Spis treści:
- Jaki pies do mnie pasuje?
- Typy ras psów
- Łańcuch łowiecki psa – co to znaczy?
- Typy psów według Coppingera
- Typy psów według Kim Brophey
Pies jest najlepszym przyjacielem człowieka? Owszem. Pod warunkiem, że będzie do nas pasował, a my do niego. Tak, jak nie zaprzyjaźniamy się z każdym człowiekiem, którego spotkamy na swojej drodze, tak samo, decydując się na psa, nie możemy oczekiwać, że każdy będzie tym idealnym dla nas. Typy psów są różne, mają inne potrzeby i może się okazać, że nie wszystkie z tych potrzeb będziemy w stanie zaspokoić. Zastanawiając się nad tym, jaką rasę psa wybrać, musimy pamiętać, że nie istnieje coś takiego, jak najlepsza rasa psa do domu, ponieważ dla każdego człowieka będzie to znaczyło coś innego.
Zatem, jak wybrać rasę psa? Przede wszystkim – odpowiedzialnie. Pies to zobowiązanie nawet na piętnaście i więcej lat. Niech to będą lata szczęśliwe dla nas i dla czworonoga.
Jaki pies do mnie pasuje?
Zanim zdecydujemy, jakiego psa wybrać, zastanówmy się, co właściwie możemy mu zaoferować i czego oczekujemy. Uczciwie odpowiedzmy sobie na co najmniej kilka pytań.
- Jaki tryb życia prowadzimy? Czy jesteśmy aktywni i dużo czasu spędzamy na świeżym powietrzu? A może wolimy krótkie spacery i słodkie lenistwo na kanapie?
- Ile czasu będziemy mogli przeznaczyć na zabiegi pielęgnacyjne? Będziemy potrafili utrzymać regularność w częstym czesaniu psa lub kąpaniu go? Jak będziemy znosić ewentualną obecność psiej sierści na kanapie, ubraniach, w każdym kącie domu?
- Ile godzin w ciągu dnia pies będzie spędzał sam w domu?
- Czy zamierzamy pracować z psem? Szkolić go? Zapewnimy mu zajęcie, żeby się nie nudził?
- Z iloma osobami mieszkamy? Czy wszystkie będą się opiekować psem? Czy w domu są dzieci? Jeśli tak, to w jakim wieku?
- Czy będziemy w stanie go podnieść, jeśli zajdzie taka konieczność? Czy utrzymamy go na smyczy, jeżeli się na niej szarpnie?
- Jak będziemy znosić jego szczekanie? Jak będą je znosić sąsiedzi?
Odpowiedzi, jakich udzielimy, pomogą nam podjąć decyzję, jakiego psa wybrać do domu. Czy będzie to czworonóg długowłosy, krótkowłosy? Z podszerstkiem czy bez? Duży czy mały? Wymagający wielu aktywności czy leniuszek? Kochający wszystkich czy słuchający tylko jednej osoby? Głośno informujący o każdym dźwięku za drzwiami czy oszczędnie szczekający?
To są bardzo istotne kwestie, którymi powinniśmy się kierować przy wyborze rasy. Nie wspomniałam jeszcze o dwóch kryteriach, z którymi z pewnością każdy z nas zetknął się wielokrotnie: wygląd psa oraz to, jak popularna jest dana rasa. Tym z kolei w ogóle nie powinniśmy się kierować. To zrozumiałe, że chcemy, żeby nasz pies nam się podobał, jednak aspekt wizualny nie powinien być dla nas priorytetem. A już na pewno nie wybierajmy zwierzęcia, tylko dlatego, że konkretna rasa jest obecnie modna. Moda nigdy nie przysłużyła się żadnej rasie.
Typy ras psów
Ze względu na ogromną liczbę różnych ras psów, trzeba było je jakoś usystematyzować. Najbardziej rozbudowane zestawienie opracowała Międzynarodowa Federacja Kynologiczna, czyli FCI. Uznaje ona ponad 350 ras, które podzieliła na 10 grup. Każda z nich ma dodatkowy podział na sekcje, a w nich zebrane zostały już konkretne rasy. Dla przykładu IX Grupa FCI to psy ozdobne i do towarzystwa. W obrębie tej grupy jest aż 11 sekcji:
- sekcja 1 - biszony i rasy pokrewne
- sekcja 2 - pudle
- sekcja 3 - małe psy belgijskie
- sekcja 4 - psy bezwłose
- sekcja 5 - rasy tybetańskie
- sekcja 6 - Chihuahua
- sekcja 7 - angielskie spaniele miniaturowe
- sekcja 8 - spaniele japońskie i pekińczyk
- sekcja 9 - kontynentalne spaniele minaiturowe
- sekcja 10 - Kromfhrländer
- sekcja 11 - małe psy molosowate
FCI dzieli psy dość szczegółowo i faktycznie ich podział jest przydatny. Pod warunkiem, że jesteśmy zdeterminowani na tyle, żeby sprawdzać po kolei wszystkie grupy, a później sekcje, by dokopać się do ras potencjalnie nas interesujących. Jeżeli nie mamy zbyt dużej wiedzy o klasyfikacji psów, pozostaje nam przeglądanie wszystkiego po kolei.
