Czad – najważniejsze informacje o zabójczym gazie
Czad to potoczna nazwa tlenku węgla II (CO). Możesz spotkać się także z błędnym określeniem „tlenek czadu” łączącym te dwa poprzednie wyrażenia. To pozbawiony zapachu, koloru oraz smaku silnie trujący gaz o wadze lżejszej od powietrza.
Wymienione właściwości fizyczne sprawiają, że jego wykrycie przez człowieka poprzez zmysły jest niemożliwe, na dodatek bez problemu miesza się z powietrzem i właśnie dlatego gaz ten jest tak niebezpieczny. W przypadku stężenia sięgającego 6400 ppm (0,64% stężenia w powietrzu) zgon następuje już po niecałych 20 minutach; z kolei przy 12800 ppm (1,28%) człowiek traci przytomność po 2-3 wdechach, a umiera po zaledwie 3 minutach.
Co istotne, wystarczy zaledwie 800 ppm (0,08%), by po dwóch godzinach wdychania skażonego powietrza poszkodowany zapadł w śpiączkę.
Skąd się bierze czad?
Tlenek węgla powstaje i uwalnia się na skutek niepełnego spalania między innymi drewna, węgla, oleju, benzyny lub propanu (propan-butan, czyli LPG, które może napędzać silniki samochodowe oraz urządzenia obsługiwane gazowo, np. kuchenki czy systemy grzewcze) – choć paliw tych jest jeszcze więcej.
Do ulatniania się czadu może dojść z powodu:
- niedokręcenia kurka w kuchence gazowej,
- zużycia lub złej regulacji palnika w kuchence gazowej,
- niedotlenienia pieca węglowego,
- nierównomiernego spalania paleniska w piecu węglowym,
- nieszczelności gazowego bojlera,
- zapchanego przewodu kominowego,
- zbyt szybkiego zamknięcia drzwiczek w piecu węglowym,
- nieszczelności instalacji gazowej w samochodzie,
i wielu innych sytuacji związanych ze zużyciem, awarią lub nieprawidłowym użytkowaniem sprzętów napędzanych paliwami spalanymi. Ta ostatnia jest jedną z przyczyn, z których na niektórych parkingach podziemnych obowiązuje zakaz wjazdu pojazdów na gaz.
Jak tlenek węgla wpływa na zdrowie?
Czad nie tylko nie ma zapachu i jest niewidoczny gołym okiem, a także nie podrażnia oczu ani gardła. W związku z tym osoba przebywająca w pomieszczeniu, w którym dochodzi do jego ulatniania się, nie jest w stanie samodzielnie zdać sobie sprawy z zagrożenia.
Wpływ tlenku węgla na zdrowie uzależniony będzie od stężenia karboksyhemoglobiny (HbCO) we krwi. Jest to połączenie hemoglobiny (czerwonego barwnika krwi) z czadem. Tlenek węgla łączy się z hemoglobiną ponad 200 razy łatwiej niż tlen i jest trwalsze, co może powodować. Dolegliwości mogą być następujące (liczby wskazują stężenie procentowe HbCO):
- 4-8% – lekkie obniżenie koncentracji,
- 8-10% – znaczące obniżenie koncentracji,
- 10-20% – lekki ból głowy, uczucie ucisku,
- 20-30% – ból głowy, uczucie pulsowania w skroniach,
- 30-40% – silny ból głowy, nudności, oszołomienie, ryzyko wystąpienia zapaści,
- 40-50% – nudności, silny ból głowy, oszołomienie, zaburzenia akcji serca, przyspieszone tętno, zapaść,
- 50-60% – zaburzenia akcji serca, przyspieszone tętno, śpiączka oraz drgawki,
- 60-70% – śpiączka oraz drgawki, bardzo silne zaburzenia akcji serca oraz zdolności oddychania, ryzyko zgonu,
- 70-80% – ledwo wyczuwalne tętno i oddech, zgon, różowe zabarwienie skóry.
Co więcej, jeżeli nie dojdzie do śmierci, może wystąpić przewlekłe zatrucie czadem lub powikłania. W tym przypadku dochodzi między innymi do pogorszenia się stanu pamięci, objawów parkinsonizmu, uszkodzenia węchu i wzroku, problemów z mową oraz ze snem.
Jak uniknąć zatrucia czadem?
Każda rodzina korzystająca w domu z jakichkolwiek urządzeń napędzanych gazem, drewnem czy węglem powinna wyposażyć się w czujnik czadu. To nie tylko najprostsza, ale przede wszystkim jedyna metoda na uniknięcie zatrucia „cichym zabójcą” – oczywiście poza regularnym sprawdzaniem stanu wszystkich tych sprzętów i instalacji. W przypadku regularnej wymiany butli z propan-butanem nie należy podłączać jej samodzielnie; zawsze poproś o pomoc osobę dostarczającą gaz. To pracownik o odpowiednich kompetencjach oraz sprzęcie umożliwiającym sprawdzanie ewentualnego wycieku.
Profesjonalne podłączanie instalacji oraz regularne przeglądy służą oczywiście zapobieganiu ulatniania się czadu. Należy jednak mieć też na uwadze zdarzenia losowe, w tym nagłe awarie lub uszkodzenia mechaniczne sprzętów, których mieszkańcy nie będą świadomi. Wówczas jedyną metodą uniknięcia zatrucia jest pracujący czujnik tlenku węgla.
Ile kosztuje czujnik czadu?
Zakup nie powinien stanowić większego problemu; najbardziej podstawowe, a przy tym skutecznie detektory kosztują kilkadziesiąt złotych. Droższe modele mają wydłużoną żywotność i mogą pracować do aż 7 lat bez potrzeby ładowania czy wymiany baterii.
Czujniki czadu to zatem niewielkie, niepozorne urządzenia, które mogą uchronić twoją rodzinę, lokatorów lub pracowników przed tragedią za nawet mniej niż 100 zł. Przeczytaj również nasz artykuł „Czujnik czadu i dymu – jaki wybrać?”, by wybrać najlepszy model.
Zdjęcie okładkowe: Shutterstock
Komentarze (0)