Wisława Szymborska, a tak naprawdę Maria Wisława Anna Szymborska przyszła na świat na Prowencie (obecnie część Kórnika) jako druga córka Wincentego Szymborskiego, prawicowego polityka oraz Anny Marii, z domu Rottermund. Rodzina Szymborskich ze względu na zajęcie Wincentego kilkakrotnie się przeprowadzała, dopóki ostatecznie nie osiadła w Krakowie od 1929 roku. To właśnie w stolicy współczesnej Małopolski mała Wisława rozpoczęła swoją edukację w szkole podstawowej, którą następnie kontynuowała w gimnazjum, a po wybuchu II Wojny Światowej w tajnych kompletach. Jako dorosła kobieta, w 1943 roku, aby uchronić się przed zesłaniem na roboty do Rzeszy, Szymborska podjęła pierwszą pracę jako urzędniczka na kolei. W tym samym okresie zaczęła tworzyć swoje pierwsze opowiadania i wiersze. Jej fascynacja literaturą pokierowała ją na studia polonistyczne, z który następnie przeniosła się na socjologię – żadnego z tych kierunków nie ukończyła ze względu na słabą sytuację materialną. Dwudziestotrzyletnia Wisława aktywnie uczestniczyła w literackim życiu Krakowa – od 1946 roku należała do grupy literackiej „Inaczej”, w której poznała Czesława Miłosza. Szymborska w późniejszych wspomnieniach zdradziła, że poeta zrobił na niej ogromne wrażenie.
Kariera literacka
Wisława Szymborska opublikowała swój pierwszy wiersz w 1945 roku w „Dzienniku Polskim”. Jego tytuł przewrotnie do jej niezaprzeczalnej umiejętności dobierania słów brzmiał „Szukam słowa”. Na początku drogi zawodowej poetka publikowała też swoją twórczość na łamach „Walki” i „Pokolenia”. Przez pierwsze lata kariery była identyfikowana jako przedstawicielka pokolenia „pryszczatych” – twórców z przełomu lat 40. i 50., którzy swoimi publikacjami wspierali ustrój socjalistyczny. Pomimo jawnej fascynacji ówczesnym ustrojem i licznych wierszy chwalących władzę, pierwszy tomik poezji późniejszej noblistki pt. „Wiersze”, w 1949 roku został zablokowany przez cenzurę PRL ze względu na „niespełnienie wymagań socjalistycznych”. Przez tę sytuację na debiut książkowy Szymborska musiała czekać trzy lata. Jej debiutem był tomik pt. „Dlatego żyjemy”, wydany w 1952 roku. Od 1953 roku poetka rozpoczęła długą współpracę z „Życiem Literackim”, gdzie od 1968 roku publikowała swoje felietony w stałej rubryce magazynu. W 1975 roku radykalnie zmieniła swoje nastawienie do władz PRL i podpisała się pod listem protestacyjnym czołowych polskich intelektualistów, którzy sprzeciwiali się sojuszowi Polski z ZSRR i wpisaniu kierowniczej roli PZPR do konstytucji. Swoje prace pozbawione politycznego zabarwienia publikowała na łamach tygodnia „NaGłos”, a także we wrocławskim miesięczniku „Odra”, w którym ukazał się jeden z jej najpopularniejszych wierszy „Kot w pustym mieszkaniu”. Wisława Szymborska w sumie przez całą swoją karierę wydała 14 tomików i 9 zbiorów wierszy.
Miłosne życie poetki
Szymborska w wieku dwudziestu pięciu lat poślubiła poetę Adama Włodka. Młode małżeństwo zamieszkało w Domu Literatów, a klimat tego miejsca i związanego z nim środowiska zdecydowanie wpłynął na młodą Wisławę. Niestety w parze z twórczą energią nie szło udane pożycie małżeńskie. Para przestała odnajdywać wspólny język i ostatecznie w 1954 zadecydowała o rozwodzie. Szymborska nigdy drugi raz nie wyszła za mąż, ale w 1967 roku związała się pisarzem Kornelem Filipowiczem, z którym tworzyła udany związek do jego śmierci w 1990 roku.
