Autorka: Ewa Świerżewska

Książki aktywizujące – co to takiego?

Czym różnią się książki aktywizujące od zbiorów opowiadań czy tomików poezji? Tym, że przede wszystkim zachęcają do aktywności. Dorosły, czytający je z najmłodszymi, musi się spodziewać, że dzieci nie będą w milczeniu słuchać, siedząc spokojnie na dywanie, pufie czy na jego kolanach. W zamyśle twórców mali czytelnicy/słuchacze/oglądacze powinni podczas lektury wykonywać rozmaite czynności, wynikające z tekstu lub ilustracji. Naciskanie, przekręcanie, potrząsanie, klaskanie, a nawet wspólny śpiew – to tylko kilka z reakcji, jakie z pewnością pojawią się podczas lektury.

Hervé Tullet

Naciśnij mnie

Absolutnym mistrzem książek aktywizujących jest Hervé Tullet, którego tytuły można określić mianem „analogowych tabletów”. Obserwacja dziecka, ale również niejednego dorosłego, gdy damy im do rąk takie pozycje, jak: „Naciśnij mnie” czy „Figle migle” (wyd. Babaryba), to naprawdę niezła rozrywka.
Książki Tulleta, bez wyjątku, nie tylko angażują zmysł wzroku, ale też uruchamiają wyobraźnię, skłaniają do dotykania, przesuwania, przekręcania i eksperymentowania. Pięknie wydane w Polsce przez wydawnictwo Babaryba, stanowią swoisty „wzorzec z Sevres” dla innych tego typu publikacji.

Figle migle

Madalena Matoso

Opowiedz mnie

Pisząc o książkach aktywizujących, nie sposób nie wspomnieć o pochodzącej z Portugalii Madalenie Matoso, jednej z najaktywniejszych współczesnych projektantek graficznych w tym kraju. Jej książka pt. „Opowiedz mnie” (wyd. Babaryba) to niezwykle oryginalna propozycja interaktywna, która pobudza wyobraźnię. Tworząc wspaniałą opowieść, dzieci na każdej stronie wybierają jedną z kilku możliwości.
Jej kolejna książka, pt. „Klapu klap" (wyd. Babaryba), przeznaczona dla dzieci w wieku 2 lat, zachęca do wspólnej interaktywnej lektury i edukacji poprzez zabawę. Dzieci mogą tą książką klaskać, przybijać piątkę, brzdękać, klapać, a nawet plimkać! Nauczą się też liczyć oraz wydawać różne śmieszne dźwięki.
Nie można nie wspomnieć o tytule „Wytwórnik górą” (wyd. Wytwórnia). To książka do rysowania i zaproszenie do wspólnej wspinaczki na szczyty sztuki. Znajdziemy w niej kolekcję ilustracji, których motywem przewodnim jest góra. Naszym zadaniem jest dokończyć rozpoczęte przez autorkę rysunki. Zazwyczaj w galeriach i muzeach metryczki przygotowuje się do gotowych dzieł sztuki, ale my proponujemy zrobić odwrotnie: należy dokończyć rysunki tak, by pasowały do swoich opisów. Artysto, do dzieła!

Wytwórnik górą

Szukaj, licz, pokazuj

Do książek aktywizujących możemy też zaliczyć wszelkiego rodzaju wyszukiwanki – zarówno te, w których trzeba tylko coś lub kogoś znaleźć, jak i te bardziej rozbudowane, których twórcy dają czytelnikom/użytkownikom dodatkowe zadania. Warto pamiętać również o książkach z naklejkami, labiryntami i innymi łamigłówkami.

Spośród wielu książek tego typu na wspomnienie zasługują, między innymi:

Gdzie jest tort?

Gdzie jest tort?

The Tjong-Khing
wyd. EneDueRabe
wiek: 4+

Wielowątkowa, pełna zabawnych detali i pomysłów opowieść bez słów skłaniająca do odkrywania, zestawiania, logicznego myślenia. Książka, która gwarantuje doskonałą zabawę poprzez udział w pogoni za tortem, oraz śledzenie, strona po stronie, coraz to nowych, emocjonujących wydarzeń. Wielowarstwowa historia, którą pochłania się jak smakowity kawałek tortu. Pełne humoru, niespodzianek i szczegółów ilustracje, wspaniała gra świateł i cieni zapewnią każdemu Czytelnikowi radość z książki. Książka nagrodzona w 2005 roku holenderską nagrodą literacką Złoty Pędzel.

