Uwaga! Ten artykuł ma charakter wyłącznie edukacyjny, nie służy samoleczeniu i nie może zastąpić indywidualnej porady lekarza lub farmaceuty!
Ashwagandha – co to jest?
Ashwagandha (Withania somnifera, po polsku: witania ospała, żeń-szeń indyjski lub śpioszyn lekarski) to niewielka krzewiasta roślina z rodziny psiankowatych, czyli Solanaceae (do tej samej rodziny należą także znane rośliny uprawne np. pomidory, ziemniaki i papryka). Witania ospała naturalnie występuje w Indiach i na gorących obszarach Azji, Afryki i Europy. Od wieków roślina ta jest używana jako roślina lecznicza, szczególnie w ramach tradycyjnej medycyny ajurwedyjskiej. Nazwa „ashwagandha” oznacza w sanskrycie „zapach konia” i pochodzi od charakterystycznej woni tej rośliny. Najczęściej stosowaną w ziołolecznictwie częścią witanii jest korzeń, rzadziej liście. Za biologiczne działanie ashwagandhy odpowiadają związki chemiczne z grupy laktonów steroidowych zwane witanolidami. Oprócz nich witania zawiera także szereg alkaloidów, flawonoidów, saponin i innych aktywnych fitozwiązków.
Co daje ashwagandha?
Korzeń ashwagandhy w postaci sproszkowanego suszu, wyciągu lub naparu jest tradycyjnie stosowany jako adaptogen, czyli roślinny środek poprawiający odporność na stres i wydolność organizmu. Współczesne badania naukowe w dużej mierze potwierdzają te właściwości ashwagandy. Zażywanie preparatów z witanii ospałej u wielu osób obniża poziom hormonów stresu, wpływa normalizująco na poziom lęku i niepokoju, poprawia jakość snu i równowagę psychiczną, także u osób skłonnych do nerwic i zaburzeń lękowych. Dlatego najwięcej osób przyjmuje ashwagandhę właśnie po to, aby wzmocnić swój układ nerwowy, poprawić tolerancję stresu i samopoczucie psychiczne.
Istnieją też inne zastosowania ashwagandhy. Uważa się, że ashwagandha pomaga zwiększyć fizyczną wydolność mięśni, wspomaga witalność i podnosi jakość życia seksualnego u mężczyzn oraz może poprawiać jakość nasienia. Niewielkie badanie kliniczne z 2018 sugeruje, że wyciąg z ashwagandhy może korygować wydzielanie hormonów tarczycy u osób z podwyższonym poziomem TSH. Liczne badania na zwierzętach lub badania in vitro wskazują na inne, potencjalne zastosowania ashwagandhy – jako środka poprawiającego odporność, regulującego poziom glukozy i lipidów we krwi, wspomagającego serce i układ krążenia, przeciwzapalnego i przeciwbakteryjnego. Jednak takie działanie u ludzi nie jest jeszcze do końca potwierdzone. Potrzeba dalszych, dobrze zaprojektowanych badań klinicznych, aby wyjaśnić pozostałe wątpliwości.
Ashwagandha – suplementacja i dawkowanie
Surowcem zielarskim do sporządzania preparatów z witanii ospałej jest przede wszystkim korzeń ashwagandhy. W popularnych kapsułkach, tabletkach lub proszkach z ashwagandhą stosuje się cały, suszony i sproszkowany korzeń ashwagadhy lub rozmaite wyciągi (ekstrakty) z tej rośliny standaryzowane na zawartość witanolidów. Przy zażywaniu suplementów diety należy przestrzegać dawkowania zalecanego przez producenta suplementu i nie przekraczać zalecanej dziennej porcji do spożycia. Ogólnie biorąc, dzienne spożycie ashwagandhy nie powinno przekraczać 3 g suszonego korzenia witanii lub 10 mg witanolidów, jeśli spożywa się wyciąg z witanii. Pomimo, że w zalecanych dawkach witania ospała jest uważana za produkt bezpieczny dla dorosłych, zdrowych osób, to nie zaleca się jej długotrwałego zażywania. Maksymalnie po 3 miesiącach kuracji należy zrobić przerwę.
