Wiele gatunków zwierząt ma status zagrożonych, a niektóre wręcz ekstremalnie zagrożonych. Warto zdać sobie sprawę, że jeśli ludzkość nie podejmie wspólnych działań na rzecz ich ochrony, zwiększy się liczba gatunków zwierząt, których następne pokolenia nie będą już miały szansy zobaczyć nawet w niewoli. Jakie są gatunki zagrożone na świecie oraz w naszym kraju? Poniżej kilka przykładów, a pełną listę można znaleźć np. na stronach WWF.

 

 

Ameryka Północna

• Tuńczyk błękitnopłetwy – gatunek morskiej ryby wędrownej, bytującej zimą w morzach subtropikalnych, a latem w zimniejszych wodach, jak północny Atlantyk. W naturze może dożyć 30 lat. Mięso tego gatunku tuńczyka jest najbardziej cenione przez smakoszy, dlatego zagrożeniem dla niego są zmasowane połowy, które drastycznie obniżają jego populację.

• Aligator amerykański – gatunek krokodyla, który występuje na terenie Stanów Zjednoczonych. Ma najsilniejszy uścisk szczęki spośród wszystkich współczesnych zwierząt na świecie. Na populację źle wpływa zanieczyszczenie wód, ale to zabijanie go dla pozyskania mięsa i skór jest dla niego największym zagrożeniem.
   

Ameryka Południowa

• Motyl monarcha – gatunek motyla migrującego, występującego od Kanady po Argentynę. Znane są z corocznych masowych migracji na przełomie września i października. Uciekają wtedy przed zimą do Meksyku. Wśród przyczyn spadku populacji (10-krotnego w ciągu 10 lat) wymienia się wyrąb meksykańskich lasów oraz upowszechnione używanie herbicydów w rolnictwie. Badania nad populacja monarchów nadal trwają.

• Boa dusiciel – wąż występujący w większej części Ameryki Środkowej i Południowej. Mimo obiegowej opinii nie jest groźny dla człowieka. Jest krytycznie zagrożony wyginięciem, głównie poprzez odłów w celach handlowych. Wiele osobników nie przeżywa podróży, ze względu na niewłaściwe warunki w jakich są przewożone.

• Kapucynka czubata – ta mała małpka występuje na terenie lasów tropikalnych Ameryki Południowej. Na jej nieszczęście stała się lubianym pupilem domowym, co skutkuje odłowem małpek z ich naturalnego środowiska. Zagraża jej także wycinka lasów deszczowych.

 

 

Afryka

• Goryl górski – ten największy ssak wśród małp człekokształtnych żyje na terenie Demokratycznej Republiki Konga, Ugandy i Rwandy. Jeszcze w 2010 roku ich liczba stanowiła zaledwie ok. 600 osobników. Goryle górskie zabija się dla mięsa oraz dla trofeów myśliwskich. Dzięki podjętym w ostatnich latach działaniom ich populacja nieco się zwiększyła.

• Słoń afrykański – największe obecnie żyjące zwierzę lądowe. Bytuje na terenie afrykańskiej sawanny, lasów i stepów od południa Sahary po Afrykę północną. To stadne zwierzę, żyje około 70 lat. W 1989 ich liczebność wynosiła 700 tysięcy osobników i spadła z kilku milionów. Największym zagrożeniem jest dla niego człowiek – pozyskiwanie mięsa i kości słoniowej przetrzebiło jego populację.

• Zebra stepowa – gatunek dobrze znany choćby z naszych rodzimych ogrodów zoologicznych. W naturze zamieszkuje sawanny i stepy południowo-wschodniej Afryki. Od 2016 roku uważana za gatunek bliski zagrożenia wyginięciem. Żyją obecnie na terenach chronionych, a poza nimi poluje się na nie dla skór i mięsa.
   

Eurazja

• Morświn zwyczajny – mały gatunek walenia, który występuje w chłodnych wodach morskich, m.in. również w naszym Bałtyku. Jest krewniakiem delfina, jednak mało poznanym, ze względu na swoją nieufność i płochliwość. Kiedyś bardzo liczny, ostatnio jego populacja gwałtownie spada. Zagrożenia dla niego stanowią zanieczyszczenie wód oraz rybackie sieci, w które się zaplątuje i umiera przez uduszenie.

