Uwaga! Ten tekst ma wyłącznie charakter edukacyjny i nie może zastąpić porady lekarskiej! Każdy przypadek dolegliwości u dziecka musi być skonsultowany z lekarzem, który zbada pacjenta i zaleci odpowiednie postępowanie.
Mleko specjalistyczne – pomoc w problemach z trawieniem
Dzieci karmione mlekiem matki rzadziej od innych cierpią na dolegliwości układu pokarmowego. Jednak czasem mama nie może karmić piersią, a niemowlę musi jeść. Aby w każdym przypadku zapewnić dzieciom z problemami zdrowotnymi wartościowy pokarm, rynek żywności dla dzieci oferuje różne specjalne preparaty mlekozastępcze (potocznie: „mleka specjalistyczne”), różniące się od zwykłych mlek modyfikowanych lekkostrawnością, rodzajem użytego białka, zawartością laktozy i ewentualnych dodatków wzbogacających. Dzięki nim można złagodzić objawy kolek, wzdęć i zaparć, a także pomóc dziecku w przypadku biegunki lub w ciężkich przypadkach refluksu (regurgitacji) – potocznie zwanego ulewaniem. Takie preparaty mają status żywności specjalnego przeznaczenia medycznego, czyli służą do żywienia dzieci, które mają konkretne dolegliwości. Nie powinny być podawane dzieciom, które nie mają wskazań lekarskich do stosowania konkretnego preparatu. Niektóre z tych produktów są dostępne tylko w aptekach na receptę i wtedy podlegają częściowej refundacji.
Mleko typu „comfort” na kolki, wzdęcia i zaparcia
Niestrawności, kolki i zaparcia, podobnie jak większość umiarkowanych objawów ze strony układu pokarmowego u dzieci, są często związane z fizjologiczną niedojrzałością przewodu pokarmowego. Kiedy jednak stają się szczególnie uciążliwe, należy zwrócić się o pomoc do pediatry. Może on zalecić podawanie dziecku specjalnych produktów, które są lżej strawne dla niemowlęcia, niż standardowe mleko modyfikowane i sprzyjają łatwiejszemu wypróżnianiu. Takie właściwości mlek typu comfort lub anticolic (bo tak są zwykle oznaczane na opakowaniach) są uzyskiwane dzięki kilku modyfikacjom ich składników.
Po pierwsze, zwykle nie zawierają kazeiny – jednego z białek mleka, tylko hydrolizat białka serwatkowego, czyli białka serwatkowe, które poddano częściowej hydrolizie. Hydroliza to nic innego jak wstępne naddtrawienie białek specjalnymi enzymami, przeprowadzone w ramach odpowiedniego procesu technologicznego. Takie „nadtrawione” białka są lżej strawne dla dziecka i stanowią mniejsze obciążenie dla jego układu pokarmowego.
Drugą cechą mlek typu comfort jest zmniejszona zawartość laktozy, która jest dwucukrem trawionym w jelicie cienkim. U dzieci z problemami trawiennymi ten proces może być mniej wydajny, co prowadzi do wzdęć i innych objawów. Aby uzupełnić zawartość węglowodanów w takim preparacie, część laktozy zastępuje się łatwo przyswajalną glukozą, syropem glukozowym, maltodekstryną lub lekkostrawną skrobią.
Po trzecie, produkty comfort lub anticolic zawierają często dodatek beta-palmitynianu. Jest to pochodna kwasu tłuszczowego – kwasu palmitynowego, który występuje m.in. w oleju palmowym, a także w innych tłuszczach, również w tłuszczu mleka ludzkiego. Kwas palmitynowy może być jednak wbudowany w cząsteczkę tłuszczu na różne sposoby – ten w pozycji beta (właśnie taki występuje w mleku matki) wpływa na zmiękczenie stolca i łatwiejsze wypróżniania u niemowląt. Dzięki temu pomaga złagodzić zaparcia.
Mleko AR - przeciw ulewaniom
Ulewanie, czyli cofanie pokarmu, jest częste u noworodków i kilkumiesięcznych niemowląt. Wynika przede wszystkim z niedojrzałości układu pokarmowego i zwykle mija samo. Jeśli dziecko czasem ulewa, ale nie ma innych dolegliwości i prawidłowo przybiera na wadze, to nie ma powodu do niepokoju. Bywa jednak, że ulewania są tak częste i nasilone, że powodują znaczne straty pokarmu zjadanego przez dziecko, co przekłada się na ryzyko niedożywienia i zbyt wolnego wzrostu. Jeśli rodzicom wydaje się, że ulewanie u niemowlęcia jest zbyt nasilone, należy zgłosić się do lekarza, aby powiedział, czy rzeczywiście tak jest i ewentualnie wprowadził leczenie. Jednym ze środków pomocniczych, które lekarz może zalecić, jest stosowanie specjalnego pokarmu, który ogranicza częstość ulewań. Takie pokarmy są oznaczone na opakowaniu symbolem AR lub A.R., co oznacza anty-refluks. Są zwykle produkowane tylko jako mleka początkowe (choć zdarzają się wyjątki), ponieważ ulewanie najczęściej dotyczy dzieci w pierwszym półroczu życia. Mleka AR zawierają specjalne substancje zagęszczające, powodujące, że pokarm w żołądku dziecka jest mniej płynny. Ponieważ gęstszy pokarm trudniej wypływa z żołądka, to częstość ulewań powinna się zmniejszyć. Takimi substancjami zagęszczającymi są naturalne produkty spożywcze – mączka chleba świętojańskiego lub różne rodzaje skrobi. Jeśli dziecko jest karmione mlekiem matki lub innym preparatem bez zagęstnika, to można kupić osobno specjalny preparat do zagęszczania mleka dodawać do pokarmu według instrukcji na opakowaniu.
