Szkło, śnieg, jabłka i inne historie (okładka  twarda, 06.2022)

GAIMAN REINTERPRETUJE Gaimana miłośnicy komiksów kojarzą przede wszystkim z przełomowego „Sandmana”. Fani literatury zapamiętali go z licznych tekstów fantastycznych, zarówno form krótkich, jak i długich, od „Amerykańskich bogów” zaczynając, na „Księdze cmentarnej” skończywszy. Można by tu jeszcze dorzucić świat kina, w którym mogliśmy oglądać adaptacje choćby jego „Koraliny” czy „Gwiezdnego pyłu”, ale to już materiał na inne rozważania. Gdzieś w tym wszystkim są bowiem dzieła interesujące nas teraz, bo łączące literackie i komiksowe pasje Gaimana, a jednym z nim jest niniejszy album zbierający komiksowe adaptacje kilku jego krótkich tekstów. I to, jak wszystkie komiksy tego autora, udany, chociaż nierówny poziomem. Troje bohaterów. Trzy historie. Trzy oblicza niezwykłości. Dla Jacka potwory istniały od zawsze. Wierzył w nie. A szczególnie w trolla, który jego zdaniem miał go prześladować. Inny problem ma nastoletni Enn. Chłopak nie radzi sobie z dziewczynami, brak mu śmiałości, odwagi. Aż spotyka pewne piękne, acz dziwne dziewczyny i… I jest jeszcze wdowa. Ale nie byle jaka, bo to żona zmarłego króla. I, jak to w baśniach bywa, chce się pozbyć swojej pasierbicy, ale dla dobra ludu! Neil Gaiman w świecie komiksu był jednym z pierwszych – ale nie pierwszym – autorów, którzy do opowieści graficznej wprowadzili bardzo dużo narracji rodem z literatury. Jako, że jednocześnie, może nawet bardziej, niż komiksiarzem, był pisarzem, naturalną kolejną rzeczy było, żeby przenieść na komiksowy grunt jakieś jego teksty. I tak też się stało. I to nie jeden raz. Mieliśmy już bowiem np. „Stwory nocy i inne historie”, a teraz nadeszła pora na „Szkło, śnieg i jabłka oraz inne historie”, czyli adaptację trzech tekstów Gaimana. A jaka jest to adaptacja? Na pewno graficznie w większości zachwycająca. Dwa z trzech komiksów z tego albumu to ilustratorskie perełki. Szczególnie pamiętana z „Sandmana” Coleen Doran wspina się tu na wyżyny własnego talentu, tworząc iście olśniewający spektakl, jakiego po niej bym się nie spodziewał. Jedynie środkowa historia, mocno cartoonowa, już takiego wrażania nie robo, bo jest nie tylko prosta, ale i dość zwyczajna, a jednak w tym zbiorze potrzeba iskry magii, na szczęście nadal wypada nieźle, a wieńcząca tom opowieść podnosi jakość całości. Fabularnie? Jak to Gaiman, jest niezły. Mamy tutaj ciekawe pomysły i dobrą, literacką stylistykę, jednak nie do końca spełnioną. Zawsze czegoś, choćby odrobinę, w tym wszystkim brakuje. O Pratchett’cie, przyjacielu Gaimana, mówiło się, że pisze świetnie, ale z fabułami ma problem i to samo mógłbym powiedzieć o Gaimanie właśnie. Który najczęściej świetnie pisze, ale w jego twórczości najlepiej wypadają konkretne fragmenty, niż ona sama, jako większa całość. Tak czy inaczej jednak „Szkło, śnieg i jabłka oraz inne historie” to kawał dobrego komiksu. I kawał dobrej fantastyki, czasem baśniowej, czasem ocierającej się o horror, to znów bardziej życiowej, ale zawsze reinterpretującej na nowo mity, podania i motywy. Rzecz przede wszystkim dla miłośników gatunku i autora, co do tego nie mam wątpliwości, ale warta poznania nie tylko przez nich. Bo Gaimana można nie lubić, ale obok rysunków, jakie serwują nam tu artyści, po prostu nie da się przejść obojętnie.

