Zaczniemy od książek o współczesnej polskiej służbie zdrowia. Dlaczego wszyscy na nią narzekają? Jakie są przyczyny jej bolączek i niedociągnięć? A może nie wszystko jest takie złe, jak się wydaje na pierwszy rzut oka? Następnie przejdziemy do wciągających, historyczno-beletrystycznych powieści o dziejach polskich lekarzy na tle wielkich dziewiętnastowiecznych przełomów w historii medycyny. Później do literatury faktu – polecimy wam arcyciekawe książki o medycynie z przełomu XIX i XX wieku, kiedy to dokonywały się największe odkrycia medyczne, a na fali pierwszych ruchów emancypacyjnych kobiety-lekarki wywalczały sobie miejsce w szeregach adeptów medycyny. Przedstawimy też książki o wielkich polskich lekarzach, o których nie każdy słyszał – Napoleonie Cybulskim i Antonim Kępińskim. Na koniec zajrzymy laboratoriów biomedycznych, gdzie rutynowo prowadzi się badania z użyciem hodowli komórkowych in vitro. Skąd wzięły się te hodowle? O tym także napisano książkę o medycynie. Zapraszamy do lektury!
13 ciekawych książek o lekarzach i medycynie, które naprawdę warto przeczytać:
- „Mali bogowie. O znieczulicy polskich lekarzy”, Paweł Reszka
- „Trudny przypadek. Prawdziwe historie polskich lekarzy”, Marianna Fijewska
- „Doktor Bogumił. Uczniowie Hippokratesa. Tom 1”, Ałbena Grabowska
- „Doktor Anna. Uczniowie Hippokratesa. Tom 2”, Ałbena Grabowska
- „Doktor Zosia. Uczniowie Hippokratesa. Tom 3”, Ałbena Grabowska
- „Na ostrzu skalpela. 50 lat z życia chirurga”, Robert Morris
- „Stulecie chirurgów”, Jürgen Thorwald
- „Ginekolodzy”, Jürgen Thorwald
- „Na łasce brutali. Kobiety w świecie medycyny”, Olivia Campbell
- „Nigdy się nie bałam. Jak polskie lekarki pisały historię medycyny”, Katarzyna Droga
- „Recepta na adrenalinę. Napoleon Cybulski i krakowska szkoła fizjologów”, Anna Mateja
- „Poznawanie Kępińskiego. Biografia psychiatry”, Anna Mateja
- „Nieśmiertelne życie Henrietty Lacks”, Rebeca Skloot
Dlaczego wybraliśmy właśnie te tytuły? Śpieszymy z odpowiedzią!
Polska służba zdrowia – dwie strony medalu
Dla polskich czytelników „medycyna” i „lekarze” to przede wszystkim publiczna służba zdrowia. Większość z nas ma o niej nienajlepsze zdanie. Dlaczego w systemie opieki zdrowotnej jest tak mało człowieczeństwa? Dlaczego lekarze mogą wydawać się przemęczeni, pacjenci przestraszeni, a wszyscy sfrustrowani? O tym pisze Paweł Reszka w książce „Mali bogowie. O znieczulicy polskich lekarzy”. Jednak nie należy spodziewać się po tym tytule prostej krytyki. To wnikliwa i szczera analiza bolączek polskich lekarzy i przyczyn takiego, a nie innego podejścia do pacjentów. Temat bardzo trudny, ale i bardzo ważny.
Z kolei „Trudny przypadek. Prawdziwe historie polskich lekarzy” Marianny Fijewskiej to swoista odtrutka na to poczucie odczłowieczenia. Ta książka o medycynie i lekarzach ukazuje „ludzkie oblicze” adeptów medycyny, którzy przecież są ludźmi i z ludźmi pracują. To zbiór rozmów, w ramach których lekarze opowiadają o konkretnych pacjentach, którzy najmocniej zapadli im w pamięć i poruszyli ich uczucia.
