Gatunki gier komputerowych

Gatunki gier wideo – ki diabeł?

Zanim powiem co i jak z tymi rodzajami gier, słowo wstępu. Gatunki gier komputerowych to twór płynny niczym galaretka owocowa pozostawiona na czerwcowym słońcu. Im bardziej gaming się rozrasta, tym rzadziej spotyka się „natywne” dla danego gatunku tytuły. Do strzelanek dochodzą elementy RPG do gier wyścigowych czasem zaś… silnie fabularyzowane elementy rozgrywki. Poniższy podział warto traktować umownie i podczas wybierania następnego tytułu do ogrania oczekiwać nieoczekiwanego!
Zaczynamy!

Gry RPG, gry fabularne, czyli rzecz o magii i mieczu (acz nie tylko)

Gry RPG („Role Playing Games”, w wolnym tłumaczeniu „gry fabularne”) to coś, co swobodnie można określić jako fundament gamingu jako takiego, gdyż to właśnie one scalają tak wiele elementów typowych dla innych gatunków. Samo określenie RPG jest zresztą stare jak świat, ale obecne „rolpleje” znacząco odbiegają od skostniałych standardów P’n’P.

 

 

Do rzeczy: Gry fabularne skupiają się na kilku kluczowych punktach – eksploracji świata, rozwiązywaniu questów (zadań zleconych graczowi) oraz rozwoju postaci. To naturalnie pewne uproszczenie, ale dobrze obrazujące podstawową zasadę grania w takie gry.

Jako gracz mamy możliwość przemierzania często ogromnego uniwersum, wchodzenia w interakcje z tzw. NPC-ami (czyli wszystkimi postaciami poza samym graczem), a także zdobywania i modyfikowanie ekwipunku. Gry RPG odznaczają się zazwyczaj dość dużą swobodą – zadania możemy wykonywać na kilka różnych sposobów, czasem w dowolnej kolejności.

 

 

Charakterystyczne dla „erpegów” jest także rozwijanie umiejętności naszej postaci. Zależy nam na zaglądaniu do cudzej kiesy niczym? Popracujmy nad skradaniem się i otwieraniem zamków. Wredny troll terroryzuje lokalną hodowlę kur? Zainwestujmy w siłę i zręczność. I tak dalej, i tym podobne.
Wbrew temu co sugeruje śródtytuł, gry RPG nie muszą skupiać się na settingu fantasy, chociaż bardzo często do niego należą. Jeśli jednak szukasz czegoś rozrywającego się w supertechnologicznej przyszłości, bez problemu taką produkcję znajdziesz.

 

 

Warto wspomnieć o odłamie gier fabularnych skoncentrowanym na zdobywaniu łupów, czyli Hack and Slash. H’n’S to gra fabularna, z której wycięto niepotrzebne rozpraszacze (np. jakąkolwiek warstwę fabularną) i pozostawiono sam rdzeń, czyli szaleńczy rozwój bohatera i i koszmarnie absorbującą (acz prostą) walkę.

Najlepsze gry fabularne i Hack and Slash:

• The Elder Scrolls: Skyrim
• Wiedźmin 3: Dziki Gon
• Cyberpunk 2077
• Diablo 4
• Path of Exile
• Starfield
• Fallout 4
• Baldur’s Gate 3

Gry FPS, Strzelanki, czyli produkcje zbójecko-napadackie

Boy oh boy, nie wiem od czego zacząć, gdyż gry FPS (First Person Shooter, potocznie „strzelanki”) to mój ulubiony gatunek gier!
Kiedyś sprawa była prosta. Widzisz potwora? Ustrzel potwora. Yup, w tych dwóch zdankach można było zawrzeć esencję strzelanek. Cechą charakterystyczną tych produkcji był (jak wskazuje sama nazwa) widok pierwszoosobowy i konieczność eliminowanie setek, czy nawet tysięcy przeciwników, często w naprawdę brutalny sposób.

 

 

Obecnie jednak wygląda to inaczej i topowe gry FPS potrafią chwycić za serce rozbudowaną fabułą czy elementami RPG. Czasy ganiania po mieniących się feerią barw korytarzach pierwszego Quake’a* wydają się bardzo odległe, a na podium mamy perełki wystawiające naszą moralność na próbę, jak to miało miejsce choćby w grach z serii „Bioshock”. Aby to było jasne, rdzeniem zabawy wciąż jest radosne rezanie wrogów, jednak istotnym elementem rozgrywki stała się historia i otaczająca ją atmosfera.

 

 

Jeśli jednak z nostalgią wspominasz wczesne lata 90., mam dla ciebie dobrą wiadomość – klasyczne gry FPS przeżywają obecnie czwartą młodość, ale jednak już głównie jako produkcje niezależne.

