Kornel Makuszyński

Kornel Makuszyński, polski poeta, prozaik, krytyk teatralny, felietonista i publicysta, członek Polskiej Akademii Literatury, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli literatury dla dzieci i młodzieży w Polsce. Autor przygód Koziołka Matołka, czy „Szatana z siódmej klasy”. 

Dzieciństwo i młodość 

Kornel Makuszyński urodził się 8 stycznia 1884 roku w Stryju, pod zaborem austriackim. Jego ojcem był emerytowany już wówczas pułkownik wojsk austriackich Edward Makuszyński, a matką – Julia z Ogonowskich. Ojciec na emeryturze pracował jako pisarz gminny kancelarii urzędu w Brzozowie koło Krosna i był urzędnikiem galicyjskim. Kornel miał sześć starszych sióstr.  

Ojciec osierocił rodzinę, kiedy Kornel miał zaledwie 10 lat. Przez kolejne dwa lata rodzina mieszkała w Stryju i tam też przyszły pisarz skończył pierwszą klasę gimnazjum. Pomimo swojego młodego wieku już wtedy zarabiał na swoje utrzymanie, udzielając korepetycji. 

Później rodzina przeniosła się do Przemyśla i zamieszkała u krewnych. Kornel ukończył tam drugą klasę gimnazjalną i od 1898 roku uczęszczał do C. K. IV Gimnazjum we Lwowie. W 1903 roku zdał egzamin dojrzałości. Mieszkał na kwaterze u lwowskiego asenizatora i hycla Siegla na Kleparowie.  

Studiował polonistykę i romanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a od 1904 roku był członkiem redakcji dziennika „Słowo Polskie”.   

Dorosłość pisarza 

Całą młodość spędził we Lwowie. Po studiach Kornel Makuszyński wiele podróżował po Włoszech, wraz z Janem Kasprowiczem, Leopoldem Staffem i Władysławem Orkanem. W latach 1908-1910 kontynuował studia romanistyczne na prestiżowej Sorbonie w Paryżu. W 1910 roku, już po powrocie ze Lwowa, poznał studentkę Uniwersytetu Lwowskiego, Emilię Bażeńską, z którą zaręczył się i pobrał w Warszawie w 1911 roku. Później mieszkał w Burbiszkach na Litwie, w rodzinnym majątku żony. W czasie I wojny światowej pisarz został zesłany w głąb Rosji, jako wrogi obywatel austriacki, a po powrocie z zesłania zamieszkał najpierw w Kijowie w 1915 roku, a później, po trzech latach, przeniósł się do Warszawy, gdzie rozwijał swoją karierę literacką. Był wielkim miłośnikiem architektury zakopiańskiej, dlatego nawet kilka miesięcy w roku spędzał w Zakopanem.   

W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku współpracował z Wydziałem Propagandy Armii Ochotniczej i służył w mundurze. W 1926 roku zmarła na gruźlicę jego żona Emilia. Po jej śmierci ostatecznie Kornel Makuszyński zerwał związki z Litwą i nigdy już tam nie wrócił. 

W 1927 roku ożenił się powtórnie ze śpiewaczką Janiną Gluzińską. W kolejnych latach angażował się w działalność artystyczną. W 1937 roku został członkiem Polskiej Akademii Literatury. Po wybuchu II wojny światowej podczas oblężenia Warszawy bomba trafiła w budynek, w którym mieszkał Makuszyński i zniszczyła jego bogate zbiory sztuki oraz rękopisy. On sam cudem ocalał, ale stracił wszystko. Okupację przetrwał w stolicy, a podczas powstania warszawskiego współpracował z prasą powstańczą. Od 1944 roku zamieszkał na stałe w Zakopanem, w wili Opolanka przy ul. Tetmajera 15. Tam popadł w zapomnienie. Żył wraz z żoną z jej skromnej pensji, którą otrzymywała dzięki udzielaniu lekcji muzyki. Zmarł 31 lipca 1953 roku i został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem. Obecnie, od 1966 roku, w willi przy Tetmajera funkcjonuje Muzeum Kornela Makuszyńskiego.  

Kariera literacka 

Bardzo wcześnie, bo już w wieku 14 lat, Kornel Makuszyński zaczął pisać swoje pierwsze utwory literackie – wiersze. Recenzował je Leopold Staff, który spotykał się z młodym poetą w cukierni przy Skarbowskiej. Jako szesnastolatek Kornel debiutował w lwowskim dzienniku „Słowo Polskie”.  

Najbardziej płodnym okresem w jego twórczości literackiej było dwudziestolecie międzywojenne, kiedy przebywał głównie w Warszawie. Makuszyński pisywał głównie felietony i humoreski, ale znany jest głównie z utworów przeznaczonych dla młodych czytelników. Wystarczy wspomnieć o jego najbardziej popularnych dziełach, jak „O dwóch takich, co ukradli księżyc”, „Przyjaciel wesołego diabła”, „Panna z mokrą głową”, „120 przygód Koziołka Matołka” czy „Awantura o Basię”. Co ciekawe, większość jego utworów została zekranizowana.