Michał Heller jest teologiem, prezbiterem katolickim, filozofem i profesorem nauk teologicznych ze specjalizacją w fizyce i filozofii przyrody. W 2008 roku otrzymał Nagrodę Templetona. Jest kawalerem Orderu Orła Białego. Jest autorem dziesiątek książek oraz publikacji naukowych.
Podstawowe dane:
Michał Kazimierz Heller urodził się 12 marca 1936 roku w Tarnowie. Jego ojcem był inżynier Kazimierz Heller, który miał polsko-austriackie pochodzenie i pracował w Zakładach Azotowych w Mościcach. Matką Michała była Polka urodzona na Ukrainie – Zofia, która wywodziła się ze szlachty. Pracowała jako nauczycielka. Michał nie był jedynakiem, małżeństwo Hellerów doczekało się czterech córek i dwóch synów, ale jedno dziecko zmarło krótko po narodzinach.
Ojciec Michała Hellera był wszechstronnie utalentowany. Miał nie tylko umysł ścisły, ale też był humanistą, artystą malarzem, poliglotą i intelektualistą katolickim. To dzięki niemu syn został wychowany na człowieka światłego, któremu nieobce są nauki interdyscyplinarne.
Po wybuchu II wojny światowej Hellerowie uciekli do Lwowa, ale w 1940 roku zostali wysiedleni przez władze radzieckie na wschodnią Syberię, do Jakucji. Trafili do obozu pracy. Na ratunek nie czekali długo, ale w latach 1941–1942 cierpieli z głodu. W 1944 roku zostali przesiedleni na południe Rosji, w pobliże Wołgi. Heller miał okazję nauczyć się tam języka rosyjskiego.
W 1946 roku Michał Heller z rodziną powrócił do ojczyzny. Podjął naukę w IV Liceum Ogólnokształcącym w Tarnowie, a w 1953 roku zdał maturę.
Po zdaniu egzaminu dojrzałości Heller poczuł powołanie i wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie. Święcenia kapłańskie przyjął 26 kwietnia 1959 roku z rąk biskupa Karola Pękali. Został wysłany jako wikariusz na placówkę w Ropczycach. Po święceniach napisał pracę magisterską o egzegezie Księgi Rodzaju. Nie ustawał w pogłębianiu swojej wiedzy i zdecydował się kontynuować studia. W 1960 roku zdał na Wydział Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie obronił magisterium z filozoficznych interpretacji szczególnej teorii względności Einsteina.
Kolejnym szczeblem kariery naukowej dla Michała Hellera była obrona doktoratu z kosmologii relatywistycznej w 1966 roku. Został wówczas wykładowcą logiki i filozofii nauki w swoim macierzystym seminarium. Łączył tę pracę z byciem wolnym słuchaczem Wydziału Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1969 roku uzyskał habilitację na podstawie rozprawy „Zasada Macha w kosmologii relatywistycznej”.
Michał Heller jest współzałożycielem Krakowskiej Grupy Kosmologicznej, która od 1973 roku wydawała m.in. czasopismo naukowe „Acta Cosmologica” . W 1972 roku Michał Heller został docentem na Papieskim Wydziale Teologicznym.
Pracował także na zagranicznych uczelniach m.in. w Belgii, Waszyngtonie czy we Włoszech. Od 1981 roku zatrudniony jest w Watykańskim Obserwatorium Astronomicznym w Castel Gandolfo. Wraz z Józefem Życińskim założył Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych na Wydziale Filozoficznym Papieskiej Akademii Teologicznej. Przebywał na stypendiach naukowych kolejno w Oxfordzie, Cambridge, Leicester w Anglii oraz w Bochum w Niemczech.
W 1990 roku został profesorem zwyczajnym na Papieskim Wydziale Teologicznym, a cztery lata później prałatem honorowym Ojca Świętego. W 2000 roku mianowano go na pierwszego dziekana Wydziału Teologicznego w Tarnowie. Za swoją działalność naukową i pokonywanie barier istniejących pomiędzy nauką i religią, Michał Heller, jako pierwszy z Polaków, w 2008 roku został uhonorowany Nagrodą Templetona. Dzięki nagrodzie pieniężnej mógł stać się dyrektorem Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych.
Michał Heller jest nie tylko duchownym, ale naukowcem. Od 1967 roku aktywnie popularyzował fizykę i astronomię w „Tygodniku Powszechnym”. Tak właśnie zaczęła się jego przygoda z pisarstwem. Debiutem książkowym ks. Michała Hellera była książka „Wobec Wszechświata” wydana w 1970 roku.
Heller jest autorem lub współautorem ponad 100 artykułów z zakresu fizyki, które ukazały się w 13 różnych czasopismach naukowych i w wielu książkowych pracach naukowych. Jest autorem działu „Kosmologia” w Encyklopedii fizyki współczesnej PWN z 1983 roku. Publikował prace filozoficzne i teologiczne w periodykach. W jego książkach na temat fizyki i kosmologii znajdują się też refleksje z zakresu historii, filozofii, teologii i metodologii.
Prywatnie ks. Michał Heller pasjonuje się lotnictwem oraz komputerowymi symulatorami lotów. Podobnie jak Św. Jan Paweł II, chętnie spędza wolny czas na wędrówkach górskich.