To były czasy współczesne, a teraz wyruszmy w literacką podróż w arcyciekawą medyczną przeszłość.
Książki o lekarzach, którzy żyli w ciekawych czasach
Wiek XIX i pierwsza połowa XX wieku to był czas prawdziwej rewolucji cywilizacyjnej w Europie – ta nie ominęła także medycyny. To czas największych odkryć i przełomów, które ukształtowały współczesny obraz sztuki lekarskiej: odkrycie drobnoustrojów, metod antyseptyki i antybiotyków, wprowadzenie wielu nowych leków, doskonalenie metod chirurgii, zgłębienie tajników ludzkiej fizjologii, poznanie przyczyn wielu chorób i stopniowe opracowywanie coraz skuteczniejszych metod leczenia i – co nie najmniej ważne – pojawienie się w szeregach medyków pierwszych kobiet-lekarek.
Autorka popularnej sagi „Stulecie Winnych”, Ałbena Grabowska, napisała trzy powieści o lekarzach, z fabułami osadzonymi właśnie w tych czasach przełomu. „Doktor Bogumił. Uczniowie Hippokratesa. Tom 1”, „Doktor Anna. Uczniowie Hippokratesa. Tom 2” i „Doktor Zosia. Uczniowie Hippokratesa. Tom 3” to beletryzowane historie fikcyjne, jednak oparte na solidnych realiach historycznych. To książki o medycynie, które czyta się jednym tchem, niczym najbardziej wciągający kryminał.
Czerwone karty z historii medycyny – krwawa historia chirurgii
Duża część procedur medycznych wiąże się z rozcinaniem lub zszywaniem człowieka, czyli z chirurgią. Obecnie pojęcia „sala operacyjna” i „chirurgia” kojarzą się z najwyższą czystością, sterylnością i higieną, narkozą i aparaturą podtrzymującą życie. Ale czy zawsze tak było? „Na ostrzu skalpela. 50 lat z życia chirurga” to książka o medycynie Roberta Morrisa, amerykańskiego chirurga żyjącego na przełomie XIX i XX stulecia. Polskie wydanie tej książki jest oparte na wydaniu z 1936 roku. Ukazuje pięć dekad doświadczenia w pracy przy stole operacyjnym, czyli solidny kawałek historii medycyny opisany przez naocznego świadka. Jak wiele się od tamtych czasów zmieniło? O tym trzeba przeczytać.
„Stulecie chirurgów”, Jürgena Thorwalda to bestsellerowa pozycja, również traktująca o historii dziewiętnastowiecznej chirurgii. Autor był jednak człowiekiem żyjącym współcześnie, książka nie jest więc zapisem własnych doświadczeń, ale owocem wnikliwej pracy dziennikarza, historyka i pisarza zarazem.
Kontynuacją tego podążania śladami historii medycyny jest druga książka Jürgena Thorwalda pt. „Ginekolodzy”. Tutaj autor skupia się na historii ginekologii i chirurgii ginekologicznej. Podobnie, jak dwa poprzednie tytuły, tak i ten jest dla ludzi o mocnych nerwach. To wędrówka przez czasy, w których lekarzami byli wyłącznie mężczyźni, leczenie kobiet wiązało się z tysiącznymi obiekcjami natury obyczajowej i religijnej, mycie rąk było wyśmiewaną nowinką, a dostępne techniki medyczne często budziły grozę.
Nie tylko doktor Quinn – pierwsze kroki kobiet-lekarek
Więcej światła na relacje lekarzy i kobiet rzuca książka Olivii Campbell „Na łasce brutali. Kobiety w świecie medycyny”. Autorka ukazuje, jak dziewiętnastowieczny świat medycyny – praktykowanej wyłącznie przez mężczyzn - ignorował potrzeby zdrowotne kobiet i jak to uwikłanie było stopniowo przezwyciężane. Był to prawdziwy gordyjski węzeł przesądów, pruderii, obłudnej obyczajowości i ówczesnych stosunków społecznych. Książka mówi także o kobietach, które przecierały pierwsze ścieżki do zawodu lekarza dla siebie i swoich następczyń. Dziś doskonałych lekarek jest co najmniej tyle samo, co mężczyzn wykonujących ten zawód. A jeszcze sto lat temu na uniwersytetach toczyły się poważne dyskusje na temat ich fundamentalnej niezdolności do pracy w tej branży.
