Znaczenie fortepianu w historii

Przodkami współczesnych pianin i fortepianów są znane z okresu baroku i klasycyzmu klawesyny, klawikordy oraz szpinety. Były to instrumenty o innej budowie, która nie pozwalała na duże zróżnicowanie dynamiczne ani nawet głośną grę. Klawesyn był podstawowym instrumentem, na który komponował słynny niemiecki kompozytor Jan Sebastian Bach. Wszystkie dzieła Bacha, jakie słyszymy podczas gry na pianinie, zostały oryginalnie napisane na klawesyn.

Zbliżony do współczesnego mechanizm fortepianowy wynalazł Włoch Bartolomeo Cristofori w 1711 roku. Spotkało się to ze znaczną krytyką przyzwyczajonych do brzmienia klawesynu twórców. Jednym z przeciwników fortepianu przez jakiś czas był wspomniany Jan Sebastian Bach, a także francuski filozof Wolter, który określał go mianem „instrumentu garkotłuków”.

Gra na pianinie w czasach dzisiejszych. Czy jest to trudne?

Z dzisiejszej perspektywy z łatwością można zauważyć, jak bardzo mylili się krytycy fortepianu i jego młodszego brata, czyli pianina. Instrumenty te królowały w dziewiętnastowiecznej muzyce i skupiły wokół siebie tak wybitnych kompozytorów, jak Piotr Czajkowski, Fryderyk Chopin, Franciszek Liszt czy Johannes Brahms. Znalazły również zwolenników wśród współczesnych wykonawców muzyki popularnej – na pianinie gra m.in. Elton John czy Axl Rose.

Aby rozpocząć naukę, trzeba przede wszystkim uzbroić się w cierpliwość. Choć nauka gry na pianinie wydaje się łatwiejsza do rozpoczęcia niż np. w przypadku skrzypiec (skrzypkowie miesiącami uczą się jak we właściwy sposób wydobywać dźwięk czy poprawnie ustawić instrument lub smyczek – pianiści zaś otrzymują „gotowy” dźwięk poprzez samo naciśnięcie klawisza), to bardziej skomplikowane utwory zwykle gra się dopiero po kilku miesiącach edukacji. Podstawowa trudność grania na pianinie polega na początkowym etapie na koordynacji rąk, a później synchronizacji naciskania pedałów nożnych z graniem oburącz.

Jak nauczyć się grać na pianinie i od czego zacząć?

Wbrew pozorom, z pewnością nie od kupna instrumentu. Aby dowiedzieć się, jak grać na pianinie, należy rozpocząć przede wszystkim od teorii muzyki. Kluczowe jest zapoznanie się z notacją muzyczną, czyli zapisem nutowym, za pomocą którego opisuje się wszystkie cechy dźwięków, harmonii, rytmiki, dynamiki, artykulacji i melodii. Na tym etapie trzeba poznać pięciolinię i sposób zapisu na niej nut, a także wartości rytmiczne nut i pauz, czyli m.in. rozróżnienie pomiędzy całą nutą, półnutą, ćwierćnutą czy ósemką.

Należy zapoznać się również z kluczami – na początku wystarczy znajomość klucza wiolinowego oraz basowego, dzięki którym łatwo można rozróżnić, które nuty powinny zostać zagrane prawą, a które lewą ręką. Wiedza ta pozwoli na szybsze i bardziej swobodne odczytywanie notacji muzycznej oraz dopasowania dźwięków do odpowiednich klawiszy podczas nauki gry na instrumencie. Ponadto warto także rozpocząć naukę wyłącznie na białych klawiszach, czyli bez tzw. krzyżyków oraz bemoli, które można wprowadzić później.

Po przyswojeniu pewnej ilości wiedzy teoretycznej warto zabrać się do wykształcania refleksu na klawiaturze, odnajdywania nut, symultanicznego grania obiema rękami, a na dalszym etapie nauki obsługiwania pedałów nożnych. Przy odpowiednim dozowaniu wiedzy gra na pianinie nie będzie przykrym obowiązkiem, a czystą przyjemnością i poszerzającym horyzonty hobby.

Warto także od samego początku zadbać o kwestie zdrowotne. Odpowiednia postawa podczas ćwiczenia i wykonywania utworów to podstawa dobrze wydobytego dźwięku. Dobrym rozwiązaniem jest kupno regulowanego siedzenia bez oparcia, które pozwoli na przyjmowanie właściwej pozycji. Należy także pamiętać, że łokieć wykonawcy powinien znajdować się mniej więcej na wysokości klawiatury. Nie wolno również się garbić — wpływa to negatywnie na jakość wydobywanego dźwięku oraz na kręgosłup.

Książki, z których można nauczyć się grać na pianinie

Do nauki podstaw dobrze sprawdzą się książki i pomoce naukowe, które znajdują się w podstawach programowych ogólnokształcących oraz państwowych szkół muzycznych I stopnia. Choć mogłoby się wydawać, że są to pozycje wyłącznie dla dzieci, zawierają bardzo uniwersalną wiedzę muzyczną, która jest możliwa do przyswojenia przez chętnych w każdym wieku. Swoistą syntezą podstawy programowej różnych szkół z zaleceniami Ministra Kultury dotyczącymi nauki na pianinie jest książka „Szkoła na fortepian” autorstwa Anny Marii Klechniowskiej. Sprawdzi się ona zarówno jako podstawowy materiał teoretyczny, jak i pomoc naukowa po wprowadzeniu w podstawy praktycznej gry na klawiaturze. Na uwagę zasługuje także pozycja „Keyboard. Kurs dla początkujących” z dołączoną płytą CD.

Na jakim instrumencie grać? Nauka dla dzieci i dorosłych

Rozpoczynając grę na instrumencie, nie warto od razu kupować sprzętu z wyższej półki. Na początek można spróbować nabyć prosty keyboard do nauki gry na pianinie, nawet bez ważonej klawiatury (czyli takiej, która imituje mechanizm prawdziwego instrumentu). W naszej ofercie znajdziesz zarówno sprzęty do nauki gry na pianinie dla dzieci (zabawki edukacyjne dla osób w wieku do 6 lat), jak i zaawansowane instrumenty z różnorodnymi brzmieniami dla amatorów i profesjonalistów. Najbardziej istotną rzeczą na początkowym etapie nauki jest mierzenie sił na zamiary i stopniowe przechodzenie pomiędzy etapami samodzielnej edukacji.

Gra na fortepianie jest idealnym pomysłem na hobby dla osoby w każdym wieku. Kto wie, może z hobby ta piękna aktywność przerodzi się w pasję? Nie tylko poprawia ona koordynację ruchową, ale także prowokuje do niezależnego, twórczego myślenia i interpretowania sztuki. Przekonaj się, ile przyjemności może ci sprawić!

 

Źródło zdjęcia okładkowego: Shutterstock