Uwaga! Ten tekst ma charakter wyłącznie edukacyjny, nie służy samoleczeniu i nie może zastąpić indywidualnej porady lekarskiej.
Dlaczego warto regularnie mierzyć ciśnienie krwi?
Ciśnienie tętnicze to ciśnienie wywierane przez krew na ściany tętnic. Musi być utrzymywane na odpowiednim poziomie, aby krew mogła dotrzeć do każdego narządu i każdej komórki ciała. Zbyt niskie ciśnienie krwi powoduje, że zbyt mało jej dopływa do niektórych narządów, które wskutek tego są niedostatecznie odżywione i dotlenione. Dlatego objawami zbyt niskiego ciśnienia są często senność, osłabienie, a nawet omdlenia.
Zbyt wysokie ciśnienie krwi jest także niebezpieczne dla zdrowia, szczególnie, jeśli utrzymuje się długo. Ściany naczyń krwionośnych są wtedy wciąż „rozpychane” przez krew, co prowadzi w końcu do uszkodzenia i chorób układu sercowo-naczyniowego, a także innych narządów. Długo utrzymujące się nadciśnienie tętnicze jest czynnikiem ryzyka m.in. zawałów serca i udarów mózgu.
Jakie są normy ciśnienia krwi?
Jak organizm utrzymuje właściwe ciśnienie krwi? Skąd wiemy, czy nasze ciśnienie tętnicze jest prawidłowe, zbyt wysokie czy zbyt niskie?
Kiedy serce się kurczy, wyrzuca zawartą w nim krew do tętnic – podwyższone chwilowo ciśnienie krwi występujące w tym momencie nazywamy skurczowym (systolicznym, SYS). Kiedy mięsień sercowy rozkurcza się, ciśnienie chwilowo spada – tę niższą wartość nazywamy ciśnieniem rozkurczowym (diastolicznym, DIA). Wartość ciśnienia tętniczego wyraża się w milimetrach słupa rtęci, czyli mmHg (przypomnijmy, że ciśnienie atmosferyczne wynosi około 760 mmHg). Prawidłowe skurczowe ciśnienie krwi wynosi przeciętnie 100-130 mmHg, a rozkurczowe 60-85 mmHg. Przy pomiarach podaje się zawsze wartość ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, np. 120/80 mmHg oznacza ciśnienie skurczowe (SYS) – 120 i rozkurczowe (DIA) – 80 mmHg.
Często powtarzające się pomiary powyżej 140/90 mmHg mogą świadczyć o nadciśnieniu tętniczym. Należy pamiętać, że wartości ciśnienia wahają się w ciągu doby, zależnie od pory dnia, wysiłku fizycznego, stresu i innych czynników. Najniższe ciśnienie mamy podczas snu i spoczynku, wyższe – przy dużym stresie, przy wysiłku fizycznym, po obfitym posiłku. Wiele osób zauważa, że pomiary wykonywane u lekarza dają często o wiele wyższe wyniki, niż wykonywane przez pacjenta w domu. Jest zjawisko znane jako „efekt białego fartucha” i jest spowodowane stresem, jaki wywołuje wizyta u lekarza.
Jak działa ciśnieniomierz i jak odczytać ciśnienie?
Ciśnieniomierze (sfingomanometry) składają się z nadmuchiwanego rękawa (mankietu) owijanego wokół ramienia lub nadgarstka oraz elektronicznego aparatu pomiarowego, wychwytującego oscylacje ciśnienia w rękawie podczas wypuszczania zeń powietrza. Odczyt w chwili pojawienia się drgań po rozpoczęciu wypuszczania powietrza z rękawa odpowiada ciśnieniu skurczowemu (SYS), a odczyt w chwili, kiedy drganie ustaje odpowiada ciśnieniu rozkurczowemu (DIA). Starsze typy ciśnieniomierzy były wyposażone w manometr z wskazówką, a osoba mierząca ciśnienie (np. pielęgniarka) obserwowała wychylenie wskazówki i jednocześnie za pomocą stetoskopu słuchała tętna. Takie analogowe ciśnieniomierze są bardzo dokładne, ale trudno dokonać nimi samodzielnego pomiaru.
Rozpowszechnienie automatycznych ciśnieniomierzy elektronicznych znacznie uprościło pomiary i ułatwiło samodzielne mierzenie ciśnienia w domu. Dostępne obecnie ciśnieniomierze elektroniczne mają wyświetlacze, na których po zakończeniu pomiaru wyświetla się wartość ciśnienia w mmHg oraz tętno (liczba uderzeń serca na minutę). Istnieją także tzw. ciśnieniomierze zegarowe, które nie mają wyświetlaczy, tylko wskaźnik ciśnienia z wskazówką. Te urządzenia medyczne są przeznaczone dla bardziej zaawansowanych użytkowników. Wiele modeli ciśnieniomierzy ma także funkcję zapamiętywania pomiarów - przechowują w pamięci kilkadziesiąt lub więcej ostatnich wyników.
