień można używać zwykłego płynu, odpowiedniego do rodzaju noszonych przez nas soczewek.

 

 

Ile kosztuje płyn do soczewek kontaktowych? 

Płyny do soczewek mają różne ceny – zależnie do od marki, składu i wielkości opakowania. Markowe płyny są często droższe, ale i tańsze preparaty nie muszą być wcale gorsze. Zwykle koszt płynu wielofunkcyjnego waha się od kilku do kilkunastu złotych za 100 ml. Płyn w dużych opakowaniach jest często tańszy w przeliczeniu na 100 ml, niż ten sam płyn w małej butelce. Na co dzień warto więc kupować większe opakowania 300-500 ml, a mniejsze (60-100 ml) wybierać jedynie w podróże lub na wyjazdy. Małe buteleczki są wygodniejsze i można zabierać je na pokład samolotu.

Więcej poradników znajdziesz na Empik Pasje w dziale Poradniki.

 

Zdjęcie okładkowe - źródło: Shutterstock