Najlepsze gry FPS:

• Doom Eternal
• Metro Exodus
• Borderlands 3
• Far Cry 6
• Titanfall 2
• Prodeus
• Bulletstorm
• Call of Duty (seria)
• Wolfenstein 2: The New Colossus

Gry sportowe, czyli mocniej, szybciej, wyżej!

Mimo że gatunki gier sportowych obejmują niemal wszystkie dyscypliny, to całość jest zaskakująco prosta do wytłumaczenia nawet komuś, dla kogo gaming jest kompletnie nieistotny.
Gry sportowe mają za zadanie możliwie najatrakcyjniej zasymulować daną dyscyplinę. Interesuje Cię piłka nożna? Gra pozwoli ci na zagranie wymarzonym teamem, oferując przy tym swobodne przełączanie się między piłkarzami. Koszykówka, hokej? Sprawa wygląda niemal identycznie.

 

 

Tego typu gry to nie tylko rozgrywki drużynowe (chociaż te dominują, zwłaszcza piłka nożna w europie, czy futbol** w USA). Na rynku bez problemu znajdziemy też symulacje golfa, od hardkorowych, w pełni licencjonowanych symulatorów, do pstrokatych, zabawnych gier zręcznościowych. Niezależnie od dyscypliny, na pewno znajdziesz przynajmniej jedną wartą polecenia grę lub serię.

 

 

Najlepsze gry sportowe:

• Fifa (seria)
• NBA 2K (seria)
• Madden (seria)
• Tiger Woods PGA Tour
• Skate
• Tony Hawk’s Pro Skater (seria)
• Riders Republic

Gry wyścigowe, czyli żądza prędkości

Gdybym się uparł, wyścigi samochodowe mógłbym podpiąć pod akapit wyżej, ale to część gamingu o takiej dużej wartości dla branży, że byłoby to wręcz znieważeniem tematu.
Gry o samochodach, quadach, gokartach czy nawet bolidach pozwalają na… cóż, ściganie się tymi pojazdami. Spektrum doznań jakie oferują poszczególne tytuły jest niezwykle szerokie, zaś niektóre serie („Need for Speed”) to już wręcz odrębna subkultura.

Na rynku bez problemu znajdziemy niezwykle wymagające symulatory różnych odłamów motorsportu, zręcznościowe, fabularyzowane tytuły o szaleńczych pościgach i tuningu pojazdów, czy całe mrowie produkcji leżących pod kątem gameplayu gdzieś pomiędzy tymi kategoriami.

 

 

Marzy ci się otwarty świat, dostęp do setek licencjonowanych samochodów i atmosfera prawdziwego festiwalu? „Forza Horizon” czeka na ciebie! Serce bije ci szybciej na widok obniżonego samochodu z potężną turbiną, podświetleniem podwozia i polerowanymi felgami? Nie ma problemu, zagraj w jedną z ostatnich odsłon serii Need for Speed. Czujesz motyle w brzuchu na myśl o przejażdżce nowiutką Toyotą Suprą po torze Nürburgring? Pomyśl o serii Gran Turismo.

 

 

Są także oczywiście inne gry-samochody w wirtualnym świecie doczekały się dziesiątek (a może nawet i setek) jakościowych tytułów i całych serii.

Najlepsze gry wyścigowe:

• Need for Speed (seria)
• Forza (seria)
• Gran Turismo (seria)

Gry strategiczne, czyli najpierw pomyśl, potem działaj

Obecnie rzadko która gra strategiczna wchodzi na podium sprzedaży, ale nie wynika to z niskiej jakości danej produkcji a faktu, że gatunek jako taki został zepchnięty do niszy. Strategie potrafiły dać w kość nawet doświadczonym graczom, więc górną granicę list sprzedażowych zdominowały bardziej przystępne FPS-y czy platformówki.

Gry strategiczne zazwyczaj odznaczają się dwiema cechami: rozgrywką prowadzoną w turach oraz wysokim poziomem trudności. Nie są to jednak bezwzględne warunki brzegowe – przyjęło się jednak, że w takich grach rdzeniem rozgrywki jest skrupulatne planowanie i próba przechytrzenia wroga.

 

 

Do strategii zaliczamy także RTS-y (Real Time Strategy), w których większy nacisk kładzie się na dynamikę akcji i w pewnym sensie premiuje zręczność. Sens rozgrywki zawarty jest w samym akronimie – w takich grach nie ma tur, liczą się dynamiczne decyzje, budowanie bazy, zbieranie surowców i oczywiście przeprowadzenie szybkie, skutecznego ataku.

