Hieronim Bosch – ciekawostki
Współcześnie Hieronim Bosch jest jednym z najbardziej cenionych malarzy, a sławą cieszył się już za życia. Jego twórczość stała się inspiracją dla wielu XX-wiecznych surrealistów. Mimo tego trudno powiedzieć, żeby obrazy Hieronima Boscha były dziś częścią popkultury, jak nierzadko jest w przypadku innych artystów.
Ciężko jednak wyobrazić sobie notatniki albo koszulki ozdobione scenami z „Kuszenia świętego Antoniego” czy „Ogrodu rozkoszy ziemskich” – najsłynniejszych tryptyków malarza, przedstawiających ludzkie pokusy i grzechy. Choć, bez wątpienia, puzzle ze wzorem obrazu Hieronima Boscha prezentują się imponująco, a ułożenie ich jest prawdziwym wyzwaniem. Jedno jest pewne – nie da się przejść obojętnie od tych i pozostałych obrazów niderlandzkiego malarza, a przedstawione na nich sceny na długo zapadają w pamięć i dają do myślenia.
-
Kim był Hieronim Bosch?
Hieronim Bosch, a właściwie Hieronymus (Jeroen) Anthoniszoon van Aken to niderlandzki artysta malarz urodzony ok. 1450 roku w ’s-Hertogenbosch. To właśnie od nazwy miejscowości pochodzi jego pseudonim, którym podpisywał obrazy – Bosch. Mało jest źródeł historycznych, na podstawie których można by powiedzieć coś więcej o życiu artysty.
Portret Hieronima Boscha (Cornelis Cort ok. 1600 roku), domena publiczna
Wiadomo na pewno, że wywodził się z rodziny malarzy. Ożenił się z Aleyt Goyaerts van der Meervenne z bogatego rodu, która wniosła do małżeństwa duży majątek, w tym miasteczko i żyzne ziemie. Jak się okazało, Hieronim Bosch był nie tylko utalentowanym artystą, ale też zręcznym zarządcą. Jeszcze za życia był sławny, ale największy rozgłos zyskał po śmierci w 1516 roku.
-
W jakim stylu tworzył Hieronim Bosch?
Hieronim Bosch tworzył na przełomie późnego gotyku i wczesnego renesansu północnego. Przede wszystkim malował farbami olejnymi i rysował. Jest zaliczany do ostatniej grupy prymitywistów flamandzkich, ale w jego twórczości widać znacznie więcej innych cech. Przede wszystkim dzieła Hieronima Boscha przepełnione są wyraźną symboliką, często niezrozumiałą dla jemu współczesnych.
Artysta zręcznie łączył motywy religijne z fantastycznymi, przedstawiał demony i piekielne stwory, umieszczał na obrazach symbole związane z ludzką cielesnością (np. dzbanek to kobiecy narząd płciowy, a nóż – męski). Pewne jest, że Hieronim Bosch był wprawnym obserwatorem ludzkiej natury i to właśnie niedoskonałość człowieka, jego grzechy i słabości były dla niego największą inspiracją i motywem przewodnim większości obrazów.
Jego dzieła wyróżnia też technika malarska. W odróżnieniu od innych prymitywistów flamandzkich Bosch nakładał farbę w taki sposób, by tworzyła chropowatą powierzchnię. Dzięki temu obrazy były bardziej ekspresyjne. Malarstwo Hieronima Boscha stało się inspiracją dla XX-wiecznych surrealistów.
Hieronim Bosch – najważniejsze dzieła
Obrazy Hieronima Boscha mają dość mocno rozpiętą tematykę – od dzieł przedstawiających scenki obyczajowe, poprzez obrazy religijne, aż po fantastyczne, nierzadko mieszane z religijnymi motywami. Za najważniejsze dzieła Hieronima Boscha uznawane są:
- tryptyk „Ogród rozkoszy ziemskich”,
- tryptyk „Kuszenie świętego Antoniego”,
- „Sąd ostateczny”,
- „Syn marnotrawny” też „Wędrowiec” lub „Pielgrzym”,
- „Piekło”.
Hieronim Bosch „Piekło” 1490, obraz(domena publiczna)
-
Hieronim Bosch „Ogród rozkoszy ziemskich”
To bez wątpienia najważniejsze dzieło Hieronima Boscha. „Ogród rozkoszy ziemskich” powstał w formie olejnego tryptyku ok. 1500 roku. Obraz ma boczne skrzydła, które po zamknięciu ukazują Ziemię jako dysk unoszący się na wodzie oraz niewielki wizerunek Boga w górnym lewym rogu. Lewe skrzydło przedstawia „Stworzenie Ewy”, natomiast prawe – „Piekło muzykantów”. Centralna część tryptyku pokazuje ludzi, którzy ulegli siedmiu grzechom głównym. „Ogród rozkoszy ziemskich” przepełniony jest symboliką, a motywy fantastyczne mieszają się z religijnymi.
Obraz znany jest pod kilkoma innymi tytułami m.in.: „Tysiącletnie królestwo”, „Plantacja truskawek” czy „Ziemskie przyjemności”. Tryptyk można dziś obejrzeć w Madrycie w muzeum Prado.
Hieronim Bosch „Ogród rozkoszy ziemskich” 1490-1500, typtyk (domena publiczna)
-
Hieronim Bosch „Kuszenie świętego Antoniego”
Kolejny słynny tryptyk artysty to „Kuszenie świętego Antoniego”. Na obrazie postać świętego niewzruszenie tkwi w modlitwie, podczas gdy dookoła pełno jest demonów, symbolizujących ludzkie pokusy.
Tryptyk można dziś oglądać w Narodowym Muzeum Sztuki Dawnej w Lizbonie.
Hieronim Bosch „Kuszenie świętego Antoniego” 1450–1516, typtyk (domena publiczna)
-
Hieronim Bosch „Syn marnotrawny”
Inne nazwy tego dzieła to „Pielgrzym” oraz „Wędrowiec”. Obraz oparty jest na znanym motywie religijnym, ale nie brakuje tu elementów fantastycznych oraz bogatej symboliki, a także wątków satyrycznych i związanych z kulturą ludową Niderlandów. Jednym z głównych elementów interpretacyjnych „Syna marnotrawnego” Hieronima Boscha jest dylemat głównej postaci, dotyczący tego, jaką drogę ma obrać. Ten problem symbolizują 2 ptaki: sowa jako symbol herezji i dzięcioł jako symbol zbawienia.
Obraz znajduje się w zbiorach Museum Boijmans Van Beuningen w holenderskim Rotterdamie.
Hieronim Bosch „Syn marnotrawny” 1450–1516, obraz (domena publiczna)
Zainteresowała cię twórczość Hieronima Boscha? Znasz dzieła artysty? Pochwal się w komentarzu swoją wiedzą! A więcej podobnych artykułów znajdziesz w dziale Rysuję.
Okładka: tło – Shutterstock, portret Hieronima Boscha – domena publiczna (1585)
Komentarze (0)