Możemy dokonać także podziału psów pod kątem ich wyglądu. Sylwetka i kształt pyska pozwolą nam wyodrębnić między innymi psy dogowate, chartowate czy wilkowate. Nie możemy jednak na tej podstawie z całą pewnością ocenić charakteru i instynktów danego psa. W związku z tym podczas wybierania rasy dla nas, warto, żebyśmy nie sugerowali się podziałem na typy psów według ich zewnętrznych cech charakterystycznych.
Na szczęście nie są to jedyne podziały, które mamy do dyspozycji. Są bowiem jeszcze dwa, bardzo praktyczne i intuicyjne, które rzeczywiście mogą nam przyjść z pomocą. Oba opierają się na tym, jak silne są instynkty łowieckie danej rasy, czyli łańcuch łowiecki.
Łańcuch łowiecki psa – co to znaczy?
Pod tą tajemniczą nazwą kryje się sekwencja czynności, którą wykonuje pies podczas polowania zgodnie z pierwotnym instynktem. Przebieg łańcucha łowieckiego jest następujący:
- namierzanie / tropienie,
- obserwacja,
- podkradanie się / podchodzenie,
- pogoń,
- ugryzienie – chwytanie,
- ugryzienie – zagryzanie,
- rozszarpywanie,
- konsumpcja.
Gdyby pies żył dziko, tak właśnie wyglądałyby po kolei wszystkie czynności, które musi wykonać, żeby upolować ofiarę i się najeść. Każdy z tych ośmiu kroków to w pełni naturalne zachowania, które, nasilone w różnym stopniu, możemy obserwować u naszych czworonogów. Na dowolnym spacerze możemy zauważyć elementy tropienia, kiedy zwierzak idzie z nosem przy ziemi, namierzając jakiś interesujący ślad zapachowy.
Łańcuch łowiecki u psa to kwestia istotna z dwóch powodów. Po pierwsze daje nam ogólną listę psich potrzeb gatunkowych. Niemożność ich realizowania może negatywnie odbić się na samopoczuciu psa. Dlatego ważne jest, żeby pozwolić psu być psem.
Inna kwestia jest taka, że na podstawie łańcucha łowieckiego stworzono kolejne dwa podziały na typy ras psów – według tego, do jakich zadań poszczególne rasy były hodowane. Każda z ras została stworzona w konkretnym celu. Tym celem mogło być wypłaszanie zwierząt w trakcie polowań z człowiekiem, wskazywanie, gdzie zwierzę się ukryło, przynoszenie zastrzelonego ptaka (tak, mnóstwo ras zostało stworzonych po to, aby w różny sposób pomagać ludziom w trakcie polowań) zaganianie stada owiec, tępienie gryzoni, walki, pilnowania zwierząt czy gospodarstwa.
W zależności od tego, jaki był cel, rozmnażano psy wykazujące silne instynkty związane z konkretnymi ogniwami łańcucha łowieckiego i dbano o to, aby te niepożądane zachowania zostały wygaszone. Dzięki temu mamy obecnie do wyboru wiele ras ogromnie różniących się od siebie na poziomie potrzeb związanych z realizacją instynktu łowieckiego.
Typy psów według Coppingera
A właściwie Coppingerów, ponieważ zestawienie opracowali Lorna oraz Raymond Coppingerowie. Wyodrębnili oni 7 grup psów na podstawie tego, które czynności z łańcucha łowieckiego są wzmocnione:
- pierwotna sekwencja: wszystkie etapy łańcucha tak samo istotne,
- psy strzegące stad: obserwacja,
- psy pasące przy głowie: namierzanie, obserwacja, podkradanie się, pogoń,
- psy pasące przy nogach: pogoń, ugryzienie-chwycenie,
- psy gończe: namierzenie, pogoń, ugryzienie-chwycenie, ugryzienie-zabicie,
- pointer: namierzenie, obserwacja, ugryzienie-chwycenie,
- psy aportujące: namierzenie, ugryzienie-chwycenie.