Dinozaur na tropie

Dinozaur na tropie

Sophie Guerrive
przeł. Rafał Witek
wyd. Bajka
wiek: 5+

Lubisz detektywistyczne zagadki? Uwielbiasz wyszukiwać przedmioty ukryte na pełnych szczegółów ilustracjach? Szukasz książki, którą można bawić się przez długie godziny? Jeśli tak, chcemy ci kogoś przedstawić. To Detektyw Dinozaur! Właśnie wyrusza na pełną niespodzianek misję ratunkową i przydałaby mu się pomoc. Śmiało, wskakuj do dinozaurowego samolotu! Przed wami mnóstwo roboty i zero czasu na nudę.

Podczas eskapady odwiedzicie kilkanaście niezwykłych miejsc (każde z nich jest bajecznie narysowaną dużą planszą). Czeka was wyprawa w góry, wizyta w wesołym miasteczku, a nawet zwiedzanie stolicy świata! Traficie też do dżungli, znajdziecie się w kosmosie i na oceanie. Wszędzie tam będziecie musieli znaleźć coś, co jest bardzo sprytnie ukryte. Ciekawe, czy uda wam się wytropić poszukiwane postaci i rzeczy? Uprzedzamy, że nie będzie to łatwe, ale z drugiej strony… co dwie pary oczu to nie jedna! W razie czego możecie zaprosić do zabawy rodziców, dziadków lub przyjaciół. Pan Detektyw Dinozaur na pewno się ucieszy!

Pikotek chce być odkryty

Pikotek chce byc odnaleziony

Tomasz Samojlik
wyd. Widnokrąg
wiek: 3+

Książka opowiada historię nieistniejącego zwierzęcia - Pikotka, którego marzeniem jest zostać odkrytym. Pikotek wędruje przez las, spotyka mnóstwo zwierzaków i każdego pyta, czy wiedzą kim jest. W międzyczasie w tle rozgrywa się życie lasu i 12 innych historii (związanych z konkretnymi zwierzętami, np. lisem, rysiem, niedźwiedziem, dzikami czy zajęczą mamą), które można śledzić równolegle. W książce nie ma słów, cała komunikacja odbywa się za pomocą dymków z piktogramami, dlatego jest ona dostępna dla maluchów, starszy czytelnik zaś lepiej odczyta zawarty w książce humor. Pikotek to leporello (harmonijka) o długości prawie 7 metrów, które jest jednym ciągłym obrazkiem.

Książki kreatywne – co to takiego?

Prócz książek aktywizujących, które zachęcają do wydawania dźwięków, naśladowania ruchów i innych aktywności, są też książki kreatywne, czyli takie, które pobudzają u dzieci twórcze myślenie i działanie.

Marion Deuchars

Książki tej autorki zachwyciły mnie od pierwszego wejrzenia. Zdawałoby się proste, a jakże pomysłowe i stymulujące wyobraźnię.

Zróbmy sobie arcydziełko

Zróbmy sobie arcydziełko

Marion Deuchars
przeł. Maciej Byliniak
wyd. Dwie Siostry
wiek: 9+

Interaktywna książka do rysowania i uzupełniania, która w każdym dziecku obudzi młodego artystę.
„Zróbmy sobie arcydziełko” to 224 strony pełne inspirujących pomysłów, ćwiczeń i informacji, które wciągają młodego czytelnika do pasjonującej zabawy w sztukę. Twórcze zadania inspirowane dorobkiem wielkich artystów – od Leonarda da Vinci, przez Picassa, Van Gogha i Matisse’a po Jacksona Pollocka i Andy’ego Warhola – oswajają dzieci z niezliczonymi technikami artystycznymi i historią sztuki, a przede wszystkim – rozwijają ich kreatywność i twórczą wyobraźnię.

Arcypalce

Arcypalce

Marion Deuchars
przeł. Katarzyna Domańska
wyd. Dwie Siostry
wiek: 3+

Tym razem Marion Deuchars proponuje młodym czytelnikom niezliczone aktywności plastyczne, do których potrzebne są wyłącznie własne dłonie i tusz. Z tej interaktywnej książki dzieci dowiedzą się, jak zrobić litery, wzorki, zwierzęta, postacie, a nawet całe dzieła sztuki za pomocą własnych odcisków palców. Czas na zabawę w odciskanie!

Aleksandra i Daniel Mizielińscy

Absolutnym fenomenem na rynku wydawniczym jest już od lat duet artystyczny - Aleksandra i Daniel Mizielińscy. Ich „Mapy” znane są na całym świecie, a seria „Miasteczko Mamoko” podbija serca nie tylko dzieci, ale i dorosłych.

Jak na artystów przystało, Mizielińscy zachęcają dzieci do twórczych działań, proponując im fascynujące zeszyty kreatywne, nawiązujące do książek.

