Western jako gatunek uformował się w 1903 roku wraz z premierą „Napadu na ekspres”, filmu, który trwa zaledwie 12 minut i utorował drogę to tego, czym westerny stały się na długie dziesięciolecia. To gatunek, który wykreował wiele hollywoodzkich gwiazd (John Wayne, Henry Fonda, Marlon Brando, Paul Newman) i kasowych hitów (np. „Pewnego razu na Dzikim Zachodzie”, „Tańczący z wilkami”, „Bez przebaczenia”). Wreszcie, klasyczne westerny zawierają wyraźne archetypy takie, jak chociażby wizerunek nieustraszonego kowboja czy bandyty wyjętego spod prawa. Przez dziesiątki lat western mocno ewoluował, a ostatnie dekady są tego najlepszym dowodem. Współczesne filmy przejmują klasyczne idee, ale istotnie je rozwijają. W jaki sposób? W poniższych tytułach znajdziecie odpowiedź.
„Nowiny ze świata” (2020)
Film Paula Greengrassa, znanego fanom kina przede wszystkim z sagi o Jasonie Bournie, tym razem prezentuje opowieść, która toczy się w Ameryce po wojnie secesyjnej. Podróżujący z miasta do miasta weteran, kapitan Jefferson Kyle Kidd (Tom Hanks), napotyka dziesięcioletnią Johannę (Helena Zengel). Ich drogi krzyżują się nieprzypadkowo. Kidd postanawia zaopiekować się dziewczyną w niebezpiecznym powojennym świecie, co skutkuje zacieśnieniem relacji między nimi. Nawiązując do struktury klasycznego westernu ich wspólna podróż zmieni się w pasmo przygód, trudów, niebezpieczeństw i rozlewu krwi na szlaku. Poza tym, że film stanowi kronikę przezwyciężania przeciwności i walki o przetrwanie, jest też studium postaci, które pomimo wielu różnic łączy skomplikowana przeszłość i poczucie straty.
„Django” (2012)
To śmiałe, zabawne i ciekawie poruszające kino, czyli kwintesencja Quentina Tarantino. Akcja filmu rozgrywa się na Dalekim Południu w czasach przedwojennych. Jamie Foxx wciela się w rolę tytułowego bohatera, niewolnika, który zostaje łowcą nagród pod okiem charyzmatycznego Christopha Waltza. Film jest pełen wizualnych i narracyjnych odniesień, a rasizm i brutalną eksploatację epoki stawia na pierwszym planie. Ma też pomysłowy, oryginalny scenariusz Tarantino i świetną drugoplanową kreację Waltza, które zdobyły Oscary.
Gdy mowa Tarantino i westernie, nie sposób nie wspomnieć o „Nienawistnej ósemce”, quasi-westernie. Hałaśliwym, mocnym i całkowicie w stylu charakterystycznego reżysera. Naszpikowana gwiazdami grupa renegatów jest gwarancją krwawych rozstrzygnięć i dobrego widowiska.
„Eskorta” (2014)
Kontemplacyjny western Tommy'ego Lee Jonesa to historia Mary Bee Cuddy (Hilary Swank), samotnej kobiety, która zarządza własną farmą, a wkrótce podejmuje się przetransportowania do innego stanu kobiet potrzebujących ucieczki. Zdając sobie sprawę z trudności podróży, wynajmuje włóczęgę (Tommy Lee Jones), aby jej towarzyszył.
Jones jako reżyser odwraca to, co jest typowe dla westernu, pozwalając kobietom kierować akcją. Dzięki temu podstępnie feministyczna i nieubłaganie szorstka „Eskorta” jest ucieleśnieniem nowoczesnego westernu.
„To nie jest kraj dla starych ludzi” (2007)
Jeśli jest jakikolwiek film odpowiedzialny za ożywienie zainteresowania gatunkiem westernu, to jest to właśnie ta opowieść. Łączy w sobie elementy westernu, thrillera i neo-noir, aby stworzyć coś zupełnie wyjątkowego, co pomogło wepchnąć ten gatunek na nowe terytorium. Film oparty na powieści kryminalnej Cormaca McCarthy'ego pokazuje, jak przestarzałe są pewne idee dotyczące moralności. Opowiada o śmierci westernu, pewnego stylu opartego na wrodzonej ludzkiej przyzwoitości, niezłomnym duchu i jednoznacznym triumfie dobra nad złem. Ed Tom Bell (Tommy Lee Jones) w filmie braci Coen przekonuje się o tym na własnej skórze, gdy staje do walki z wcielonym złem, Antonem Chigurhem (Javier Bardem).
Na gali Oscarów w 2008 roku film został nagrodzony czterema statuetkami.
„Prawdziwe męstwo” (2010)
W 2010 roku bracia Coen powrócili z kolejnym westernem i remakiem hollywoodzkiego klasyka. „Prawdziwe męstwo” to historia 14-letniej Mattie Ross (Hailee Steinfeld, nominowana do Oscara), której ojciec został zamordowany przez nikczemnego bandytę i która zatrudnia Roostera Cogburna (Jeff Bridges), by go zabić.