Innym odłamem strategii są gry ekonomiczne, w których nie skupiamy się na powiększaniu armii i eksterminowaniu wrogów, tylko na produkcji, rozwoju i zarządzaniu danym obiektem, obszarem lub instytucją. Zgadza się, istnieją gry, w których nie pojawia się nawet kropla krwi.

 

 

Jeśli marzy ci się zbudowanie od podstaw miasta, parku rozrywki, zoo czy nawet kolonii na Marsie, z pewnością znajdziesz coś dla siebie!

Najlepsze gry strategiczne:

• Total War (seria)
• XCOM (seria)
• BattleTech
• Jagged Alliance
• Gears Tactics
• They Are Billions
• Europa Universalis
• Rollercoaster Tycoon (seria)
• Cities: Skylines, Starcraft 2

To coś więcej niż gry – symulatory potrafią zachwycić realizmem

Gry symulacyjne pozwalają na symulowanie działania obiektu, zjawiska, lub dziedziny. Działa tutaj również zasada „płynności” gatunków – do so symulatorów możemy zaliczyć produkcje typu „Gran Turismo”, czy (z mocnym przymrużeniem oka) „Fifę” lub cykl „NHL”.
Zazwyczaj jednak w tym kontekście mówi się o produkcjach, które ponad wszystko stawiają realizm. Nie przesadzam! Niektóre produkcje potrafią odwzorować wygląd i działanie każdej, nawet najmniejszej kontrolki danego urządzenia. To tytuły dla masochistów graczy, marzących o pilotowaniu prawdziwego odrzutowca i doświadczenia choć namiastki emocji z tym związanych.

 

 

Dodam, że mówiąc o polu walki nie mam na myśli zręcznościowego „Call of Duty” a tytuły, w które gracze porozumiewają się militarnym żargonem i panuje bezwzględna zasada, jeden strzał to jedna śmierć. Auć! 

Jak wskazuje śródtytuł, to naprawdę coś więcej niż gry – symulatory mają za zadanie jak najwierniejsze odwzorowanie danego aspektu rzeczywistości.

 

 

Najlepsze gry symulacyjne:

• Flight Simulator
• ArmA (seria)
• Escape from Tarkov
• Dwarf Fortress
• Farming Simulator
• F1 (seria), SnowRunner

Atakuj, giń, powtórz! Gry roguelike – co to właściwie jest?

Okej, przyznaję – gry roguelike i ja nigdy za sobą nie przepadaliśmy. Produkcje tego typu odznaczają się czymś, czego nie cierpię, czyli tzw. permadeath – koniecznością zaczynania od samego początku po śmierci bohatera lub bohaterki.

 

 

Yup, zgadza się. Umierasz, wracasz do punktu wyjścia. Nie zostajemy jednak kompletnie „goli”. Protagonista zdobywa umiejętności i doświadczenie, dzięki którym kolejny „bieg” będzie odrobinę łatwiejszy i skończy się trochę dalej. Następnie zostaniemy pokonani, wracamy na początek i… wiecie już, co mam na myśli.
„Rogaliki” (tak pieszczotliwie nazywa się ten diabelski twór) cechuje również system proceduralnie generowanych poziomów. Brzmi to zagadkowo, ale praktyce oznacza, że nigdy nie natrafimy dwukrotnie na ten sam level.

 

 

Warto wspomnieć o tym, jak niszowe często są to produkcje. Roguelike to często produkcje niezależne, czyli tzw. gry indie. Często tworzy je niewielki zespół (lub jedna osoba!), bez wsparcia dużego wydawcy i środków na marketing. To nie muszą być wcale wady – zdarza się, że takie maleństwa miażdżą jakością i liczbą sprzedanych kopii niektóre blockbustery.

Nigdy nie byłem w stanie zrozumieć, czemu ludzie lubią takie gry – roguelike, jako gatunek,  potrafi dać mocno w kość i sprawić, że będziemy potrzebowali zapasu Nervosolu.

 

 

Najlepsze gry typu roguelike:

• Darkest Dungeon
• Don't Starve
• Enter the Gungeon
• Hades
• Risk of Rain
• Slay the Spire
• The Binding of Isaac
• Cult of the Lamb
• Returnal, Dead Cells

Gry platformowe, czyli rzecz o małpiej zręczności

Absolutnie i całym sercem uwielbiałem gry platformowe, gdy byłem dzieckiem (chociaż wtedy uruchamiało się je na glinianych tablicach)!

 

 

Powodów było wiele, ale najważniejsza dla mnie była satysfakcja płynąca z dobrze wykonanej sekcji zręcznościowej. Takie produkcje premiują sprawnie wykonane akrobacje i wygibasy, piętnują zaś ociężałość i ślamazarność.
Platformówki często osadzone są w baśniowych, iście burtonowskich krainach, które potrafiły zauroczyć od samego początku. Dużą rolę odgrywał storytelling, często bez słów, zawarty w samych gestach i dźwiękach, potrafił doprowadzić największego twardziela do łez wzruszenia.