Mleko na biegunki i mleko MCT
Biegunki u niemowląt i małych dzieci mogą być niebezpieczne, ponieważ u najmłodszych szybko dochodzi do odwodnienia organizmu. Dlatego zawsze, kiedy małe dziecko ma biegunkę lub wymioty, należy zgłosić się do lekarza. Częścią rekonwalescencji po takiej chorobie może być podawanie specjalnego pokarmu, który jest szczególnie lekkostrawny i ma składniki wspierające normalizację pracy przewodu pokarmowego. Takie preparaty mogą być oznaczone symbolem HN lub innymi, ponieważ czasem dany preparat ma kilka wskazań do stosowania. Zwykle takie mleka mają obniżoną zawartość laktozy, ze względu na możliwe przejściowe zaburzenia trawienia w jelicie cienkim, w którym – jak przypominamy – jest trawiona laktoza. Niektórzy producenci dodają jeszcze mączkę bananową, która wspomaga normalizację stolca. Czasem lekarz może zalecić tymczasowe podawanie mlek specjalistycznych bez laktozy.
Dzieciom z tendencją do częstych biegunek, wynikających z chorób przewlekłych, lub cierpiącym na zaburzenia wchłaniania składników pokarmowych, dzieciom po operacjach układu pokarmowego itp., czasem zaleca się podawanie tzw. preparatów z tłuszczami MCT. Ten skrót oznacza tłuszcze zawierające średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (ang. Medium Chain Triglycerides) , które są szczególnie łatwo przyswajalne i stanowią dobre źródło energii, nie obciążając przy tym układu trawiennego. Ich źródłem jest m.in. olej kokosowy. Niektóre preparaty z MCT zawierają białka poddane hydrolizie, aby zwiększyć ich strawność i zmniejszyć alergenność.
Jak wybrać właściwe mleko specjalistyczne?
Ze względu na różnorodność dostępnych preparatów i różnorodność wskazań do ich stosowania, nie należy wybierać ich na własną rękę, tylko poradzić się lekarza. Po pierwsze, niektóre mleka specjalistyczne w przypadku zakupu na receptę podlegają częściowej refundacji, a bez refundacji ich ceny są zazwyczaj wysokie. Po drugie i najważniejsze, błąd w dobraniu produktu mógłby mieć poważne konsekwencje dla zdrowia dziecka. Na przykład: jeden rodzaj mleka MCT można stosować u dzieci z alergią pokarmową, a drugi już nie. Nie każdy preparat bez laktozy nie może być podawany niemowlętom z alergią na mleko, ponieważ nietolerancja laktozy to nie to samo, co alergia na mleko. Czasem u dziecka występują różne schorzenia jednocześnie i trzeba je wziąć pod uwagę przy dobieraniu sposobu żywienia. Lekarz pediatra zna całościowy stan zdrowia swojego małego pacjenta i może zdecydować, które z wielu mlek specjalistycznych nadaje się dla tego konkretnego dziecka.
Bibliografia
- Żywienie niemowląt i małych dzieci. Zasady postępowania w żywieniu zbiorowym. Praca pod redakcją Haliny Weker i Marty Barańskiej, Warszawa 2014, Instytut Matki i Dziecka: http://www.imid.med.pl/images/do-pobrania/Zywienie_niemowlat_www.pdf (dostęp 9.10.2020)
- Bronsky J, Campoy C, Embleton N, Fewtrell M, Mis NF, Gerasimidis K, Hojsak I, Hulst J, Indrio F, Lapillonne A, Molgaard C, Moltu SJ, Verduci E, Vora R, Domellöf M; ESPGHAN Committee on Nutrition. Palm Oil and Beta-palmitate in Infant Formula: A Position Paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) Committee on Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2019 May;68(5):742-760. doi: 10.1097/MPG.0000000000002307. PMID: 31022096.
Mleko matki jest najlepszym sposobem odżywiania niemowląt. Mleko modyfikowane służy uzupełnieniu diety dzieci, które z różnych względów nie mogą być karmione piersią.
Komentarze (0)