Marek Nowakowski

Artystę zalicza się do pokolenia „Współczesności”, które przykładało wagę do problemów polskiej rzeczywistości oraz manifestacji indywidualizmu. To do tej generacji przynależał także Marek Hłasko, który recenzował „Tego starego złodzieja”. Ze względu na zainteresowanie półświatkiem Nowakowskiego nazywano czasem „następcą Hłaski”, chociaż autor „Następnego do raju” był od niego zaledwie o rok starszy (jednak wcześniej zadebiutował). Obaj pisarze słabo się znali. Niedługo po debiucie Nowakowskiego Hłasko wyemigrował.

Działalność opozycyjna

Od lat 70. Był zaangażowany w działalność opozycyjną, a w latach 80. publikował w prasie podziemnej kolejne odcinki „Raportu o stanie wojennym”. Z kronikarską precyzją opisywał wypadki tego okresu. Dzięki temu aktowi politycznej odwagi posypał się na niego deszcz nagród: Nagroda kulturalna "Solidarności", Nagroda Wolności francuskiego PEN Clubu, Nagroda Związku Pisarzy Polskich Na Obczyźnie oraz Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku.

SB, które już wcześniej uważnie śledziło poczynania pisarza związanego z drugim obiegiem wydawniczym oraz niezależnym pismem literackim „Zapis”, „Raport o stanie wojennym uznało” za „awanturniczo antyradziecki i zjadliwie antysocjalistyczny”. W 1984 roku aresztowano pisarza za „szykanowanie władz i rozpowszechnianie wrogim ośrodkom opracowań na temat Polski”.

W stronę eseju i dziennika

Od lat 80. Pisarz coraz częściej rezygnował z tradycyjnych, „barwionych” form literackich, a coraz częściej tworzył literaturę eseistyczną, wspomnieniową, taką jak „Karnawał i post” czy „Portret artysty z czasów dojrzałości”.

Mimo że Nowakowski był opozycjonistą, po transformacji ustrojowej o PRL-u pisał z pewnego rodzaju nostalgią, a współczesność komentował krytycznie, satyrycznie, a nawet szyderczo. Jako przykład może posłużyć „Homo Polonicus”, gdzie autor rozprawiał się z latami transformacji, opisywał sieć układów i układzików, a Polskę nazwał wielkim bazarem.

W dojrzałym etapie twórczości w literaturze wspomnieniowej chętnie wracał do warszawskim przedmieść, świata utraconego, trochę mitycznego, ale opisywanego już ze znacznie większą dyscypliną słowną, raczej jako kronikarz minionej rzeczywistości.

Ciekawostki

• Marek Nowakowski studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, ale nie uzyskał tytuły magistra. Miał jednak wielu znajomych w prawniczym kręgu,  a swoją żonę Jolantę Nowakowską poznał właśnie na Wydziale Prawa. Była od niego o rok niżej, ale w przeciwieństwie do Nowakowskiego ukończyła studia i pracowała jako adwokat.
• W 2006 roku pisarz został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
• Córką pisarza jest Ida Nowakowska, polska aktorka, tancerka, prezenterka telewizyjna.
• Część opowiadań artysty została zekranizowana lub adaptowana na ekran. Tak powstały filmy Żółw, Smak czekolady (na podstawie Niedzieli), Siedem czerwonych róż czyli Benek Kwiaciarz o sobie i o innych, Prognoza pogody, Meta. Nowakowski jest także współautorem scenariusza „Przystań”.
• W tym roku powstało słuchowisko Polskiego Radia „Dwa dni z aniołem” na podstawie prozy pisarza. W obsadzie znajduje się między innymi Krzysztof Globisz.