Era braci Grimm

Oryginalne wersje klasycznych baśni są na tyle okrutne, że dziś zostałyby uznane za nieodpowiednie dla najmłodszych; zawierają opisy okaleczeń (Kopciuszek), bólu i cierpienia (Mała syrenka), gwałtu (Śpiąca Królewna) czy okrucieństwa (Pinokio). Dlaczego wtedy miały taką formę? Bazując na strachu miały zniechęcać dzieci do konkretnych zachowań lub udzielać przestrogi. Stąd w baśniach braci Grimm bardzo często można się natknąć na motywy pożerania bohaterów, zbrodni czy wielkich tragedii, a zakończenia popularnych opowieści, często różnią się od tych, do których zostaliśmy przyzwyczajeni.

 

Epatowanie smutkiem  i mrokiem

W popularnych baśniach Hansa Christiana Andersena także mamy do czynienia z mniej bajkową rzeczywistością, niż ta pokazywana przez aktualne produkcje. Choćby w znanych wszystkim dzieciom „Małej Syrence” i „Dziewczynce z zapałkami”, Andersen częściej niż na radosnych aspektach prezentowanych przygód, skupiał się na smutnych losach bohaterów, które nie zawsze kończyły się happy endem – Mała Syrenka, już pod ludzką postacią, z rozpaczy skacze do morza. Andersen co prawda nie epatuje brutalnością, jednak prezentuje ból, cierpienie, rozpacz, nieszczęśliwą miłość, osamotnienie oraz wielkie poświęcenie bohaterów sprawiając, że baśnie, pomimo iż niosą za sobą ponadczasowe morały i skłaniają do myślenia, wśród młodych czytelników mogą wywołać uczucie smutku - warto jednak pokazywać dzieciom nie tylko "lukrowane opowieści", ale i zapoznać z klasykami, takimi jak "Księga baśni Andersena". Innym przykładem tego typu opowieści może być także jedna z najbardziej popularnych historii opowiadanych w okresie świątecznym „Opowieść wigilijna”, autorstwa Charlesa Dickensa, przypowieść o przemianie zatwardziałego skąpca i dzieło poświęcone atmosferze Bożego Narodzenia pełne jest złowieszczych duchów, przerażających wizji przyszłości, niezwykłości i grozy.

 

Epoka produkcji Disneya

Ugrzecznione opowieści pozbawione elementów zawierających trudne tematy, a do tego cukierkowi bohaterowie i wielkie kampanie promocyjne realizowane wokół określonych tytułów sprawiają, że produkcje Disneya dla wielu widzów stanowią dziś osobny kanon bajek. Animacje w dużej mierze opowiadające przygody księżniczek, w których zazwyczaj występują zabawne zwierzątka, mające na celu rozśmieszać widzów, budują łagodny obraz świata. Gdy historie są pozbawiane trudnych tematów czy nieprzyjemnych i zagrażających sytuacji, zyskują wymiar wyłącznie rozrywkowy, zamiast uczyć dzieci radzenia sobie z problemami lub umożliwiania odczuwania rozmaitych emocji. Dzisiejsze bajki Disneya w dużej mierze stanowią piękne spektakle z wpadającą w ucho muzyką, w których coraz trudniej dostrzec morał, ukryty wśród wielu elementów rozpraszających uwagę dzieci.

 

Bajki dla dorosłych

Ponadczasowość klasycznych motywów baśniowych powoduje, że są one wykorzystywane także we współczesnych produkcjach realizowanych z myślą o dorosłych. A nietypowa interpretacja lub nowoczesna formuła sprawiają, że zyskują one zupełnie nowy wymiar. Dzięki odwołaniu się do oryginalnej, czyli mrocznej i przerażającej wersji opowieści o Czerwonym Kapturku, w 2011 roku powstał horror pt. „Dziewczyna w czerwonej pelerynie”. Ten romans z grozą w tle, luźno nawiązuje do baśni, czerpiąc z niej przede wszystkim specyficzny klimat rodem z opowieści braci Grimm. W podobny sposób zrealizowano nowy mroczny thriller pt. „Opowiedz mi bajkę”, którego fabuła nawiązuje do klasycznych opowieści o Czerwonym Kapturku, Trzech świnkach i Jasiu i Małgosi, jednak rozgrywa się w scenerii współczesnego Nowego Jorku. Osią serialu są bohaterowie, kompletnie nieznajomi sobie ludzie, których losy w miarę rozwoju akcji przecinają się i tworzą budzącą grozę historię o miłości, stracie, chciwości, zemście i morderstwie. O tym, że klasyczne baśnie mogą zyskiwać bardzo nowoczesne interpretacje, przekonuje także nowa powieść Ashley Poston – „Geekerella. Kopciuszek, który był geekiem ”. Akcja tej pełnej nawiązań do Kopciuszka historii rozgrywa się w świecie fandomu, czyli społeczności fanów klasycznej serii science-fiction.