 

 

Można naturalnie rozważać, czy gry platformowe i zręcznościowe to faktycznie jedno i to samo, bo zdarzają się tytuły, które jednak wybaczają znacznie więcej początkującym graczom. Pisałem to jednak już dwukrotnie, napiszę i po raz trzeci – gatunki się przenikają i dyskusje na ten temat zostawmy historykom gier komputerowych z roku trzytysięcznego.

 

 

Najlepsze gry platformowe:

• Super Mario Odyssey
• Little Big Planet (seria)
• Kirby and the Forgotten Land
• Ori and the Will of the Wisps
• Ratchet & Clank
• Spyro Reignited Trilogy

Gry MMORPG, czyli razem raźniej!

MMORPG, czyli massively multiplayer online role-playing games, to produkcje fabularne (jak te opisane kilka akapitów wyżej), jednak z pewnym twistem, gdyż gramy razem z pozostałymi graczami.

Produkcje te „żyją” całkowicie online. Oznacza to, że możemy handlować, rozmawiać i wykonywać zadania wraz z innymi ludźmi, twoimi znajomymi lub kimś, kto mieszka w Arkansas i nigdy cię nie widział na oczy.
„Massively” w nazwie gatunku nie jest w żadnym wypadku nadużyciem. Zadania i walki odbywające się wewnątrz danej produkcji potrafią mieć gigantyczną skalę i trwać nawet dziesiątki (!) godzin. Jeśli będziesz potrzebować odpoczynku, znajdziesz także i misje, które możesz wykonywać w pojedynkę.

 

 

MMO to nie tylko gry RPG. Istnieją nastawione na wspólną przygodę wyścigi, symulatory, czy nawet gry platformowe.

Najlepsze gry MMORPG:

• Fallout 76,
• Lost Ark,
• Ark: Survival Evolved World of Warcraft,
• Eve Online,
• The Elder Scrolls Online,
• Final Fantasy 14.

Najlepsze imprezowe gry – bijatyki!

Gry walki mają bardzo niski próg wejścia, co może być kluczowe dla początkującego gracza. Nie bez powodu zalicza się je do gier imprezowych, nawet jeśli nigdy w życiu nie interesował cię gaming, będziesz w stanie szybko zrozumieć o co chodzi i stanąć do walki na śmierć i życie o czipsy i paluszki (w końcu to impreza).

 

 

Chyba żaden gatunek sam się tak dobrze nie definiuje jak bijatyki. Wybierasz bohatera lub bohaterkę, czekasz na wybór przeciwnika i… cóż, bijesz się z nim. „bijatyki” najczęściej rozgrywają się na dwuwymiarowej scenie (nie chodzi o rodzaj grafiki tylko zakres ruchu postaci) i nie przytłaczają zasadami. Przegrywa ten, któremu pierwszemu „skończy się” pasek życia, lub kto pierwszy zostanie zepchnięty z areny.

 

 

Gry walki mogą być realistyczne i wiernie odwzorowywać np. boks, mogą również zrywać kajdany realizmu i pozwalać na starcia dwóch półbogów w fantazyjnej i mrocznej krainie.
Tu jedna uwaga: gry nastawione na walkę mogą zachwycać bajkową stylizacją i być fajnym uzupełnieniem czasu wolnego małych dzieci, ale… mogą również przytłoczyć ekstremalną brutalnością. Kto widział egzekucje w ostatnich częściach „Mortal Kombat”, ten wie o czym mówię.

 

 

Najlepsze gry walki:

• Mortal Kombat 1
• Tekken (seria)
• Street Fighter (seria)
• Dead or Alive (seria)
• Super Smash Bros (seria)
• Virtua Fighter 5

Podsumowanie

Gry fabularne, strzelanki, gry wyścigowe, platformówki… gaming zachwyca kolorytem i różnorodnością. Jeśli dopiero zaczynasz z nim przygodę (świetna decyzja!) to zaręczam, że trafisz na coś, co wciągnie cię na dłuuugie godziny. Nie zrażaj się jednak do całego gatunku, jeśli jeden tytuł nie spełni twoich oczekiwań.

Czasem prawdziwe złoto można znaleźć dopiero na dnie skrzyni skarbów! Po więcej podobnych artykułów zapraszamy do działu Gram.

*Żartuję, w pierwszym Quake’u były może trzy kolory – brązowy, szarobrązowy i zielonobrązowy

** Oni mówią na to soccer, ale przecież wiadomo, że nasza wersja jest poprawna