Nauczyciel z przedmieścia (1967) reż. James Clavell
W latach 60. do angażu czarnoskórych aktorów dochodziło niezbyt często. Jeszcze rzadziej otrzymywali oni role pierwszoplanowe. Nie zabrakło jednak tych, którzy byli w stanie przezwyciężyć problem segregacji rasowej i zapracowali nawet na status legendy kina. Przykład to zmarły w bieżącym roku Sidney Poitier. W 1967 roku zagrał w dwóch bardzo istotnych dla jego kariery filmach. Za rolę w „W upalną noc” otrzymał Oscara, a w „Nauczycielu z przedmieścia” stworzył równie pamiętną, poruszającą kreację poszukującego pracy inżyniera, Marka Thackeraya. Jego bohater został zatrudniony w sytuowanej na przedmieściach Londynu szkole, gdzie czeka go prawdziwe wyzwanie.
Pod skrzydła Thackeraya trafia problematycznie przechodząca okres dojrzewania grupa nastolatków, która nie wykazuje żadnej chęci do nauki. Młody nauczyciel zdaje sobie sprawę, że nie zbuduje relacji z młodzieżą przy standardowym podejściu do zajęć. Film „Nauczyciel z przedmieścia” pokazuje niekonwencjonalne metody nauczania i to, że nawet w największych zawadiakach może tkwić niemały potencjał intelektualny i doza wrażliwości.
Klub winowajców (1985) reż. John Hughes
Czy może być coś gorszego od wypakowanego po brzegi pięciodniowego planu lekcyjnego? Na pewno przymus przyjścia do szkoły w sobotę. Taką karę otrzymali bohaterowie filmu Johna Hughesa. Amerykański reżyser udowodnił również, że szkoła to miejsce z wystarczającym potencjałem dramaturgicznym, aby nakręcić w niej film od pierwszej do ostatniej sceny. Pięciu uczniów z różnych klas musi przetrwać sobotnie południe w otoczeniu licealnych murów. Początkowo nie zamieniają ze sobą żadnego słowa, wykazując spore zdystansowanie. Z upływem czasu relacje między bohaterami zaczynają się zazębiać. Prowadzi to do zajmujących dyskusji, żartów, zabaw i tańców, lecz także intymnych, bolesnych wynurzeń.
W efekcie „Klub winowajców” to portret młodego amerykańskiego pokolenia, dorastającego w specyficznych środowiskach i obarczonego skomplikowanymi rodzinno-społecznymi problemami. Zapewne dla niejednego widza, który będzie w stanie utożsamić się z nastoletnimi postaciami, film Hughesa okaże się prawdziwym katharsis.
Akademia pana Kleksa (1983) reż. Krzysztof Gradowski
Również na polskim gruncie można wskazać interesujące, wartościowe filmy o szkole. W powojennej rodzimej literaturze dominowały wątki dotyczące niedawno zakończonego konfliktu zbrojnego. Na szczęście nie brakowało także bardziej optymistycznych utworów. Jeden z nich to „Akademia pana Kleksa” pióra Jana Brzechwy. Blisko cztery dekady później książka dla dzieci i młodzieży doczekała się filmowej adaptacji. Miłośnicy powieści otrzymali szansę na śledzenie przygód Adama Niezgódki w audiowizualnej formie. O sukcesie produkcji zadecydowała choćby znakomita rola Piotra Fronczewskiego, wcielającego się w postać Kleksa, czy powszechnie rozpoznawalna ścieżka dźwiękowa.
Za przygotowanie muzyki do filmu odpowiadał zmarły w tym roku Andrzej Korzyński. Śpiewane przez chór chłopięcy Towarzystwa Śpiewaczego „LUTNIA” piosenki „Kaczka Dziwaczka” czy „Witajcie w naszej bajce” to po dzień dzisiejszy prawdziwe hity. Wśród wykonawców innych utworów pojawia się również nazwisko Zdzisławy Sośnickiej. „Akademia pana Kleksa” doczekała się kilku kontynuacji, lecz bez wątpienia to pierwsza część serii jest tą, do której powraca się najczęściej i darzy największym sentymentem.
A w przyszłym roku zapowiada się kolejna interpretacja tej opowieści, w której główną rolę zagra Tomasz Kot.
Stowarzyszenie Umarłych Poetów (1989) reż. Peter Weir
Okres nastoletni to czas poszukiwań. Właśnie wtedy u młodego człowieka kształtują się zainteresowania, zapadają ważne decyzje, rozstrzygają dylematy moralne. Wyznacza się istotne ścieżki prowadzące do przyszłej sytuacji edukacyjnej czy zawodowej. Bardzo ważne jest, aby na tym etapie mieć wokół siebie wartościowych, wspierających ludzi. Uczniowie klasy ze „Stowarzyszenia Umarłych Poetów” spotykają na licealnej drodze wyjątkowego nauczyciela. John Keating w swoim postępowaniu zdecydowanie wykracza poza naukę języka angielskiego. Stara się zwrócić uwagę młodych podopiecznych na szereg innych aspektów codziennego życia – przypuszczalnie nawet ważniejszych od regułek z podręcznika.