Najważniejsze funkcje ciśnieniomierzy automatycznych
Na co zwrócić uwagę przy wyborze ciśnieniomierza?
- Po pierwsze, czy ma być to ciśnieniomierz naramienny, czy nadgarstkowy?
- Po drugie, jak ma być zasilany – na baterii czy zasilaczem podłączanym do gniazdka?
- Po trzecie, należy sprawdzić, czy ma ważne dla nas funkcje: zapamiętywanie wyników, funkcję wykrywania arytmii i migotania przedsionków, funkcje uśredniania wyników lub delikatnego pompowania rękawa.
Ciśnieniomierz - nadgarstkowy czy naramienny?
Rękawy (mankiety) ciśnieniomierzy można zakładać wokół ramienia lub wokół nadgarstka, zależnie od wybranego modelu. Taki mankiet jest następnie napełniany powietrzem – automatycznie, lub za pomocą ręcznej pompki (w tzw. ciśnieniomierzach półautomatycznych). Generalnie uważa się ciśnieniomierze naramienne za bardziej dokładne, jednak ciśnieniomierz nadgarstkowy nie zawsze jest gorszym wyborem.
Mankiet nadgarstkowy jest z pewnością łatwiejszy do założenia, dlatego może być dobrym rozwiązaniem dla osób, które mają problemy z prawidłowym założeniem mankietu naramiennego. Przyda się także osobom z urazami ramienia lub np. bardzo otyłym, u których grubość tkanki tłuszczowej wokół ramienia utrudnia przeprowadzenie pomiaru. W razie wątpliwości najlepiej poradzić się swojego lekarza i z nim rozważyć wybór. Ważne jest jednak, aby zawsze wybierać ciśnieniomierze sprawdzonych producentów sprzętu medycznego, z odpowiednimi atestami i certyfikatami. Wiele firm testuje swoje ciśnieniomierze według wytycznych uznanych Towarzystw Hipertensjologicznych (czyli zajmujących się leczeniem nadciśnienia). Certyfikowane ciśnieniomierze są oznaczone symbolem „BHS” (British Hypertension Society, czyli Brytyjskie Towarzystwo Hipertensjologiczne) lub „EHS” (European Hypertension Society, czyli Europejskie Towarzystwo Hipertensjologiczne). Należy także prawidłowo dobrać i zakładać mankiet oraz przestrzegać zasad właściwego pomiaru ciśnienia. Instrukcje przeprowadzania pomiarów są zawsze dołączane do ciśnieniomierzy.
Jak prawidłowo zmierzyć ciśnienie?
Przede wszystkim, należy przeczytać instrukcję obsługi ciśnieniomierza i stosować się do niej – sposób pomiaru zależy w dużej mierze od cech wybranego modelu. Jest jednak kilka uniwersalnych zasad, których należy przestrzegać.
- Trzeba właściwie dobrać obwód mankietu – wielu producentów produkuje mankiety w kilku rozmiarach. Niedopasowany mankiet może powodować zafałszowanie wyników.
- Należy zawsze mierzyć ciśnienie o tej samej porze dnia i na tej samej ręce, aby uzyskać wiarygodne wyniki. Nie należy przeprowadzać pomiarów zaraz po wysiłku fizycznym, posiłku, piciu kawy lub paleniu tytoniu. Należy wtedy odczekać i zrelaksować się co najmniej pół godziny, a pomiar przeprowadzać w wygodnej pozycji siedzącej, przy stole, aby mieć możliwość podparcia ręki.
- Trzeba zdjąć zegarek lub ubranie z zawadzającymi rękawami i prawidłowo założyć mankiet – naramienny lub nadgarstkowy. Ręka powinna być oparta, a mankiet (lub cały aparat, w przypadku ciśnieniomierza nadgarstkowego) powinien znajdować się na wysokości serca.
- Podczas pomiaru nie należy poruszać się ani rozmawiać. Po pomiarze ciśnieniomierze automatyczne wyświetlają wynik pomiaru, który można zapisać w dzienniczku lub w pamięci urządzenia. Czasem może pojawić się także ostrzeżenie o wystąpieniu arytmii.
