Kaseta a wolnobieg – czym się różnią? Co wybrać?

Kaseta i wolnobieg – co to jest?

W obu przypadkach chodzi o zespół zębatek, które mają za zadanie przenieść moment obrotowy z przedniego mechanizmu napędowego poprzez łańcuch na tylne koło. Osoby, które nie interesują się zbytnio kolarstwem lub dopiero zaczynają z nim przygodę, na pierwszy rzut oka mogłyby mieć problem, by rozróżnić wolnobieg od kasety. Jedną z podstawowych różnic jest liczba zębatek. W rowerach wyposażonych w wolnobieg występuje zazwyczaj od 6 do 8 tarcz zębatych. Najczęściej jednak w jednośladach, które posiadają zaimplementowany ten mechanizm, liczba kół zębatych jest równa 7.

Natomiast w przypadku kasety ilość tych elementów rozpoczyna się od 8 i w urządzeniach z najwyższej półki może osiągnąć nawet 13. To dla początkujących rowerzystów główny element, po którym można rozróżnić mechanizmy. Ich praca jest niemal jednakowa, ponieważ podczas pedałowania napędzają koło tylne, natomiast gdy rower porusza się pędem nabranym pod wpływem przyspieszenia lub ukształtowania terenu, a pedały nie są obracane, cały mechanizm jest nieruchomy. Można też w trakcie jazdy obracać pedałami w kierunku przeciwnym. Inaczej jest w przypadku rowerów z hamulcem umieszczonym w piaście, które nie mają takiej możliwości. Natomiast wymienione na wstępie jednoślady typu „ostre koło” mają możliwość jazdy do tyłu.

Kaseta a wolnobieg – różnice w budowie

Czy widoczne na pierwszy rzut oka różnice w postaci liczby przekładni są jedynymi, jakie umożliwiają odróżnienie owych mechanizmów? Otóż nie. Jednym z elementów, które pozwalają zdefiniować, który z mechanizmów jest zamontowany w rowerze, jest sposób montażu. Kaseta posiada pierścień, a wolnobieg nakrętkę, która pod wpływem obracania w stronę przeciwną do jazdy będzie nieruchoma. W przypadku kasety za pierścień mocujący najczęściej służy ostatnia najmniejsza tarcza zębata. Różnice widoczne są również w sposobie montażu i konstrukcji mechanizmów.

Kaseta i wolnobieg potrzebują do funkcjonowania mechanizmu zapadkowego. W przypadku pierwotnego rozwiązania tj. wolnobiegu element ten zaimplementowany jest w mechanizm zębaty razem z łożyskowaniem i podzespoły te są ze sobą zespolone w jeden korpus. Dlatego w przypadku uszkodzenia dowolnej części np. wyłamania zębów w jednej tarczy, konieczna jest wymiana całego mechanizmu.

Patrząc od strony konstrukcyjnej, czym się różni kaseta od wolnobiegu? Jest to zestaw tarcz, które mają pomiędzy sobą elementy dystansowe. Nie posiadają korpusu z mechanizmem zapadkowym, ponieważ znajduje się on w bębnie umieszczanym w piaście. Podczas montażu kasetę nasuwa się na bębenek i zabezpiecza pierścieniem mocującym w postaci nakrętki lub najmniejszej zębatki.

Wolnobieg czy kaseta – co lepsze?

Niektóre osoby na pewno uznają uznają, że lepszym rozwiązaniem jest wolnobieg. Rower, który jest wyposażony w ten element, jest zazwyczaj tańszy, a rowerzyście nie musi zależeć na dwucyfrowej liczbie przekładni. Gdy używa się jednośladu sporadycznie i nie zależy mu na tym, żeby był możliwie jak najlżejszy, taki sposób przekazywania momentu może okazać się odpowiedni. Jednak współcześnie to właśnie kaseta wydaje się być rozwiązaniem lepszym do codziennego użytkowania.

Musimy pamiętać, że oba mechanizmy znacząco różnią się pod względem wagi. W skrajnych wypadkach wolnobieg może ważyć nawet dwukrotnie więcej od swojego konkurenta! Kaseta rowerowa jest rozwiązaniem nowszym i doskonalszym, ponieważ opiera się na działaniu wolnobiegu i podczas powstawania bazowała właśnie na nim. Zapewnia też lepsze właściwości przekazywania sił napędowych ze względu na bezpośrednią implementację na piaście i zwiększenie sztywności mechanizmu.