Wiedząc, co jest charakterystycznym zachowaniem danego typu psów, możemy się zastanowić, jak się ono przełoży na codzienne sytuacje.
Pies pierwotny w tym zestawieniu to na przykład husky czy samojed – ma być niezależny, samodzielnie podejmować decyzje i samodzielnie o siebie zadbać, jeśli zajdzie taka konieczność, na przykład upolować sobie zdobycz. Będzie to pies mający swoje zdanie, który może rzucić się w pogoń za zającem.
Pies pasący przy głowie służył do zaganiania stad małych zwierząt, na przykład gęsi czy owiec. Psem pasącym przy głowie jest na przykład border collie, który może pobiec za obcą osobą uprawiającą jogging.
Pies pasący przy nogach z kolei wypasał głównie bydło, a, żeby skierować je w odpowiednią stronę, podgryzał krowy po pęcinach. Taką rasą jest między innymi australijski pies pasterski. Jego instynkt może sprawić, że będzie gonił za szybko poruszającymi się obiektami czy osobami, na przykład rowerzystami i próbował łapać ich za nogi.
To przykłady, które mogą się pojawić u naszych psów, ale wcale nie muszą. Wszystko zależy od tego, jak silne są instynkty związane z ich rasą oraz tego, jak je poprowadzimy. Wiedząc jednak, do czego mają tendencję, będziemy mogli zadbać o to, żeby zaspokoić ich potrzeby w kontrolowanych, bezpiecznych warunkach.
Coppingera omówiłam bardzo pobieżnie, ponieważ na jego podstawie powstało jeszcze jedno zestawienie, bardziej precyzyjne.
195,99 zł
cena regularna 
Typy psów według Kim Brophey
-
Psy pierwotne
Tak, jak u Coppingera są to psy polujące, u których cały łańcuch łowiecki jest w pełni aktywny. Należą do nich rasy takie jak samojed, akita inu czy husky. Są to spore, niezależne psy o „kocim” charakterze. Mają swoje zdanie i są bardzo samodzielne. Wymagają dużo ruchu i zabawy, która zaspokoi ich potrzebę polowania. Decydując się na takiego psa, zadbajmy o rzetelny trening posłuszeństwa.
-
Charty
One również mają wzmocniony cały łańcuch łowiecki. W przeszłości służyły ludziom jako psy do polowań na krótszych dystansach. Mogą widzieć potencjalną ofiarę w zwierzętach innych, zwłaszcza małych gatunków, na przykład zającach czy kotach. Wybierając charta na swojego towarzysza, musimy pamiętać o odpowiedniej dawce aktywności fizycznej i zabawy.
-
Psy stróżujące
Rasy przeznaczone do stróżowania to na przykład owczarek kaukaski czy berneński pies pasterski. Miały one pilnować bezpieczeństwa stada zwierząt gospodarskich, zatem wzmocniona jest u nich obserwacja, a stłumione inne elementy łańcucha łowieckiego. Psy stróżujące są nieufne wobec obcych i są wyczulone (oraz nieufne) na wszystko, co nowe i nieznane w ich otoczeniu. Z tego powodu dużo lepiej będą się czuły w spokojnym środowisku z dość sztywną, codzienną rutyną, niż w centrum hałaśliwego miasta, z częstymi podróżami. Pies stróżujący doceni, jeśli zadbamy o to, aby rytm dnia był dla niego przewidywalny i będzie mógł spędzać czas na przykład w ogrodzie, obserwując okolicę.
-
Psy do towarzystwa
U tych psów potrzeby z łańcucha łowieckiego zostały całkowicie albo prawie całkowicie wyeliminowane. Rasami obecnie typowo do towarzystwa są między innymi hawańczyk, maltańczyk, shih tzu czy chihuahua. Te psy dobrze czują się w towarzystwie człowieka, obdarzone jego uwagą.
-
Psy gończe
Należy do nich na przykład beagle, ogar polski czy posokowiec bawarski. Są to psy, które również stworzono do polowań. Miały na nich wytropić zwierzę i wystawić je myśliwemu. Możemy się spodziewać, że nasz pies tego typu będzie bardzo wytrzymały i ciekawski, musimy zatem zapewnić mu regularnie sporą dawkę ruchu, możliwość eksploracji oraz węszenia. Zadbajmy o to, żeby reagował na przywołanie w każdej sytuacji, ponieważ jego instynkt jest na tyle silny, że może pójść za tropem, nie zważając na nic.