Tematem pierwszych lekarek zajmuje się także książka polskiej autorki, Katarzyny Drogi pt. „Nigdy się nie bałam. Jak polskie lekarki pisały historię medycyny”. To również historie pionierek, jednak działających na naszym, rodzimym gruncie. Traktowane jak dziwolągi, znajdowały w sobie siły, aby realizować własne plany i wnieść swój wkład w opiekę nad pacjentami i zmianę oblicza medycyny na bardziej „ludzkie”.
Ludzkie twarze medycyny – polscy Lekarze przez duże „L”
O dwóch wielkich postaciach polskiej medycyny pisze Anna Mateja. Pierwsza z nich to fizjolog Napoleon Cybulski, żyjący w latach 1854-1919. Książka pt. „Recepta na adrenalinę. Napoleon Cybulski i krakowska szkoła fizjologów” przedstawia postać wielkiego polskiego lekarza, fizjologa i naukowca, Napoleona Cybulskiego. Ten trzykrotnie nominowany do Nagrody Nobla uczony badał czynności elektryczne mózgu, był pionierem badań ciśnienia krwi i odkrywcą adrenaliny – hormonu kory nadnerczy. Fascynująca i porywająca lektura.
Bohater drugiej książki pt. „Poznawanie Kępińskiego. Biografia psychiatry” to jeden z największych polskich doktorów psychiatrii i autor przełomowego podejścia do leczenia pacjentów z chorobami psychicznymi. Postulował traktowanie chorego nie jako „wariata”, ale pełnego człowieka, zrozumienie jego postrzegania świata i samego siebie, relację lekarz-pacjent opartą na zaufaniu i szczerości. Antoni Kępiński był uwielbiany przez swoich pacjentów, dla wielu jego śmierć w 1972 roku była wielkim wstrząsem. Inni lekarze często krytykowali go za to, że nie trzymał wystarczającego dystansu, jaki – ich zdaniem – powinien cechować stosunek lekarza do pacjenta. Z pewnością był postacią nietuzinkową i na swój sposób wielką. Warto poznać jego dzieje, poglądy i metody pracy lekarskiej.
Nowoczesne hodowle tkankowe – jak to się zaczęło?
Współczesna medycyna to nie tylko lekarze, przychodnie i szpitale. To także ogromne zaplecze naukowe, laboratoria, instytuty badawcze i miliony doświadczeń naukowych, jakie wykonuje się każdego dnia. Dzięki powszechnym w niemal każdym laboratorium hodowlom komórkowym i tkankowym in vitro, nie wszystkie wstępne badania np. potencjalnych leków lub toksyn muszą być wykonywane na zwierzętach. Mało kto wie jednak, że historia hodowli komórkowych jest dość krótka. Wszystko zaczęło się 70 lat temu, kiedy młoda Amerykanka umarła na raka szyjki macicy. Nazywała się Henrietta Lacks, a dzisiaj komórki pochodzące z jej nowotworu znajdują się niemal w każdym laboratorium biologicznym na świecie. Tę fascynującą historię można przeczytać w książce Rebeki Skloot pt. „Nieśmiertelne życie Henrietty Lacks”. To pasjonująca książka o medycynie nie tylko dla miłośników nauki!
A wy macie jakieś ulubione książki o lekarzach czy medycynie? Dopisalibyście coś do naszej listy? Dajcie znać! Więcej artykułów znajdziecie na Empik Pasje w dziale Czytam.
Zdjęcie okładkowe: źródło: shutterstock.com
Komentarze (0)