To jeden z nielicznych filmów, które bracia Coen nakręcili z istniejącego materiału, ale wyostrzają i uwydatniają go w sposób, w jaki tylko oni potrafią, za pomocą humoru i wizualnego przepychu. Film jest oczywiście westernem, ale wykorzystuje znaną strukturę, aby obalić nasze oczekiwania dotyczące gatunku i historii, którą ma opowiadać. Dlatego „Prawdziwe męstwo” stanowi krwawy film pełen bohaterów i złoczyńców, którzy nas rozczarowują, ale nigdy nie przestają zadziwiać.
„Zabójstwo Jessego Jamesa przez tchórzliwego Roberta Forda” (2007)
Film Andrew Dominika to jeden z najlepiej sfotografowanych filmów ostatnich lat i prawie tak szczegółowy, jak jego tytuł. Choć zdradza, jak historia się skończy, nie psuje przyjemności z oglądania, która płynie głównie z badania tego pięknego, intensywnego i nastrojowego westernu z elementami thrillera. W rolę tytułowego tchórza wciela się Casey Affleck (nominowany do Oscara), który wkracza do kryminalnej rodziny Jessego Jamesa (Brad Pitt) w poszukiwaniu akceptacji, przyjaźni i dowartościowania. Z biegiem czasu Ford, który jednak nie znajduje w tej relacji tego, czego szukał, w końcu wpada na pomysł zabójstwa Jamesa, co ma zagwarantować mu legendarność, większą niż bycie częścią jego gangu.
Sugestywny, głęboko psychologiczny i niepokojący western z przeszywającą specyfiką dramatyzuje relację między bohaterami, a każda klatka opowiada tu własną historię. To film, który dostaje się pod skórę - od niesamowicie niewzruszonej ścieżki dźwiękowej Nicka Cave'a i Warrena Ellisa, po zdjęcia Rogera Deakinsa.
„3:10 do Yumy” (2007)
Notoryczny przestępca, wyjęty spod prawa Ben Wade (Russell Crowe) zostaje schwytany, a weteran wojny secesyjnej Dan Evans (Christian Bale), zgłasza się na ochotnika do dostarczenia go żywego na pociąg, który zabierze zabójcę przed sąd. Brzmi prosto, ale oczywiście ich podróż jest pełna niebezpieczeństw, a Bale i Crowe zawiązują niezwykłą przyjaźń, która utrzymuje ich przy życiu, ale komplikuje historię.
Uwspółcześniona wersja westernu z 1957 roku zyskuje nową narrację oraz wachlarz emocji, dzięki dynamicznej akcji. Ale przede wszystkim „3:10 do Yumy” to nieodparcie ekscytująca przygoda.
„Bone Tomahawk” (2015)
Kurt Russell staje na czele ekipy śmiałków, która wyrusza na poszukiwania lekarki uprowadzonej przez plemię znane jako Troglodyci. Choć historia może wydawać się typowa, szybko okazuje się, że jest całkowicie wciągającą podróżą do piekła.
„Bone Tomahawk” S. Craiga Zahlera osiągnął status kultowego głównie dlatego, że to, co wydawało się być filmem kowbojskim, z biegiem czasu wchodzi w zupełnie inny wymiar. Rezultat nie przypomina żadnego innego westernu. Stanowi raczej makabryczny i brutalny western-horror, o którym ciężko zapomnieć.
„Ballada o Busterze Scruggsie” (2018)
Trzeci western braci Coen udowadnia, że filmowcy mają wiele pomysłów na badanie Dzikiego Zachodu. „Ballada o Busterze Scruggsie” opowiada serię historii o groźnych kowbojach, nieszczęsnych rabusiach, samotnych poszukiwaczach, przerażonych pionierach i pasażerach powozów. Co łączy te czasem zabawne, a czasem smutne opowieści? Każda obraca się wokół konkretnego, nieuniknionego tematu. Zwróć uwagę na ostatnią historię, a może znajdziesz wskazówkę.
Te wszystkie krótkie filmy w „Balladzie...” reprezentują mikrokosmos twórczości Coenów oraz różne rodzaje westernu naraz, co stanowi intrygujące podsumowanie dorobku reżyserów i całego gatunku.
„Tajemnica Brokeback Mountain” (2005)
Chociaż struktura „Tajemnicy Brokeback Mountain” jest daleka od klasycznego westernu. Bo model amerykańskiej męskości i kowboja nie pasuje do ponadczasowej historii miłosnej Ennisa (Heath Ledger) i Jacka (Jake Gyllenhaal). To jednak niezwykle emocjonalne spojrzenie na ich relację, w filmie opowiadającym o życiu kowbojów, jest niezbędnym wpisem w historię neo-westernu, niezależnie od całkowitego braku strzelanin.
Scenariusz, muzyka i reżyseria filmu zostały nagrodzone Oscarem. Ledger i Gyllenhaal w rolach głównych rzadko byli lepsi na ekranie, a Anne Hathaway i Michelle Williams błyszczą w drugoplanowych rolach jako żony Ennisa i Jacka.
Macie ochotę na jeszcze więcej historii o nieustraszonych kowbojach? Oto kolejne tytuły nowoczesnych westernów:
- „Wind River. Na przeklętej ziemi” (2017)
- „Aż do piekła” (2016)
- „Rover” (2014)
- „Kowboje i obcy” (2011)
- „Meek’s Cutoff” (2010)
- „Trzy pogrzeby Melquiadesa Estrady” (2005)
- „Propozycja” (2005)
- „Bezprawie” (2003)
Więcej filmowych artykułów znajdziesz w dziale Oglądam na Empik Pasje!
Komentarze (0)