Salman Rushdie

Salman Rushdie to jeden z najbardziej cenionych brytyjskich pisarzy imigranckich. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród literackich, w tym brytyjskiej Nagrody Bookera. W 1999 roku został odznaczony francuskim Orderem Sztuki i Literatury, a w 2007 roku otrzymał szlachectwo z rąk królowej Elżbiety II za zasługi dla literatury anglojęzycznej. Ta ceremonia spotkała się z protestami wielu krajów i społeczności islamskich, ponieważ Salman Rushdie za „Szatańskie wersety” został w 1989 roku obłożony klątwą i wyrokiem śmierci przez irańskiego ajatollaha Chomeiniego. Z tego powodu był długo zmuszony do życia pod ochroną policyjną. 12 sierpnia 2022 pisarz został ugodzony nożem przez muzułmańskiego zamachowca, jednak udało się utrzymać go przy życiu.

Młodość i pierwsze książki Salmana Rushdiego

Ahmed Salman Rushdie urodził się w Bombaju, w 1947 roku. Pochodził z rodziny świeckiej, choć wywodzącej się z tradycji muzułmańskiej. Miał trzy siostry. Jako trzynastolatek przeprowadził się do Wielkiej Brytanii, gdzie uczył się w szkole średniej w Rugby i studiował historię na Uniwersytecie w Cambridge. Po studiach Salman Rushdie przez pewien czas pracował jako copywriter, ale już w latach 70. XX wieku zaczął pisać. Jego debiutem była książka „Grimus”, wydana w 1975 roku, która nie odniosła dużego sukcesu. Jednak za wydaną w 1981 roku powieść „Dzieci Północy” (Midnight's Children) Salman Rushdie otrzymał Nagrodę Bookera. Książka traktowała o pokoleniu urodzonym wraz z niepodległością Indii. W 1983 roku ukazał się „Wstyd” (Shame), poświęcony ważnym postaciom pakistańskiej sceny politycznej. Motywy rozważań nad historią świata Wschodu i jego przenikania się z zachodnim stylem życia, na osnowie mitów i baśni obu kultur, stały się znakiem rozpoznawczym książek Salmana Rushdiego.

„Szatańskie wersety” i wyrok śmierci na pisarza

W 1988 roku Salman Rushdie napisał „Szatańskie wersety” (The Satanic Verses), na poły fantastyczną książkę, która nawiązuje do powstania świętej księgi islamu, Koranu. Owe „szatańskie wersety” z Koranu miały dotyczyć kultu trzech dawnych bogiń arabskich, na który prorok Mahomet miał zezwolić, skuszony przez złego ducha, a później odwołać swoją decyzję. Pomimo osadzenia powieści w niezupełnie realnym świecie (ukazanie świata ponadzmysłowego w „Szatańskich wersetach” często porównuje się z „Mistrzem i Małgorzatą” Bułhakowa), przywódca religijny Iranu, zmarły w 1989 roku ajatollah Chomeini, uznał dzieło za szkodliwe dla islamu. W 1989 roku wydał fatwę, w której skazał Salmana Rushdiego na śmierć, a w 2006 roku irańskie władze podtrzymały ten wyrok. Od tego czasu pisarz był zmuszony ukrywać się pod pseudonimem Joseph Anton i korzystać z ochrony policji. W sierpniu 2022 roku młody islamski fundamentalista ugodził Salmana Rushdiego nożem podczas spotkania autorskiego. Mężczyzna był zwolennikiem Ruhollaha Chomeiniego i uznał spełnienie fatwy za swoją misję.

Świat Salmana Rushdiego – książki osnute wokół archetypów kultury

W dorobku Salmana Rushdiego jest więcej powieści. Po „Szatańskich wersetach” ukazały się: „Ostatnie westchnienie Maura” (1995), „Ziemia pod jej stopami” (1999), „Furia” (2001), „Śalimar klaun” (2005), „Czarodziejka z Florencji” (2008), „Dwa lata, osiem miesięcy i dwadzieścia osiem nocy” (2015), „Złoty dom Goldenów” (2017) i „Quichotte” (2019). Książki Salmana Rushdiego pełne są nawiązań  do mitów i dziedzictwa kulturowego Wschodu i Zachodu. „Ziemia pod jej stopami” (The Ground Beneath Her Feet) to współczesna powieść o Orfeuszu i Eurydyce. Co ciekawe, na jej postawie zespół U2 nagrał piosenkę o tym samym tytule, a w teledysku wystąpił sam Salmon Rushdie. „Dwa lata, osiem miesięcy i dwadzieścia osiem nocy” (Two Years, Eight Months and Twenty-Eight Nights) dają w sumie tysiąc i jedną noc, w ciągu których baśniowa Szeherezada opowiadała historie królowi Szahrijarowi. Powieść „Quichotte” stanowi z kolei nawiązanie do „Don Kichota” Cervantesa i jego idealnej miłości do Dulcynei, przeniesionych w realia współczesnego, wielokulturowego świata.