• Tygrys azjatycki – gatunek wielkich kotów, jeden z największych drapieżników lądowych. Niegdyś szeroko rozprzestrzeniony w Azji, dziś zajmuje jedynie niewielkie siedliska w Azji południowej i wschodniej. W 1900 roku światowa populacja tygrysów wynosiła 100 tysięcy, natomiast w 2016 roku dziko żyło już tylko 3890 osobników. Zagrożeniem dla tygrysa jest człowiek oraz zwyczaje związane z azjatycką medycyną ludową. Między innymi nielegalne polowania doprowadziły do drastycznego zmniejszenia populacji tygrysów. Kraje, w których występują te drapieżniki podejmują wspólne działania na rzecz zwiększenia populacji.

• Nosorożec jawajski – gatunek nosorożca żyjący obecnie w małej populacji na terenie Jawy. Do niedawna istniała jeszcze druga populacja w Wietnamie, ale w 2010 roku potwierdzono wymarcie jej na tym terenie wraz z ostatnim upolowanym przez kłusowników osobnikiem. Populacja tego ssaka jest według specjalistów właściwie nie do odratowania. Optymistyczne szacunki zakładają, że przy życiu pozostało mniej niż 100 sztuk. Wymarcie tego nosorożca spowodował człowiek, który zabijał te zwierzęta na rogi od wielu setek lat. Nosorożce czują się na tyle niekomfortowo w niewoli, że wysiłki, aby odnowić gatunek tym sposobem spełzły na niczym.
   

Australia

• Koala – gatunek torbacza zamieszkujący tereny Australii. Żywi się jedynie pędami eukaliptusa, w związku z czym zagrożeniem dla niego jest susza i wycinanie lasów eukaliptusowych. Pada też ofiara polowań w celu pozyskania futra. Jest objęty całkowitą ochroną.

• Kangury – ponad połowa tych torbaczy jest umieszczona w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych. Ze względu na gospodarkę człowieka niestety kangurowate tracą swoje siedliska. Dodatkowo poluje się na nie dla mięsa i futra.

Ilustracja z książki "Ratujmy zwierzęta"

 

Zagrożone gatunki zwierząt w Polsce

Warto wiedzieć jakie gatunki zwierząt w naszym kraju potrzebują pomocy i ochrony ze strony ludzi. Na granicy przetrwania jest 45 gatunków. Oto kilka z nich.

• Ryś – największy z europejskich kotowatych, w Polsce zamieszkuje w dwóch populacjach – karpackiej i nizinnej. Terytorium tej pierwszej to tereny od Beskidu Żywieckiego po Bieszczady. Rysie nizinne zajmują tereny Polski północno-wschodniej (puszcza Knyszyńska, Augustowska, Białowieska, Mazury), występują pojedynczo w innych częściach Polski. Liczebność rysi jest bardzo niska. Według danych z 2011 roku szacuje się, że w Polsce żyło ich ok. 300 osobników. Koty te są dość wymagające – potrzebują rozległych i dzikich terenów leśnych, aby mieć ciszę i spokój. Trwają próby re introdukcji rysia m.in. do Puszczy Kampinoskiej, w Karkonoszach, Puszczy Białowieskiej, Puszczy Piskiej, okolicach Gostynina. Zagrożeniem dla rysia jest ograniczanie jego siedlisk. Przecinanie terenów drogami powoduje, że zaczyna mu brakować miejsca do bytowania.

• Sóweczka zwyczajna – ten uroczy ptak to najmniejsza z sów (waży ok. 60 g) i nietypowa, bo aktywna za dnia. Żyje w polskich górach i na północnym wschodzie Polski. Jej populacja zmniejsza się ze względu na wycinanie lasów, co ogranicza jej tereny zamieszkania i polowania. Sóweczka lubuje się w starych, często umierających drzewach i w nich najchętniej się osiedla.

