John Ronald Reuel Tolkien

Autor „Hobbita”, „Władcy pierścieni” czy „Silmarilliona”, John Ronald Reuel Tolkien, urodził się w 1892 roku w Bloemfontein. Pochodził z Wolnego Państwa Orania, ale jego rodzina przeniosła się do Anglii. Jak potoczyły się losy jednego z najlepszych pisarzy literatury fantastycznej w dziejach? 

Dzieciństwo i młodość 

Ciekawostką dotyczącą biografii Tolkiena jest to, skąd pochodził. Orania co prawda dziś już nie istnieje, ale jest to teren Republiki Południowej Afryki. Tam też, jako urzędnik w filii Bank of Africa, pracował ojciec Johna, Arthur Tolkien, wraz z żoną Mabel Suffield.  

Roczny John został ukąszony przez tarantulę, ale nic mu się nie stało. Jako trzylatek, wraz z matką i młodszym bratem Hilarym, John Tolkien przyjechał do Birmingham do Anglii. Tam nawiązał silną nić porozumienia ze swoim dziadkiem, Johnem Suffieldem. Śmierć ojca Johna, w wyniku ciężkiego, wewnętrznego krwotoku, położyła się cieniem na życiu całej rodziny. Odejście Arthura Tolkiena wywołało poważne problemy finansowe dla jego żony i synów. Kobieta zmuszona była wyprowadzić się do Sarehole Mill, na przedmieścia Birmingham. Wiejskie klimaty sprzyjały wychowaniu synów, a poza tym w przyszłości stały się one inspiracją do stworzenia wprost idyllicznej części kreowanego przez Tolkiena świata – Shire.  

Duży wpływ na życie i na twórczość J.R.R. Tolkiena miało to, że jego matka, wbrew woli rodziny, przeszła na katolicyzm. W duchu tej religii został wychowany i John. Mama zadbała o ukształtowanie charakteru synów, wpojenie zasad i edukację, ucząc ich języków obcych, zwłaszcza łaciny i francuskiego. 

Co ciekawe, Tolkien bardzo szybko nauczył się czytać, w wieku 4 lat. Wcześnie też zaczął wykazywać zdolności językowe. Lubił rysować, ale muzyka go nudziła. Wyrósł na książkach Lewisa Carolla, legendach o Królu Arturze i Rycerzach Okrągłego Stołu oraz na bajkach Andrew Langa. W przyszłości te literackie doświadczenia stały się inspiracją do pisania znakomitych książek z gatunku fantastyki, w jakim wyraźnie się specjalizował.  

Od 1900 do 1902 roku John z rodziną wielokrotnie przeprowadzali się w obrębie Birmingham, aż w końcu pozostali w Edgbaston. Wraz ze zmianą miejsca zamieszkania, zmieniały się szkoły, do których uczęszczał Tolkien. W Kings Edward`s School otrzymał stypendium, a dzięki zaangażowaniu ze strony jednego z nauczycieli, George`a Brevertona, młody John uczył się klasycznej łaciny i greki oraz historii języka angielskiego.  

Kiedy w 1904 roku zmarła jego matka, chłopak miał zaledwie 12 lat. Wraz z młodszym bratem trafił pod opiekę księdza Francisa Morgana. Rodzeństwo zamieszkało najpierw u ciotki Beatrice Barlett, a później u znajomej gospodyni, która prowadziła pensjonat. To tam zrządzeniem losu już w 1908 roku John poznał swoją przyszłą żonę Edith Bratt.  

Zainteresowanie literaturą i językoznawstwem 

W szkole Tolkien miał szansę zapoznać się z filologią angielską, nauką o języku, jak i językiem staroangielskim. Czytał takie dzieła jak pieśń „Beowulf”, która wywarła na nim ogromne wrażenie. Zapoznawał się ze średniowiecznymi, angielskimi tekstami. W końcu zainteresował go język staronordyjski, który musiał posiąść, by przeczytać w oryginale sagę o Zygfrydzie. Oprócz pisania książek, dzięki wiedzy filologicznej, Tolkien tworzył własne języki. Wykorzystał je w swoich powieściach.  

Pierwsze kroki w pisarstwie Tolkien stawiał, tworząc poezję. Pisał wiersze, w których pojawiały się tańczące leśne wróżki i elfy. W grudniu 1910 roku zyskał stypendium Exeter College w Oksfordzie. Dzięki temu zapewnił sobie spokojną edukację na kolejne lata. Od 1911 roku rozpoczął studia w zakresie języków klasycznych, tj. łaciny i greki oraz literatury. Szybko go to znudziło i zaczął zajmować się językoznawstwem poznawczym. Studiował język walijski i język fiński, a po dwóch latach zmienił dotychczasowy fakultet na studia w Instytucie Języka i Literatury Angielskiej. Po uzyskaniu pełnoletniości skontaktował się ponownie ze swoją miłością Edith, ale ta była już zaręczona. W wyniku spotkania młodych zaręczyny Edith zostały jednak zerwane. Ostatecznie Tolkien ożenił się z ukochaną w 1916 roku.  

Popularne dzieła Tolkiena 

Stopniowo w umyśle Tolkiena zaczął kształtować się projekt stworzenia szczególnej, skończonej sagi od zarania dziejów. Tak też się stało, ale oprócz pisania książek Tolkien zajmował się zawodowo pracą nad słownikiem „New English Dictionary”. Pracował też jako wykładowca języka staroangielskiego w Oksfordzie.  

Najbardziej znanymi książkami J.R.R. Tolkiena są fantastyczne opowieści, których fabuła osadzona jest w mitycznym świecie – Śródziemiu. Mistrz literatury fantastycznej zaczął pisać książkę „Hobbit” w 1930 roku. II wojna światowa spowodowała, że kontynuowanie powstawania historii rozpoczętej w „Hobbicie” było wielokrotnie przerywane. Książka miała nosić tytuł „Władca Pierścieni”. Ostatecznie została ona opublikowana dopiero w 1954 roku w ramach trzech tomów: „Drużyna Pierścienia”, „Dwie wieże”, „Powrót króla”. Sam autor podkreślał, że jego utwór nie jest trylogią, ale całością składającą się z sześciu ksiąg. Do końca życia Tolkien pracował nas „Silmarillionem”, który wydany został dopiero po śmierci pisarza przez jego syna Christophera.  

Nagrody dla Tolkiena 

Nie tylko za twórczość literacką, ale i działalność naukową, J.R.R. Tolkien był wielokrotnie nagradzany w Anglii, Holandii, Irlandii, Francji i za oceanem – w Stanach Zjednoczonych. Odznaczono go Orderem Imperium Brytyjskiego, przyznawanym najwybitniejszym brytyjskim twórcom.  

Ekranizacje powieści Tolkiena 

Fantastyczny świat J.R.R. Tolkiena został tak plastycznie opisany, że wyzwaniem było stworzenie na bazie jego dzieł pełnowymiarowego filmu. Jego książki zostały ostatecznie sfilmowane przez Petera Jacksona, który dokonał adaptacji „Hobbita” oraz „Władcy pierścieni”.