Jak wybrać soczewki kontaktowe i o nie dbać? – poradnik dla początkujących

Soczewki czy szkła kontaktowe?  

Czym są soczewki kontaktowe, popularnie zwane „szkłami”? Dawniej, bardziej rozpowszechnione  były twarde soczewki kontaktowe, do których nazwa „szkła” pasowała lepiej, obecnie jednak prawie się ich nie używa. Nazwa „szkła kontaktowe” jest więc trochę anachroniczna, ponieważ współczesne, miękkie soczewki kontaktowe nie mają nic wspólnego ze szkłami, ani nawet z plastikiem. To miękkie, uwodnione płatki silikonowo-hydrożelowe, elastyczne i dopasowujące się do kształtu oka. Nie ma obawy, że uszkodzimy sobie nimi rogówkę, choć nieprawidłowe dopasowanie lub użytkowanie soczewek kontaktowych może prowadzić do podrażnienia lub stanów zapalnych oczu. Tym ważniejsza jest wiedza o tym, jak odpowiednio zakładać, zdejmować i oczyszczać soczewki kontaktowe.

Przed wyborem właściwych soczewek, trzeba się zastanowić nad tym, jak często i jak długo chcesz je nosić? Czy będziesz z nich korzystać tylko okazjonalnie, np. na treningach, imprezach, wycieczkach? Czy chcesz używać ich regularnie, na co dzień? Czy wolisz używać zwykłych, bezbarwnych soczewek, czy kolorowych, zmieniających wygląd oczu? Uwaga – niezależnie od tego, czy zamierzamy nosić soczewki na stałe, czy tylko czasem, zawsze trzeba mieć w zapasie przynajmniej jedną parę okularów. Może się zdarzyć, że któregoś dnia założenie soczewek będzie z różnych przyczyn niemożliwe, a wtedy okulary są jedynym sposobem na dobre widzenie. 

 

 

Po co mi soczewki kontaktowe i jak często będę je nosić?  

Od odpowiedzi na to pytanie zależy wybór właściwego rodzaju soczewek. Na jej podstawie możesz zastanowić się nad odpowiednim rodzajem soczewek – jednodniowymi, dwutygodniowymi, miesięcznymi czy nawet kwartalnymi, ponieważ obecnie najpopularniejszą kategorią, na podstawie której wyróżnia się rodzaje soczewek  jest czas ich użytkowania. Soczewki jednodniowe, jak sama nazwa wskazuje, można nosić jedynie przez jeden dzień, potem się je wyrzuca. Nie wymagają płynów pielęgnacyjnych. Soczewki dwutygodniowe, miesięczne lub kwartalne można używać przez wskazany okres, każdego dnia. Na noc należy je zdejmować, czyścić i umieszczać w specjalnym płynie do soczewek. Jeśli zamierzasz nosić soczewki okazjonalnie, na co dzień zostając przy okularach, wybierz soczewki jednodniowe. Są one sprzedawane w opakowaniach po 30 sztuk lub wielokrotność trzydziestu  (np. 90, 180, 270 sztuk). Jeśli chcesz nosić soczewki na co dzień, bardziej ekonomicznym rozwiązaniem będzie wybór soczewek dwutygodniowych, miesięcznych lub kwartalnych. Są dostępne w mniejszych opakowaniach – po dwie, trzy lub sześć sztuk. Im dłuższy czas użytkowania soczewek, tym większą uwagę trzeba przykładać do ich czyszczenia i dezynfekcji, ponieważ na soczewkach odkładają się osady białkowe, a także mogą namnażać się drobnoustroje. 

 

 

Dobór soczewek kontaktowych – koniecznie u okulisty lub optyka  

Kiedy zdecydujesz się na wybór soczewek jednodniowych lub takich o dłuższym czasie użytkowania, zwróć uwagę na kolejne parametry soczewek: wielkość i rodzaj wady wzroku, jaką korygują (liczba dioptrii na „plus” lub „minus”, soczewki toryczne dla astygmatyków) oraz średnicę i krzywiznę danej soczewki. Średnica i krzywizna określają, do jakiego kształtu i wielkości gałki ocznej pasuje dana soczewka. Średnice soczewek wahają się od 12 do 17 mm (najczęściej około 14 mm), a krzywizna od 8,3 do 9,5 (najczęściej spotykana to 8,6). Im mniejsza wartość krzywizny, na tym „mniejsze” lub „strome” oko dana soczewka pasuje.