• Wilk szary – ten piękny drapieżnik z rodziny psowatych zaczyna powoli wracać do naszego kraju. Przez wiele lat był tępiony jako szkodnik ze względu za zagrożenie dla zwierząt gospodarskich i z powodu złej opinii. Jednak to człowiek, ograniczając wilkowi tereny łowieckie, sprowokował go do zdobywania pokarmu w pobliżu ludzkich siedzib. Obecnie ilość osobników szacowana jest przez WWF na około 2000 sztuk, pojawiły się tez doniesienie o powrocie wilka w rejony Puszczy Kampinoskiej na obrzeżach Warszawy, gdzie nie był widziany od wielu lat.

• Niedźwiedź brunatny – największy drapieżnik zamieszkujący polskie lasy. Niszczycielskie działania człowieka doprowadziły do drastycznego zmniejszenia populacji tego ssaka. Polowano na niego, aby pozyskać futro i mięso, a także w odwecie za poczynione szkody w gospodarstwach. Problemem dla niedźwiedzi jest także ograniczanie im terenów bytowania i żerowania poprzez zabudowę i fragmentaryzację. Obecnie liczba niedźwiedzi w Polsce to jedynie 110 sztuk, 80% populacji żyje w Bieszczadach.

 

 

Pomoc zagrożonym gatunkom

Człowiek poprzez swoje działania wprowadził poważne, niejednokrotnie nieodwracalne zmiany w światowym i lokalnym ekosystemie. A przecież los homo sapiens jest nierozerwalnie powiązany z przyrodą i także my możemy znaleźć się prędzej czy później na skraju przepaści. Przykładem mogą być tu pszczoły, których losy także są zagrożone, a od działalności, których człowiek bezpośrednio zależy. Jeśli pszczoły odejdą z naszego świata, zabiorą nas ze sobą, ponieważ bez zapylania roślin nie będzie pożywienia dla ludzi.

Pamiętajmy, że nawet małe zwierzęta czy rośliny (wśród nich także są zagrożone gatunki) mają swoją rolę i znaczenie w ekosystemie. Zanim pomyślimy, że jakiś gatunek ślimaka czy dzika roślina, której nigdy nie wiedzieliśmy, nie mają dla nas znaczenia, poczytajmy i zastanówmy się, czy rzeczywiście jedna zmiana nie pociągnie za sobą następnych i nie doprowadzi do kolejnego zagrożenia.

 

 

Jak możemy chronić zagrożone gatunki zwierząt?

Zacznijmy od zdobywania wiedzy i świadomości na temat otaczającego nas świata. Podejdźmy z troską do planety, która jest naszym domem, wszak nie jesteśmy tutaj sami, a tak naprawdę pojawiliśmy się tu jako ostatni. Podejmujmy nawet małe działania na rzecz zwierząt, śledźmy i wspierajmy działania organizacji prozwierzęcych i ekologicznych. Możemy np. wspierać petycje wpływające na działania rządu w sprawie ochrony zwierząt i przyrody, wirtualnie adoptować zwierzę, czy przekazywać na ten cel 1% naszego podatku, dzięki czemu nasze środki pomogą je chronić.

Starajmy się dbać o zasoby naturalne, ograniczyć konsumpcję, segregujmy śmieci, nadawajmy przedmiotom czy ubraniom drugie życie. Rozsądnie gospodarujmy wodą (w tym roku czeka nas poważna susza), rozważmy ograniczenie lub rezygnację ze spożywania mięsa (jego produkcja jest bardzo nieekologiczna i nadmiernie eksploatuje zasoby). Stawiajmy na ekologiczny transport czy odnawialne źródła energii, aby ograniczyć emisję CO2, która bezpośrednio przyczynia się do zagrożenia choćby niedźwiedzi polarnych. Są to działania w małej skali, jednak z takich składają się duże osiągnięcia, które wymagają solidarnego podejścia.

 

 

A jeśli szukacie ekologicznych produktów, to zajrzyjcie do naszej zakładki Empik kocha planetę.