Funkcja delikatnego pompowania mankietu - Gentle+, IntelliSense™
Osoby wrażliwe mogą zwrócić uwagę na ciśnieniomierze, które oferują opcję delikatnego pompowania mankietu (rękawa). Omron oferuje technologię IntelliSense™, a Microlife oznacza taką funkcję jako Gentle+. Marka Vitammy zapewnia delikatność dzięki technologii pomiaru podczas pompowania. Większość nowoczesnych ciśnieniomierzy automatycznych zapewnia delikatne pompowanie rękawa, nawet jeśli producent nie stosuje do oznaczenia tych funkcji specjalnych symboli.
Jak ciśnieniomierz pokazuje arytmię – funkcje PAD, IHB i Afib
Wiele nowoczesnych automatycznych ciśnieniomierzy – nadgarstkowych i naramiennych – posiada funkcję wykrywania arytmii, czyli nieregularnej pracy serca. Czasem funkcja ta jest połączona z wykrywaniem prawdopodobnego migotania przedsionków. Po wykonanym pomiarze lub serii pomiarów, jeśli aparat wykrył nieregularne tętno, na wyświetlaczu pokazuje się odpowiednie ostrzeżenie. Funkcja ta może być różnie oznaczana, zależnie od producenta, np. w ciśniemiomierzach marki Microlife jest to PAD (Pulse Arrhythmia Detection – wykrywanie arytmii pulsu) lub PAD Wrist; w ciśnieniomierzach marki Novama, Diagnostic i innych - IHB (Irregular Heart Beat – nieregularna praca serce).
Ciśnieniomierze m.in. marek Microlife, Diagnostic, Braun mają funkcję Afib ( z ang. Artial Fibrillation), która generuje ostrzeżenie o możliwości występowania migotania przedsionków. Funkcję wykrywania nieregularnego rytmu serca mają także ciśnieniomierze Braun i większość innych, dostępnych na rynku modeli. Uwaga! Pojawienie się ostrzeżenia na ciśnieniomierzu nie oznacza od razu diagnozy, to tylko pomoc w wykryciu potencjalnie niepokojących objawów. Diagnozę może postawić tylko lekarz, po zleceniu badań specjalistycznych (np. EKG). Nie należy od razu wpadać w panikę, jeśli nasz ciśnieniomierz generuje takie ostrzeżenia, tylko zgłosić to swojemu lekarzowi. Lekarz postanowi o dalszym postępowaniu.
Uśrednione wyniki dla większej dokładności – MAM, T3 i inne metody uśredniania
Wiele ciśnieniomierzy ma także funkcję uśredniania wyników z trzech pomiarów wykonanych w krótkim odstępie czasu. Ponieważ ciśnienie tętnicze waha się w ciągu dnia, takie pomiary uważa się za dokładniejsze. Marka Microlife wyposaża swoje ciśnieniomierze w funkcję MAM (Microlife Average Mode), która pozwala uśrednić wyniki z trzech pomiarów, przeprowadzonych według instrukcji. Inne marki (np. Novama, Medel i inne) oznaczają tę funkcję jako T3. Są także aparaty, które mają podobną funkcję, choć niekoniecznie oznaczoną specjalnym symbolem. Przed zakupem warto przeczytać szczegółowy opis produktu i sprawdzić, czy dany model posiada interesujące nas funkcje. W ciągu ostatniego roku coraz większą popularność zyskują też zestawy, gdzie do ciśnieniomierza dołączany jest także pulsoksymetr, pozwalający na określenie wysycenia (saturacji) krwi tlenem.
Nowoczesne ciśnieniomierze – łączność bezprzewodowa, Bluetooth, smartwatch
Najnowocześniejsze ciśnieniomierze są zaopatrzone w zaawansowaną elektronikę, która umożliwia korzystanie z dobrodziejstw technologii bezprzewodowych. Można wybrać ciśnieniomierz z funkcją Bluetooth, dzięki której wyniki pomiarów mogą być przesyłane bezpośrednio do lekarza lub na nasz smartfon, po zainstalowaniu odpowiedniej aplikacji. Takie rozwiązanie pozwala na sprawniejsze monitorowanie ciśnienia, niż zwykły papierowy dzienniczek. Dla wielu osób jest też wygodniejszym rozwiązaniem. Warto wspomnieć, w charakterze ciekawostki, że istnieją także smartwatche z funkcją mierzenia ciśnienia, pożyteczne dla osób aktywnych i ciekawych, jak funkcjonuje ich organizm. Jednak takie gadżety nie mają statusu wyrobu medycznego i ich wiarygodność jest niska. Najczęściej, jako nowinki techniczne, używane są do obserwacji i monitorowania własnej aktywności np. przez osoby uprawiające sport.
Więcej podobnych artykułów znajdziesz na Empik Pasje w dziale Poradniki.
Komentarze (0)