Uwaga! Ten artykuł ma charakter wyłącznie edukacyjny. W żadnym wypadku nie służy samodiagnozie ani samoleczeniu i nie może zastąpić indywidualnej konsultacji lekarskiej.
Co to są limfocyty?
Limfocyty to komórki krwi należące do białych krwinek, czyli leukocytów. Jednak znajdują się nie tylko we krwi, ale także w tkankach, przestrzeni międzykomórkowej, limfie i węzłach chłonnych. Jak inne leukocyty, limfocyty należą do komórek układu odpornościowego. Ich zadaniem jest obrona organizmu przed bakteriami, wirusami, pasożytami, chorobotwórczymi grzybami i rozwojem chorób nowotworowych. Limfocyty biorą udział zarówno w swoistej (nabytej), jak i nieswoistej odpowiedzi immunologicznej.
Jakie jest podstawowe badanie na limfocyty?
Podstawowym badaniem, które pozwala określić liczbę limfocytów (oznaczanych czasem jako LYMPH, LYM lub LIMFO) we krwi i ich udział procentowy w całej puli białych krwinek jest morfologia krwi. To badanie określa liczbę, cechy, podgrupy i proporcje wszystkich morfotycznych składników krwi:
- erytrocytów (czerwonych krwinek lub RBC – red blood cells),
- leukocytów (białych krwinek lub WBC – white blood cells) – limfocyty należą właśnie do tej grupy (obok neutrofili, ezoynofili, bazofili i monocytów) ,
- trombocytów (płytek krwi lub PLT - platelets).
Liczba i udział procentowy limfocytów wśród leukocytów jest nieodłącznym elementem tego badania.
Limfocyty – normy, czyli zakresy referencyjne
Prawidłowa liczba limfocytów u osób dorosłych wynosi od 1 do 3,5-4 tys/µ l (czyli mm3). Normy limfocytów u dzieci są nieco inne i zależą od wieku. Odsetek limfocytów wśród wszystkich białych ciałek krwi powinien wynosić od 20 do 40-45%. Podane zakresy referencyjne mogą się nieco różnić zależnie od metody badania przyjętej w danym laboratorium i zawsze są podane na wyniku. Uzyskane wyniki muszą być zawsze interpretowane przez lekarza w połączeniu z innymi badaniami i ewentualnymi objawami zgłaszanymi przez pacjenta.
Limfocytoza - o czym mogą świadczyć podwyższone limfocyty?
Poziom limfocytów we krwi powyżej 5 tys/µ określa się mianem limfocytozy. Przekroczenie górnej granicy normy może być mniejsze lub większe, zależnie od przyczyny. Przy niektórych chorobach liczba może osiągać nawet dziesiątki tysięcy komórek na mikrolitr krwi.
Oto niektóre przyczyny podwyższonej liczby limfocytów:
- choroby wirusowe – mononukleoza zakaźna, cytomegalia, grypa, ospa wietrzna, odra, świnka, różyczka, wirusowe zapalenia wątroby itd.,
- inne choroby zakaźne lub pasożytnicze – w tym gruźlica, kiła, bruceloza, toksoplazmoza,
- choroby alergiczne lub autoimmunologiczne,
- zaburzenia hormonalne (np. niektóre postacie nadczynności tarczycy),
- nowotwory krwi (białaczki, chłoniaki, szpiczaki).
Nie jest to kompletne lista możliwych przyczyn podwyższonych limfocytów. Przy wielu wymienionych chorobach limfocytozie towarzyszą różne objawy kliniczne, takie jak gorączka, osłabienie, nocne poty, utrata masy ciała i inne. Dlatego wyniki badań należy zawsze konsultować z lekarzem, który bierze pod uwagę wszelkie inne dane dotyczące pacjenta i w razie potrzeby zleca badania dodatkowe, które mają umożliwić postawienie dokładnej diagnozy.
Limfopenia - o czym mogą świadczyć obniżone limfocyty?
Mianem limfopenii określa się stan, w którym liczba limfocytów spada poniżej 1 tys/µ. Jest to stan obniżonej odporności i wiąże się z wysokim ryzykiem częstych, nawracających i trudnych do wyleczenia infekcji, które mogą zagrażać życiu. Dlatego limfopenia zawsze wymaga pogłębionej diagnostyki i specjalistycznego leczenia.