Nie tylko to wpływa na częstszy wybór kasety jako elementu napędzającego tylne koło. Ważna jest również liczba przełożeń. Jak już wspomniano wolnobieg może dysponować maksymalnie ośmioma biegami, natomiast kaseta nawet trzynastoma. Dzięki zamknięciu mechanizmu zapadkowego wewnątrz piasty możliwe są zmiany nawet pojedynczych tarcz zębatych. Przez to serwis elementu jest tańszy, bo nie trzeba wymieniać całości.

Wymiana wolnobiegu na kasetę – czy jest możliwa?

Oba mechanizmy mimo bardzo podobnego działania mocno różnią się od siebie konstrukcyjnie, co nie pozwala na swobodną zmianę jednego elementu na drugi. Wolnobieg jest nakręcany na specjalny gwint umiejscowiony w piaście. Natomiast kaseta rowerowa wymaga obecności zainstalowanego w piaście bębenka, na który jest nasuwana. Jeżeli więc masz wolnobieg, to do roweru nie będzie możliwości założenia kasety i odwrotnie.

Jedynym wyjściem w tym wypadku jest zmiana obręczy z piastą przeznaczoną do danego rozwiązania. Najczęściej jednak taka operacja jest zwyczajnie nieopłacalna. Można to oczywiście zrobić, jeżeli podczas napraw kwestie finansowe nie mają decydującego znaczenia. Jednak najlepszym wyjściem będzie po prostu dobre przemyślenie tej kwestii przed zakupem roweru i wybranie takiego, który ma już zamontowane określone rozwiązanie.

W jaki sposób można rozpoznać, jaki mechanizm został zamontowany w posiadanym jednośladzie? Wymieniona już wcześniej liczba zębatek może być decydująca. Jeśli jest ich więcej niż 8, to na 100% jest to kaseta rowerowa. Jeżeli natomiast liczba tarcz nie potwierdza dokładnie konkretnego modelu mechanizmu, można przyjrzeć się pierścieniowi mocującemu. Jeśli podczas obracania zespołem w przeciwną stronę jest on nieruchomy, to znaczy, że w rowerze założony jest wolnobieg. Ostateczne rozstrzygnięcie może nastąpić po wyszukaniu konkretnego modelu mechanizmu zębatego na stronie producenta.

Kaseta a wolnobieg – jak odkręcić oba elementy?

W momencie demontażu widoczny jest kolejny plus zastosowania kasety rowerowej. Do odkręcenia tego mechanizmu wystarczą jedynie dwa akcesoria rowerowe – klucz i krótki odcinek łańcucha do zablokowania zębatek. W przeciwnym razie nawet podczas dokręcania będą się obracać. Istotny z punktu widzenia serwisowania jest fakt, że kaseta nie wymaga kupowania specjalnego narzędzia do montażu dla konkretnego modelu.

Inaczej jest z wolnobiegiem, który najczęściej posiada odmienne standardy montażowe, a co za tym idzie, potrzebuje dedykowanych kluczy do poszczególnych modeli. Nie trzeba tutaj na szczęście blokować zębatek, by je dokręcić. Cały proces wymaga jednak zdjęcia koła z tylnego mocowania, ponieważ pozostawiając je na miejscu, nie będzie można posługiwać się skutecznie narzędziem.

Podsumowanie

Zasadniczo kaseta rowerowa zupełnie wypiera już z użycia tradycyjny wolnobieg. Oczywiście montuje się go jeszcze w jednośladach budżetowych, gdzie cena ma kluczowe znaczenie i trzeba oszczędzać na większości elementów. Jeżeli jednak rowerzysta chce mieć nowoczesne i bardziej przyjazne w serwisie rozwiązanie, wybór „kaseta czy wolnobieg” staje się oczywisty i zawsze będzie nim pierwsza opcja.

Więcej podobnych poradników znajdziesz na Empik Pasje w dziale Rowery i akcesoria.

Zdjęcie okładkowe - źródło: Shutterstock