Epoka hipokryzji. Seks i erotyka w przedwojennej Polsce (okładka twarda)

Naprawdę bardzo ciekawa książka. Czytając, wiele razy otwierałam oczy szeroko ze zdumienia :)
Mały minus za zbyt duże zmęczenie tematu. Myślę, że spokojnie mogłaby być o połowę krótsza, bo niektóre tematy trochę jak dla mnie zbyt ciągnące się.

Przyznam, że nie mogę przebrnąć przez tę książkę; nagromadzenie tekstów źródłowych, ciągłe powtarzanie tych samych, omawianych już wcześniej zjawisk, odmienianych przez wszystkie przypadki. Temat ciekawy, ale podany w nieciekawej formie. Nie polecam.

W nocie o książce czytamy: "Seks jest wszędzie. Jest w gazetach, w radiu, w reklamach i w kinie (...) Jest rok 1930. I tylko jakoś samo słowo „seks” nie pada. Nie pozwala na to cenzura". Dziś też można banalnie stwierdzić, że seks jest wszędzie- od internetu po reklamy kosmetyków, butów, biżuterii, w filmie, prasie, telewizji, w galeriach handlowych królują galerianki, a w gimnazjach afery typu zabawa w słoneczko. Ale czy tylko tak wygląda świat za moim/twoim/naszym oknem? Czy w Takim razie tylko tak wyglądała przedwojenna Polską, jaką opisał Kamil Janicki? Książkę uzyskała miano bestselleru, a autor też miano bestsellerowego. Taka moda? A może taki chwyt marketingowy, by w dobie niskiego czytelnictwa i drogiej cenowo książki, sprzedać ponad 470 stron opowieści o seksie, który w XXI wieku jest już nawet nie tematem tabu, ale jest po prostu przereklamowany. Druga istotna sprawa dotyczy stwierdzenia, iż "samo słowo „seks” nie pada. Nie pozwala na to cenzura". Otóż wyraz "seks", współcześnie odnoszący się przede wszystkim do kontaktów fizycznych, pojawił się w języku polskim, można powiedzieć, że dość późno. Nie odnotowują go słowniki przed XX wiekiem. Wydany na początku lat 60. "Słownik wyrazów obcych" pod redakcją Rysiewicza jeszcze go nie odnotowuje, ale już odnotowują leksem "seks" takie słowniki jak "Słownik języka polskiego" Doroszewskiego z roku 1964 oraz "Słownik wyrazów obcych" pod red. Tokarskiego z rok 1972. Zatem nie o cenzurę czy tabu tu chodzi, ale o kwestie typowo językowe. Książka sama w sobie warta przeczytania, ale czy warta aż takiego szumu, a w szczególności takiego tytułu: "Epoka hipokryzji". To jak nazwiemy naszą epokę?

Seks atakuje nas, że tak powiem z każdej strony. Filmy, seriale, reklamy, każde o podtekście seksualnym. Już nie wspomnę tu o filmach które w uproszczeniu traktują tylko o seksie właśnie. Mam przed sobą książkę niezwykłą. Kamil Janicki pokusił się o rzecz niemożliwą, a raczej trudną do wykonania. Epoka Hipokryzji-Seks i Erotyka w Przedwojennej Polsce to książka traktująca właśnie o tej naszej seksualności, a raczej o spojrzeniu na nią we wczesnych latach 20 i 30 XX wieku w Polsce. Tamte nieodległe wcale czasy nie były zaludnione przez nieskazitelnych dżentelmenów i egzaltowane panny. To były czasy rewolucji seksualnej, pierwsze próby edukacji seksualnej młodzieży. Wszystkie tematy tabu takie jak seks, pornografia, aborcja czy homoseksualizm. To właśnie epoka hipokryzji. Tadeusz Boy Żeleński i Jego Nowoczesna Sztuka Chędożenia, autor ten uznawany za pierwszego w tamtym okresie rewolucjonistę w tym jakże wstydliwym temacie. I o wiele więcej... Książkę czyta się rewelacyjnie, znakomicie wydana, snuta wybornie przez uznanego historyka. Czegóż chcieć więcej. Całości dopełniają, a jakże fotografie i rysunki wszystko stonowane w czarno-białym wydaniu. Ciekawostki Historyczne tą właśnie książką wchodzą szturmem na rynek wydawniczy i czynią to znakomicie. Cóż mogę dodać, polecam. Wydawnictwu dziękuję za udostępnienie mi tej pozycji.