Mapownik, czyli praktyczny kurs mazania po mapach

Mapownik

Aleksandra Mizielińska, Daniel Mizieliński
wyd. Dwie Siostry
wiek: 6+ 

Blok pełen kreatywnych zadań rysunkowych inspirowanych bestsellerową książką „Mapy”.
Rysuj, baw się i poznawaj świat! Sięgnij po „Mapownik” i wybierz się w zwariowaną podróż kredką po mapie!

Podwodnik. Szkicownik odkrywcy podwodnego świata

Podwodnik

Aleksandra Mizielińska, Daniel Mizieliński
wyd. Dwie Siostry
wiek: 6+

Blok pełen twórczych zadań rysunkowych dla młodych odkrywców. Ciąg dalszy podwodnej przygody zapoczątkowanej książką „Pod ziemią, pod wodą”.

Zaprojektuj strój nurka głębinowego i statek, którym zejdziesz na dno Rowu Mariańskiego. Zapełnij stronę rafą koralową i naucz się języka nurków. Narysuj zatopione ruiny pradawnego miasta i znajdź najkrótszą drogę przez wrak Titanica. Wydobądź skarb z dna morza. Rozplącz ramiona ośmiornicy i dokończ wzór na skorupie żółwia morskiego. Rozstrzygnij pojedynek kałamarnicy kolosalnej z kaszalotem.

Blok zawiera 36 plansz. Każdą z nich możesz łatwo wyrwać, by obdzielić twórczymi zadaniami całą rodzinę!

Podziemnik

Podziemnik

Aleksandra Mizielińska, Daniel Mizieliński
wyd. Dwie Siostry
wiek: 6+

Blok pełen twórczych zadań rysunkowych dla młodych odkrywców. Ciąg dalszy podziemnej przygody zapoczątkowanej książką „Pod ziemią, pod wodą”.

Rozwikłaj gąszcz rur i kabli ciągnących się pod ziemią. Narysuj, co pływa w kanałach i zaprojektuj oczyszczalnię ścieków. Zbuduj wielką maszynę do drążenia tuneli i wydrąż tunel przez środek wielkiej góry. Zostań archeologiem i weź udział w wykopaliskach. Skompletuj szkielet dinozaura, zamień jaskinię w zębatego potwora i upchaj pasażerów w tokijskim metrze.

Blok zawiera 36 plansz. Każdą z nich możesz łatwo wyrwać, by obdzielić twórczymi zadaniami całą rodzinę!

Kreatywnych książek jest naprawdę dużo - jedne z nich ciekawsze i pomysłowe, inne zaś sztampowe, niczym się niewyróżniające. Wśród tych naprawdę wartych polecenia szczególnie warto zwrócić uwagę na:

Sztuka że szoook

Szuka że szook

David Sinden, Niklas Catlow
wyd. Jupi
wiek: 7+

Nieważne, czy lubisz bazgrolić, malować, czy popisywać się kolorowaniem lub kolażami, Artek na każdej stronie zainspiruje cię do kreatywności i uwalniania wyobraźni. Zanurz się w tej nadzwyczajnej książce, by tworzyć własne, indywidualne dzieła sztuki i odkryj w sobie talenty, o których istnieniu nawet nie miałeś pojęcia!

Narysuję to, co czuję!

Narysuję to, co czuję

Yasmeen Ismail
przeł. Joanna Wajs
wyd. Nasza Księgarnia

Wesoły, smutny, zawstydzony, zakochany… Tyle jest różnych uczuć, że mały człowiek może się w nich pogubić. A wtedy najlepiej coś narysować! Razem z Kicią, Pieskiem i Osiołkiem, bohaterami tej interaktywnej książki dla najmłodszych, czytelnik doświadczy rozmaitych emocji. Wiadomo, że lepienie bałwana czy otwieranie prezentu to sama radość. Niektóre sytuacje wymagają jednak rozwiązania problemu. Kicia nie lubi deszczu, Osiołkowi upadły lody, Piesek czuje się samotny. Jak im pomóc?

Książka Yasmeen Ismail uczy empatii, rozwija słownictwo i ćwiczy wyobraźnię. Z humorem i delikatnością wprowadzi malucha w świat uczuć.

Ciekawe propozycje są na wyciągnięcie ręki. Trzeba tylko przez chwilę pomyśleć, jaki rodzaj książek będzie najbardziej trafiał w upodobania i temperament naszych dzieci. A może warto wraz z nimi usiąść na chwilę przed ekranem i wspólnie dokonać optymalnego wybory? Zachęcam!

(opisy książek ze stron wydawców, opr. Ewa Świerżewska)