POPKULTUROWY KOCIOŁEK: W przypadku recenzowanego albumu, mamy do czynienia ze zbiorem trzech opowiadań Gaimana. Są nimi: Trollowy most, Jak rozmawiać z dziewczynami na prywatkach i tytułowe Szkło, śnieg i jabłka. Każda z historii to mocna dawka treści, która potrafi zaintrygować odbiorcę. Największą gwiazdą albumu jest jednak trzecia z wymienionych historii. Jest to nic innego jak „mocna” i przeznaczona dla dorosłego czytelnika wariacja klasycznej baśni Królewna Śnieżka. Schemat opowiadania powinien być doskonale znany każdemu. Młoda księżniczka staje się ofiarą macochy, która stara się ją zabić. Dziewczynie udaje się przetrwać, ukrywając się w lesie, gdzie mieszka z krasnoludkami i czeka na ratunek przez pięknego księcia. Oczywiście jak na Gaimana przystało, jest to jedynie fasada innej bardziej złożonej treści. Fabuła opowiadana jest tu z perspektywy macochy. Pozornie kobieta jest „zła” do szpiku kości. Szybko idzie się jednak przekonać o tym, że kryje się za tym zupełnie inne oblicze. Rzeczywistość w której „dobrzy” wcale nie są tak krystaliczni, a „zło” bywa przewrotne. Na kolejnych stronach na czytelnika czeka więc masa nieoczekiwanych zwrotów akcji, wyrazistych postaci, przerażających prawd i dość skrajnych wątków (zabójstwa, zakazane związki, nekrofilia). Komiks przeznaczony jest więc wyłącznie dorosłemu czytelnikowi, który nie boi się wyrazistego mroku i całej masy mocnych treści. Przemyślany i klimatyczny scenariusz idzie tutaj w parze z „genialną” oprawą graficzną. Pomijając rozdział Jak rozmawiać z dziewczynami na prywatkach, który utrzymany jest w dość cartoonowym stylu (niekoniecznie pasującym do twórczości scenarzysty), dwie pozostałe historie zostały zilustrowane przez Colleen Doran. Nazwisko to powinno być doskonale znane każdemu fanowi Gaimana, który współpracował z artystką przy kilku innych swoich projektach. Tak jak zostało wspomniane, wspina się ona tutaj na wyżyny swoich zdolności i dostarcza odbiorcy dawki komiksowej sztuki. Doran utrzymuje tu korelację pomiędzy horrorowym mrokiem a dziecięcą baśniową stylistyką, dzięki czemu jej prace na długo zapadają w pamięć. W kilku miejscach ich kunszt jest na tyle duży, że to one, a nie scenariusz odgrywają najważniejszą rolę dzieła.

W nasze ręce trafił właśnie nowe zbiór komiksów na podstawie opowiadań Gaimana. Jak poprzednie, tak i ten jest rzeczą, którą nie wymaga od nas znajomości ani prozy, ani innych dokonań autora. za to każdy, kto lubi połączenie horroru i bajkowej fantastyki, znajdzie tu coś dla siebie. Dla Gaimana literatura i komiks to pole do przenoszenia swoich dziecięcych fascynacji i lęków na grunt twórczy. Bierze, to co kochał, ukochaną literaturę, bajki, opowieści, podania, legendy, dorzuca coś od siebie i skleca to w jedną całość. Czasem lepszą, czasem gorszą, niemniej zawsze całkiem przyjemną. Nie ma się co oszukiwać jednak, że ten tom stoi czymś innym, niż rysunkami. Bo teksty Gaimana są znane w tej czy innej formie, mocno w końcu nawiązują do klasyki, rysunki zaś to prawdziwe perełki. Realistyczne czy oniryczne, barwne czy bardziej mroczne, wpadają w oko i urzekają. Warto zatem, nawet jeśli tylko dla nich.