Oto niektóre przyczyny obniżonej liczby limfocytów:
- chemioterapia i radioterapia (metody leczenia nowotworów),
- zakażenie wirusem HIV,
- niedobory odporności o różnym pochodzeniu (wrodzone lub nabyte),
- niektóre choroby zakaźne (np. gruźlica),
- niektóre nowotwory krwi (białaczki i chłoniaki o wysokim stopniu złośliwości),
- inne choroby i niewydolności narządów (np. płuc, nerek, wątroby, trzustki, układu krążenia).
Przyczyn obniżonego poziomu limfocytów może być więcej. Warto zauważyć, że podobne schorzenia mogą być przyczyną zarówno podwyższonego, jak i obniżonego poziomu limfocytów. Zależy to np. od rodzaju choroby, jej etapu, stopnia zaawansowania i okoliczności towarzyszących. Dlatego jeszcze raz przypominamy: wszystkie odchylenia od normy muszą być interpretowane przez lekarza! Jeśli lekarz pierwszego kontaktu uzna, że sytuacja wymaga pogłębionej diagnostyki i opieki specjalisty, może wypisać skierowanie do hematologa. Hematolog to specjalista zajmujący się leczeniem chorób krwi, w tym nowotworów układu krwiotwórczego, takich jak białaczki, chłoniaki i szpiczaki.
Jakie są rodzaje limfocytów?
Limfocyty dzielą się na dwa zasadnicze typy: limfocyty B oraz limfocyty T. Dawniej do tej grupy wliczało się również komórki NK (natural killers), ze względu na ich morfologiczne podobieństwo do limfocytów i pochodzenie ze wspólnej linii komórek krwiotwórczych. Obecnie komórki NK zalicza się do tzw. nieswoistych komórek limfoidalnych.
Oto niektóre rodzaje limfocytów:
- limfocyty B – inaczej szpikozależne (od łac. bursa Fabricii, czyli torebka Fabrycjusza lub ang. bone marrow – szpik kostny). Są to limfocyty dojrzewające w szpiku kostnym i biorące udział w tzw. humoralnej odpowiedzi odpornościowej. Ich główną rolą jest wytwarzanie przeciwciał, czyli immunoglobulin, w odpowiedzi na atak patogenów – bakterii, wirusów lub pasożytów.
- Limfocyty T – czyli grasicozależne (od and. thymus – grasica). Są wytwarzane w szpiku, ale dojrzewają w grasicy. Biorą udział przede wszystkim w komórkowej odpowiedzi odpornościowej, ale też współdziałają ściśle z limfocytami B. Istnieje kilka podtypów limfocytów T:
- limfocyty Tc, czyli cytotoksyczne – zabijają chore lub zakażone komórki w ramach odpowiedzi swoistej,
- limfocyty Th, czyli pomocnicze (ang. helper lymphocytes) – pobudzają swoistą odpowiedź odpornościową poprzez wydzielanie cytokin i chemokin, czyli substancji pobudzających inne komórki do działania,
- limfocyty Treg, czyli regulatorowe – wyciszają odpowiedź odpornościową, przeciwdziałają zbytniemu nasileniu stanu zapalnego, który mógłby być niebezpiczny,
- limfocyty Tgd (gamma delta) oraz limfocyty NKT – te pierwsze niszczą przede wszystkim komórki nowotworowe i zakażone wirusami; te drugie dzielą wiele cech z cytotoksycznymi komórkami NK.
- Cytotoksyczne komórki NK (ang. natural killers, czyli „naturalni zabójcy”) – nie rozpoznają swoistych antygenów związanych z poszczególnymi bakteriami lub wirusami, ale rozpoznają i zabijają różne komórki noszące cechy zakażenia lub transformacji nowotworowej. Są bardzo ważnym składnikiem odpowiedzi nieswoistej, która często stanowi „pierwszą linię” obrony przed infekcjami i patologicznymi zmianami w komórkach.
Więcej poradników znajdziecie na Empik Pasje w dziale Zdrowie.
Zdjęcie okładkowe: źródło: shutterstock.com
Bibliografia
- Dr n. med. Olga Jankowska-Łęcka „Zmiany ilościowe i jakościowe limfocytów w przebiegu niektórych chorób”. Twoje Laboratorium - Biuletyn Informacyjny PZ CORMAY, Nr 2 (32) zima 2015. Link: https://kipdf.com/twoje-laboratorium-no-02_5ac6d0401723dd0c988efdcd.html (dostęp 23.12.2023),
- Internetowa Encyklopedia PWN, hasło „limfocyty” oraz hasła pochodne. Link: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/limfocyty;3932672.html (dostęp 23.12.2023).
Komentarze (0)