Krystalizuje jeszcze głęboko w nich skrytą wrażliwość na poezję i zachęca ich do tego, aby każdego dnia starać się doceniać możliwość poznawania świata i korzystać z otaczającej ich rzeczywistości. Film Petera Weira to dzieło ze wspaniałym przekazem, choć w wielu miejscach trudne i przejmujące. A o kapitalnej kreacji Robina Williamsa nie sposób zapomnieć - rolą Keatinga amerykański aktor pokazał, że czuje się znakomicie w kinie zarówno komedii, jak i dramatu.
Ostatni dzwonek (1989) reż. Magdalena Łazarkiewicz
Filmy o szkole, poza byciem przednią rozrywką, mogą stanowić również ważny komentarz polityczny. Tak jest w przypadku „Ostatniego dzwonka”. Premiera dzieła Magdaleny Łazarkiewicz przypadła na jesień 1989 roku i wpisała się w czas silnych zmian w całym kraju – przede na wszystkim na polu społeczno-politycznym. W „Ostatnim dzwonku” podstawą fabularną są przygotowania grupy uczniów do wystawienia spektaklu teatralnego pt. „Lekcja historii”. W założeniu przedstawienie ma cechować antykomunistyczna wymowa. Na przekór uczniom w realizacji ich projektu staje wicedyrektor szkoły i nauczyciel historii, Jakubowski. „Ostatni dzwonek” to brawurowy portret zmagań młodych artystów z cenzurą i narzucanymi ograniczeniami. Jego siła oddziaływania to nie tylko zasługa znakomitego scenariusza, lecz także kapitalnych kreacji aktorskich. Na ekranie pojawiają się między innymi Henryk Bista, Aleksander Bednarz czy Zbigniew Suszyński.
Młodzi gniewni (1995) reż. John N. Smith
Jeżeli szukać filmu-przykładu bliższego współczesności, który tematycznie przypominałby wspomnianego już „Nauczyciela z przedmieścia”, to byliby to „Młodzi gniewni”. W opowieści nakręconej w połowie lat 90. przez Johna N. Smitha główną bohaterką jest była oficer marines, która otrzymuje posadę nauczycielki w szkole średniej w Los Angeles. W przeciwieństwie do Marka Thackeraya Louanne Johnson jest białoskóra, a przydzieloną jej klasę tworzą w dużej mierze czarnoskórzy uczniowie. Jest to grupa nad wyraz awanturnicza i nieskora do nauki. Johnson, podobnie jak Thackeray, zmuszona jest znaleźć nowatorskie sposoby na nawiązanie relacji z młodzieżą.
Ponadto „Młodych gniewnych” wyróżnia pierwiastek biograficzny. Scenariusz powstał na podstawie autentycznej historii Louanne Johnson, która po długim czasie nauczania opisała swoje najważniejsze doświadczenia w książce. Film ogląda się z niemałym zainteresowaniem nie tylko za sprawą wciągającej fabuły, lecz także brawurowego występu Michelle Pfeiffer. Amerykańska aktorka stworzyła kreację twardo stąpającej po ziemi i przebojowej nauczycielki, która wykazuje pełną determinację, aby znaleźć nić porozumienia z nastolatkami, które nie widzą dla siebie leszego świata, niż ten, z którego wyszli.
Harry Potter i kamień filozoficzny (2001) reż. Chris Columbus
Czy szkoła może być miejscem magicznym? Na pewno – pod warunkiem, że nie jest się mugolem. Tylko osoby, w których płynie krew czarodzieja, otrzymają list z zaproszeniem do Hogwartu. Takiego zaszczytu dostąpił Harry Potter, bohater siedmiotomowej sagi literackiej J.K. Rowling. Fenomen chłopca z blizną na czole urósł wyjątkowo dynamicznie. W cztery lata po premierze pierwszej książki nakręcono jej filmową adaptację.
Za reżyserię odpowiedział specjalista od kina familijnego i komedii, Chris Columbus. Słynny twórca (autor m.in. hitu „Kevin sam w domu”) doskonale uchwycił magiczną aurę Hogwartu i stworzył niezwykle barwny, lecz nierzadko również bardzo mroczny, świat. Szkoła w Hogwarcie oferuje niemal wszystko – od nauki czarów, przez latanie na miotle po spotkanie z trójgłowym psem. To miejsce pełne szalonych przygód i niebezpiecznych wyzwań, lecz także dające szansę na nawiązanie silnych, wykraczających poza szkolny okres, przyjacielskich relacji. Pokolenie czytelników i widzów, których dzieciństwo przypadło na przełom lat 90. z początkiem XXI wieku, dorastało „razem z Harrym”. Dzieło Columbusa jest jednak w wielu aspektach bardzo uniwersalne i do poznawania tajników Hogwartu mogą czuć się zaproszeni również starsi widzowie.
Więcej artykułów o filmach znajdziesz w pasji Oglądam.
Okładka: mat. prasowe.
Komentarze (0)