-
Psy myśliwskie
To rasy takie jak seter irlandzki, wyżły czy cocker spaniel angielski. Chociaż zbiorczo są to psy myśliwskie, różne rasy zostały stworzone do różnych zadań podczas polowania. Niektóre miały przynosić upolowane zwierzę, inne wskazywać jego kryjówkę, jeszcze inne wytropić i zatrzymać tak, żeby nie uciekło. Są to psy, które mają wzmocnioną potrzebę tropienia, pogoni, chwytania i nastawione są na ścisłą współpracę z człowiekiem. W związku z tym chętnie będą się poddawać szkoleniu, ale będą również wymagały dużo aktywności fizycznej.
-
Teriery
Tak, tak, oczywiście znajduje się w tej grupie popularny york, czyli yorkshire terrier. Do terierów należy również między innymi jack russell terrier czy foksterier. Kiedyś służyły do polowania na gryzonie, wobec tego możemy się spodziewać, że ich łańcuch łowiecki jest niemal kompletny. I tak rzeczywiście jest. Nawet nasz kochany „jorczek” może próbować polować na drobne gryzonie. Teriery to żywe srebro – są bardzo ruchliwe i temperamentne, potrzebują urozmaiconych aktywności oraz zabaw, także węchowych, żeby mogły się wyciszyć.
-
Psy typu bull
W tej kategorii znajduje się buldog angielski, amstaff, bulterier, dog amerykański. Są to psy, które kiedyś były hodowane do walk psów czy z innymi zwierzętami, na przykład bykami. Miały być wyjątkowo silne i zapalczywe, ale jednocześnie łagodne w stosunku do człowieka. Walki to przeszłość, zatem agresja jest cechą wyciszaną przez hodowców, bez której te psy są świetnymi towarzyszami dla człowieka. W łańcuchu łowieckim mają wzmocnione ugryzienie-chwycenie, przez co w domowych warunkach ich ulubioną zabawą jest przeciąganie się szarpakiem.
-
Psy zaganiające
To border collie, owczarki, na przykład szkocki czy szetlandzki, a nawet corgi. Są to psy u Coppingera opisane jako pasące przy głowie oraz pasące przy nogach. Mają dużą potrzebę ruchu i zawsze są gotowe do kolejnych aktywności oraz współpracy z człowiekiem. Wymagają aktywnego opiekuna, który będzie chciał z nimi pracować, ponieważ u takich psów łatwo o nudę, ta z kolei może prowadzić do problemów behawioralnych i rozładowywania energii na własną rękę (na przykład poprzez niszczenie w domu).
Łańcuch łowiecki psa oraz typy ras psów niezaznajomionej z tematem osobie mogą się na pierwszy rzut oka wydać dość skomplikowanymi zagadnieniami, ale wcale takie nie są. Warto, żebyśmy poświęcili chwilę i je przeanalizowali. Dzięki tej wiedzy będziemy mogli świadomie wybrać swojego wymarzonego czworonoga.
Jaka rasa psów do was pasuje? Koniecznie dajcie znać w komentarzu! A po więcej ciekawych artykułów zajrzyjcie do działu Mam zwierzęta.
Zdjęcie okładkowe: Shutterstock
Źródła:
- M. Pąsiek, K. Majecka, D. Pietraszewski, Pies Baskervillów - czyli o naturze zachowań agresywnych u psa domowego Canis lupus familiaris, Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, t. 64, 2015.
- E. Nestorowicz, Poznaj swojego psa. Typy psów i ich potrzeby, ebook.
- Artykuł internetowy, Psy pasterskie – I GRUPA FCI, https://www.dogmatybeaty.pl/owczarki-i-psy-pasterskie-opis-fci/, (dostęp: 29.02.2024).
- Artykuł internetowy, Łańcuch łowiecki, czyli jak rozumieć psie instynkty?, https://piesologia.pl/lancuch-lowiecki/, (dostęp: 29.02.2024).
- Artykuł internetowy, Łańcuch łowiecki – co to jest i jakie znaczenie mają jego poszczególne elementy w życiu i treningu z psem?, https://www.wojtkowszkolenia.pl/lancuch-lowiecki-co-to-jest-i-jakie-znaczenie-maja-jego-poszczegolne-elementy-w-zyciu-i-treningu-z-psem/, (dostęp: 29.02.2024).
Komentarze (0)