Oczywiście, ze względu na miękkość hydrożelu, większość soczewek dopasowuje się do różnych kształtów oczu. Jednak dobór zbyt małej soczewki może skutkować uciskiem na gałkę oczną, a soczewka zbyt luźna może „pływać” po oku i przesuwać się w czasie noszenia. Prowadzi to często do podrażnienia oka, a długotrwałe noszenie źle dobranych soczewek może skończyć się poważnym stanem zapalnym oka. Dlatego, aby dobrze dopasować parametry soczewek, koniecznie trzeba dobrać je u okulisty lub optomerysty. 

Wiele dużych i małych salonów optycznych oferuje usługi dobierania soczewek, najczęściej składające się z dwóch wizyt w odstępie kilku dni. W cenę takiej usługi wchodzi ocena wady wzroku, zmierzenie parametrów oka, zestaw próbnych soczewek i instrukcja, jak je zakładać, zdejmować i pielęgnować. Na pierwszej wizycie specjalista oceni za pomocą specjalnego aparatu, czy soczewki dobrze przylegają do naszego oka, czy nie są zbyt duże lub zbyt małe, a także nauczy cię zakładać i zdejmować soczewki. W czasie kolejnej wizyty, za kilka dni, zdasz sprawę z tego, czy soczewki dane na próbę są wygodne i dobrze w nich widzisz. Jeśli tak, to znaczy, że zostały dobrze dobrane i właśnie ten konkretny model jest dla ciebie najlepszy. Przed wypróbowaniem innego modelu soczewek także należy zgłosić się do okulisty lub optomerysty, aby ocenił ich dopasowanie. 

 

 

Codzienna pielęgnacja soczewek kontaktowych 

Oczy są narządami bardzo wrażliwymi na podrażnienia i infekcje, dlatego trzeba bardzo starannie dbać o czystość soczewek kontaktowych. Zakażenia oczu i zapalenia spojówek są bardzo nieprzyjemne i często uciążliwe w leczeniu, a w skrajnych, zaniedbanych przypadkach mogą doprowadzić do ślepoty. Jak więc dbać o soczewki kontaktowe, aby uniknąć infekcji? Po pierwsze – przed każdym dotknięciem soczewek należy dokładnie umyć ręce wodą z mydłem, dokładnie opłukać i osuszyć czystym ręcznikiem – najlepiej jednorazowym. Dopiero wtedy można przystąpić do jakichkolwiek czynności z soczewkami. Z jednodniowymi nie ma problemu – wyjmujemy co dzień z opakowania świeżą, sterylną parę, a wieczorem wyrzucamy je do śmieci. Soczewki dwutygodniowe, miesięczne i kwartalne trzeba co dzień myć i dezynfekować za pomocą specjalnego płynu, przy użyciu pojemniczka na soczewki. Najpopularniejsze są płyny wielofunkcyjne, które służą do płukania, czyszczenia, dezynfekcji i przechowywania soczewek. Czasem zawierają także substancje dodatkowo nawilżające i łagodzące dla oczu, a do opakowania płynu często dołączany jest także pojemnik do przechowywania soczewek. Oto czynności, jakie należy wykonać przy zdejmowaniu soczewek na noc i zakładaniu ich rankiem:

• umyć i osuszyć ręce,
• przygotować pudełeczko i napełnić je świeżym płynem,
• zdjąć soczewkę (zawsze zaczynamy od tej samej, np. lewej. Dzięki temu nie pomylimy się, a to ważne, kiedy mamy różne wady wzroku na obu oczach) i umieścić na dłoni,
• nanieść kilka kropli płynu i pocierać soczewkę na dłoni palcem przez kilka sekund,
• dokładnie opłukać soczewkę płynem i umieścić w pojemniczku,
• czynności powtórzyć z drugą soczewką,
• zamknąć pojemnik i pozostawić soczewki w płynie na noc,
• rano wyjąć soczewki, można dodatkowo opłukać je płynem z butelki,
• założyć soczewki – zawsze w tej samej kolejności,
• opłukać pojemnik płynem do soczewek i pozostawić go do wyschnięcia – najlepiej do góry dnem na czystej chusteczce higienicznej. 