Kiedy ashwaganda zaczyna działać?
Większość badań nad stosowaniem ashwagandhy u ludzi obejmowała okres 6-12 tygodni. Po tym czasie mierzono wybrane parametry, np. poziom hormonów, odporność na stres, skalę objawów lękowych lub natręctw, mierniki jakości snu itp. Prawdopodobnie pierwsze efekty można zaobserwować już wcześniej, choć nie należy spodziewać się ich w pierwszych dniach suplementacji. W większości przypadków efekt może stać się zauważalny dopiero po kilkunastu dniach regularnego stosowania.
Ashwagandha – na co uważać?
Choć ashwagandha jest dostępna dla każdego, jako składnik wielu suplementów diety i preparatów ziołowych, to przy jej stosowaniu należy zachować ostrożność. Wiele osób ma błędne przekonanie, że wszystko, co „naturalne”, czyli pochodzące z surowców roślinnych i ziół, jest zdrowe i bezpieczne. To nie jest prawda. Istnieje wiele roślin trujących, rakotwórczych lub szkodliwych w inny sposób. Nie wszystkie właściwości ziół leczniczych są znane, szczególnie jeśli stosuje się je łącznie z nowoczesnymi lekami. Dlatego najlepiej nie sięgać po suplementy ziołowe bez konsultacji z lekarzem. Dotyczy to również preparatów zawierających ashwagandhę.
Kto nie powinien stosować ashwagandhy?
Przeciwwskazania do stosowania ashwagandhy obejmują:
- Kobiety w ciąży i karmiące piersią – ashwagandha może działać poronnie i nie wiadomo, w jakim stopniu przenika do mleka kobiecego,
- Dzieci i młodzież – nie ma badań, które potwierdzałyby bezpieczeństwo stosowania ashwagandhy w tej grupie wiekowej
- Osoby z chorobami tarczycy,
- Osoby cierpiące na choroby przewlekłe, w tym metaboliczne, autoimmunologiczne
- Osoby przyjmujące jakiekolwiek leki, szczególnie leki uspokajające, nasenne, przeciwdepresyjne (i inne leki od psychiatry), przeciwkrzepliwe, nasercowe i na ciśnienie, leki przeciwcukrzycowe i hormony tarczycy. Nie należy też łączyć ashwagandhy z alkoholem.
U osób chorych i przyjmujących leki ashwagandha może wpływać na przebieg choroby lub wchodzić w interakcje z lekami, np. nasilając lub osłabiając ich działanie lub modyfikując toksyczność i skutki uboczne. Nawet jeśli podejrzewasz, że ashwagandha może wspomóc twój organizm w walce z chorobą, nigdy nie sięgaj po suplementy bez poradzenia się lekarza! Lekarz specjalista lub doświadczony farmaceuta doradzi, czy możesz bezpiecznie przyjmować ashwagandhę, w jakim czasie i w jakich dawkach. Zawsze też należy zapytać lekarza o poradę dotyczącą suplementacji przed planowanymi zabiegami, operacjami lub cyklami leczenia, np. chemioterapią lub radioterapią. Pozwoli to uniknąć szkodliwych interakcji suplementów z lekami i innych działań niepożądanych.
Więcej poradników znajdziesz na Empik Pasje w dziale Zdrowie.
Bibliografia
- Paulina Mikulska i wsp. “Ashwagandha (Withania somnifera)-Current Research on the Health-Promoting Activities: A Narrative Review.” Pharmaceutics vol. 15,4 1057. 24 Mar. 2023, doi:10.3390/pharmaceutics15041057,
- Milena Połumackanycz, Aneta Forencewicz, Marek Wesołowski, Agnieszka Viapiana, „Ashwagandha (Withania somnifera L.) – roślina o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych”. Farmacja Polska, 2020, 76 (8): 442–447,
- Dr n. med. Dominika Wnęk, „Ashwagandha – działanie, dawkowanie i skutki uboczne” – artykuł w serwisie Medycyna Praktyczna dla pacjenta. Link: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/276890,ashwagandha-dzialanie-dawkowanie-i-skutki-uboczne (dostęp 17.01.2024).
Komentarze (0)