Wiersze Szymborskiej
Twórczość poetki potrafi ująć nawet największego antyfana poezji ze względu na niezwykłą przenikliwość i trafność w dotykaniu istoty ludzkiej egzystencji. Cechą charakterystyczną jej poezji jest ironia, która pozwala mówić o ważnych rzeczach z przymrużeniem oka. Autorka często w swoich utworach bawi się językiem pokazując w ten sposób kontrasty i paradoksy, które można z łatwością budować słowami. W dzieleniu się swoimi dziełami wyróżniała się dużą rozwagą, przez całe życie opublikowała 350 wierszy zebranych w czternastu tomach poezji: „Dlatego żyjemy” – 1952 r., „Pytania zadawane sobie” – 1954 r., „Wołanie do Yeti” – 1957 r., „Sól” – 1962, „Sto pociech” – 1967 r., „Wszelki wypadek” – 1972 r., „Wielka liczba” – 1976 r., „Ludzie na moście” – 1986 r., „Koniec i początek” – 1993 r., „Chwila” – 2002 r., „Dwukropek” – 2005 r., „Tutaj” – 2009 r., „Wystarczy” – 2012 r., „Czarna Piosenka” – 2014 r (tomik wydany pośmiertnie). Oprócz tego wiersze publikowała w zbiorach, których w sumie powstało dziewięć: „Wiersze wybrane” – 1964 r. ,„101 wierszy” – 1966 r., „Poezje wybrane” – 1967 r., „Poezje: Poems” – 1989 r. „Widok z ziarnkiem piasku” – 1996 r., „Sto wierszy – sto pociech” – 1997 r., „Miłość szczęśliwa i inne wiersze” – 2007 r., „Wiersze wybrane” – 2010 r., „Milczenie roślin” – 2011 r.
Nagroda Nobla
Przełomowym momentem w karierze Szymborskiej było zdobycie przez nią nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1996 roku. Dzięki temu wyróżnieniu zdobyła międzynarodową sławę, a jej utwory przetłumaczono w sumie na 42 języki. W uzasadnieniu komitetu noblowskiego znalazły się takie słowa o polskiej poetce: za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości. Oprócz Nobla, Wisława Szymborska została uhonorowana wieloma prestiżowymi nagrodami literackimi m.in. Nagrodą Herdera czy Nagrodą Goethego, a także odznaczeniami państwowymi: Orderem Orła Białego, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi czy Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Jaka była Szymborska?
Stroniła od mediów i bycia na świeczniku. Wywiady była dla niej przykrą koniecznością. Po tym jak otrzymała Nobla i przez krótki czas udzieliła więcej wywiadów niż w całym swoim życiu, zniknęła z życia publicznego i nie wydała żadnego wiersza przez następne dwa lata. Konsekwentnie chroniła swojej prywatności podkreślając, że znajomość faktów z jej życia prywatnego nie jest nikomu do niczego potrzebna. Z tego powodu jej życie było owiane pewnego rodzaju tajemnicą, co jeszcze bardziej wzbudzało zainteresowanie poezją artystki. Wszyscy fani Wisławy Szymborskiej mają teraz okazję przyjrzeć się jej życiu z perspektywy jej przyjaciół i listów, które z nimi wymieniała. Tę możliwość otwiera przed nami książka Joanny Gromek-Illg – „Szymborska. Znaki szczególne”, w której autorka z dużą wrażliwością tworzy intymny portret noblistki.
Jesteście ciekawi jakie przeżycia wewnętrzne towarzyszyły Wisławie Szymborskiej podczas tworzenia wybitnych dzieł?
Zdjęcie okładkowe - źródło: Shutterstock
Komentarze (0)