Michaił Bułhakow

Michaił Bułhakow urodził się w 1891 roku w Kijowie, jako najstarszy z siedmiorga rodzeństwa. Jego ojciec, Afanasij Bułhakow, był profesorem Kijowskiej Akademii Duchownej, historykiem religii. W 1916 roku Michaił Bułhakow ukończył studia medyczne na Uniwersytecie w Kijowie i przez kilka lat pracował jako lekarz – był mobilizowany jako lekarz wojskowy, miał także swoją praktykę w Kijowie, a doświadczenia pracy początkującego medyka opisał później w cyklu nowel „Zapiski młodego lekarza”. Na początku lat dwudziestych XX wieku zmienił zawód, zamieszkał w Moskwie i zajął się pracą w placówkach oświatowych i w prasie, zaczął także pisać powieści i opowiadania, jednak większa część działalności Bułhakowa obracała się wokół teatru.

Uczony w czasach rewolucji – książki o absurdach realiów komunizmu

Rewolucja Październikowa i wojna domowa w Rosji wstrząsnęły krajem i znalazły też odzwierciedlenie w twórczości Michaiła Bułhakowa, który pochodził z rodziny inteligenckiej i był przeciwny radykalnemu przewracaniu porządku świata. Obraz losów i postaw rosyjskiej inteligencji w czasach przewrotu opisał w powieści „Biała Gwardia” i związanych z nią dramatach: „Dni Turbinów” i „Ucieczka”. Fantastyczne opowiadania „Diaboliada”, „Fatalne jaja” i „Psie serce” to błyskotliwa satyra na współczesną rzeczywistość i krytyka ingerencji w naturalny porządek rzeczy. Pod koniec lat dwudziestych Bułhakow poświęcił się jednak przede wszystkim teatrowi.

Praca w teatrze i dramatopisarstwo

Michaił Bułhakow pisał dramaty o problematyce współczesnej, w krzywym zwierciadle przedstawiające absurdy i biurokrację radzieckiej Rosji, np. komedie „Mieszkanie Zojki”, „Szkarłatna wyspa” czy „Adam i Ewa”. Pracując w Moskiewskim Akademickim Teatrze Artystycznym, a później w Teatrze Wielkim w Moskwie, pisał dzieła biograficzne o wielkich artystach: dramat „Ostatnie dni” (w Polsce pt. „Aleksander Puszkin”), „Zmowa świętoszków” i „Życie pana Moliera”. Swoje teatralne życie zawodowe Bułhakow przedstawił w nieukończonej „Powieści teatralnej”, której pisanie przerwał, aby skupić się na dopracowaniu swojego dzieła życia.

„Mistrz i Małgorzata” – największe dzieło Michaiła Bułhakowa

W latach trzydziestych Bułhakow zaczął pracę nad pisaniem swojej najważniejszej książki – powieści o Mistrzu i Małgorzacie. Jest to „powieść w powieści” – w historię Mistrza (pisarza udręczonego zmaganiami z rzeczywistością) i Małgorzaty (jego ukochanej, której pierwowzorem była trzecie żona Bułhakowa, Helena) wpleciona jest powieść Mistrza o Poncjuszu Piłacie, a los ich wszystkich łączy się z tajemniczą wizytą szatana przybyłego do Moskwy ze swoją niezwykłą świtą. Bułhakow pracował nad tą powieścią do ostatnich tygodni życia – jeszcze w lutym 1940 roku wprowadzał ostatnie zmiany. Zmarł w wyniku choroby nerek 10 marca 1940 roku, w Moskwie. Książka „Mistrz i Małgorzata” stała się inspiracją dla wielu innych dzieł. Na jej podstawie powstały filmy, seriale i sztuki teatralne, w tym polski, czteroodcinkowy serial z 1988 roku, z Gustawem Holoubkiem w roli Wolanda i Anną Dymną w roli Małgorzaty.