Uwaga – zawsze należy używać specjalistycznych płynów do pielęgnacji i dezynfekcji soczewek. Zwykła sól fizjologiczna nie wystarczy – potrzebny jest preparat, który ograniczy rozwój bakterii i pierwotniaków na soczewkach. Za każdym razem należy używać świeżej porcji płynu – tylko wtedy będzie on skuteczny! 

 

 

Dlaczego należy zdejmować soczewki na noc? 

Wiele osób może zadawać sobie pytanie, dlaczego zdejmowanie soczewek na noc jest takie ważne? Co się stanie, jeśli będę spać w soczewkach na oczach? Jeśli zdarzy się to jednorazowo – prawdopodobnie nic się nie stanie, poza dyskomfortem i uczuciem „suchości oczu” po przebudzeniu. Jednak częste spanie w soczewkach sprawia, że powierzchnia oka jest źle dotleniona i wysycha (soczewki stale wchłaniają wilgoć, a produkcja łez w nocy jest mniejsza, niż w dzień). Owszem, są na rynku soczewki do noszenia stałego – w dzień i w nocy, charakteryzują się one bardzo dobrą przepuszczalnością tlenu. Jednak nawet w ich przypadku warto jest zdejmować je co jakiś czas, aby je zdezynfekować i dać oczom odpocząć. 

W przypadku soczewek przeznaczonych do użytku tylko na dzień jest to bezwzględnie konieczne. Rogówka oka jest słabo unaczyniona i pobiera tlen bezpośrednio z powietrza. Długotrwałe niedotlenienie rogówki może skutkować tym, że powstaną w niej nowe naczynia krwionośne, ponieważ organizm będzie usiłował za wszelką cenę dostarczyć oku odpowiednią ilość tlenu – z krwią. Zostaniemy wtedy na stałe z „przekrwionymi” oczami, a tego chyba nikt by nie chciał. 

 

 

Praktyczne rady dla osób noszących soczewki kontaktowe 

• Pamiętaj, że pierwsze próby założenia soczewek mogą być przykre, a twoje oczy będą łzawić. Jednak po kilku próbach oczy się przyzwyczają, a dobrze dobrane soczewki kontaktowe są na co dzień niewyczuwalne. Jeśli dolegliwości się utrzymują, koniecznie idź do okulisty, aby znaleźć przyczynę tego stanu.
• Miej zawsze pod ręką nawilżające krople do oczu, najlepiej bez konserwantów, na bazie hialuronianu sodu. Soczewki pochłaniają część wilgoci z oka i dobrze jest co jakiś dodatkowo nawilżać oczy.
• Zapisuj na butelce płynu do soczewek datę pierwszego otwarcia. Zużyj płyn w czasie zalecanym przez producenta – zwykle bywa to 2-6 miesięcy.
• Regularnie myj i wyparzaj pojemnik na soczewki (jeśli jest zrobiony z materiału odpornego na wrzątek), a na co dzień opłukuj go świeżym płynem do soczewek. Jeśli szczególnie zależy Ci na zachowaniu higieny, możesz po opłukaniu spryskać pojemnik na soczewki czystym spirytusem spożywczym 95%. Wyparuje on całkowicie, nie ma więc obawy o szkodliwe pozostałości, a przedtem zabije bakterie i inne drobnoustroje. Pamiętaj tylko, żeby używać pojemnika dopiero wtedy, kiedy całkowicie wyschnie, żeby nie wprowadzić alkoholu do oka. Nigdy nie używaj innych rodzajów spirytusu (np. salicylowego lub skażonego).
• Miej w domu kilka pojemników na soczewki. Nie wiadomo, kiedy zgubisz lub uszkodzisz jeden z nich. 
• Aby ułatwić sobie manipulację małą, miękką soczewką – wypróbuj specjalną pęsetę do soczewek, o silikonowych końcach.

 

 

Na koniec – bardzo ważna sprawa. W razie jakichkolwiek dolegliwości oczu, szczególnie, jeśli nasilają się z czasem – przerwij natychmiast stosowanie soczewek i zgłoś się do okulisty! Stany zapalne i infekcje oczu są zawsze poważną sprawą, a zaniedbane mogą mieć nieodwracalne skutki. Dbaj o swoje oczy!

Więcej poradników znajdziesz na Empik Pasje. Magazyn Online! 

 

Zdjęcie okładkowe - źródło: Shutterstock