XX-lecie międzywojenne to wspaniałe lata świetności Polski. Odradzała się ona z popiołów nieistnienia, przynajmniej formalnego. Cały naród walczy o nowe państwo, społeczeństwo stara się stworzyć podwaliny nowej biurokracji. Gdyby nie II wojna, kto wie, jak Polska wyglądałaby w chwili obecnej. A jednak ta wizja XX-lecia ma również drugą stronę, bardziej mroczną, o której się nie mówi. Zwykłe życie tysięcy Polaków skupiało się nie tylko na wspomaganiu odbudowy kraju. "W 1918 roku narodziła się nie tylko jedna Polska, ale co najmniej dwie. Ta pruderyjna, a często zakłamana. Polska, która zdelegalizowała domy publiczne i sutenerstwo, pozostawiając prostytucję i udając, że nie ma problemu. Ta, w której życie płciowe funkcjonowało wyłącznie w kategoriach grzechu, zboczenia lub przykrej konieczności. Oto druga Polska - domagająca się, w ślad za Zofią Nałkowską, "całego życia". Ale domagająca się go w wielu przypadkach bezładnie, roszczeniowo i bez żadnej kontroli. Dla idei wolnej miłości gotowa była akceptować rozpad rodziny, krzywdę kobiet, a nawet przypadki pedofilii" I te wszystkie problemy i aspekty życia erotycznego i seksualnego autor stara się przedstawić w niniejszym tytule.

Kamil Janicki podjął się tematu dość kontrowersyjnego, w naszych czasach nie wszyscy są gotowi, żeby rozmawiać o seksie. A jak wyglądało to niecałe sto lat temu? Okazuje się, że ludzie byli tam o wiele bardziej otwarci, choć jednocześnie skryci. Jak autor poradził sobie z tematem? Bezdyskusyjne to jedna z lepszych książek z gatunku popularnonaukowego, jakie w ostatnich czasach miałam okazję czytać. Nie bójcie się trudnych słów i usypiającego, monotonnego monologu. Ta książka Was zaskoczy, rozbawi, wprawi w konsternację i zniesmaczy - jednym słowem wywoła całą gamę emocji. Temat jest na pewno wdzięczny, ale sposób jego ujęcia sprawia, że nie można się oderwać od książki.

Niektóre zagadnienia były szokujące lub też bulwersujące. Tak było w przypadku "skrobanek", które były czasami jedynym ratunkiem w biednych wielodzietnych rodzinach (patrz ośmioro dzieci i więcej, nie to co w dzisiejszych czasach). Zabezpieczenia? Coś takiego było bardzo niepopularne i ciężko dostępne. Władza oficjalnie zabraniała wielu rzeczy na tej płaszczyźnie. Prezerwatywa przeszkadzała mężczyznom, więc nich to kobiety się zabezpieczają. Czytając o naświetlaniach macicy radem włos mi się jeżył na głowie. Z drugiej strony władze Polski jako jedyne nie chciały przyznać się, że pod ich nosem dzieje się coś złego. Przemoc seksualna według nich nie istniała. Pedofilia? Wole żarty. Gwałty? A gdzie tam. W ogólnoświatowym porównaniu kryminalnych spraw polska odnotowała ilość spraw, które można było policzyć na palcach jednej ręki. Można uwierzyć? Może wtedy wierzyli.

Wśród poruszanych tematów pojawiła się miłość homoseksualna. I tutaj również można znaleźć bardzo wyraźne rozróżnienie jeśli chodzi o płeć. Ale jak na to patrzyli ówcześni, zdradzać Wam nie będę, bo kogo to interesuje, znajdzie wszystko w książce. Jak również kwestie pornografii, seksu zbiorowego, domów publicznych (których nie było), seksu i erotyki w prasie i filmie, seksie zbiorowym i wielu, wielu innych zagadnieniach.

W dwóch słowach wspomnę jeszcze o jednej postaci przytaczanej przez autora, która zapadła mi w pamięć, a określenia, których używał do dziś chodzą mi po głowie i pewnie na długo zostaną. Mam na myśli polskiego lekarza-płciownika Stanisława Kurkiewicza. Ten żyjący i pracujący na początku XX wieku, a więc jeszcze przed 1918 rokiem, lekarz wymyślił cały terminarz spraw związanych z seksem w polskiej mowie. Niestety nie przyjęły się one, a szkoda, bo brzmią szalenie zabawnie - zwisak, błogoszczenie, samieństwo, płcenie. Jak wyglądałaby współczesna rozmowa na temat seksu, gdybyśmy używali tego typu wyrazów?

Zastrzeżenia? Jedno, malutkie. Przeszkadzało mi stworzenie przypisów na końcu książki. Ciągłe przeskakiwanie między poszczególnymi częściami książki było lekko irytujące. Osobiście wolę przypisy na dole strony, ale to oczywiście kwestia gustu.

"Epoka hipokryzji" to zupełnie nowe spojrzenie na społeczeństwo XX-lecia międzywojennego. Sprawy erotyki i seksu - tak bardzo naturalne, a jednak nigdy wcześniej nie podejmowane jeśli chodzi o ten okres w historii. Książka, która wciąga, uświadamiając nam, że nasi dziadowie i pradziadowie również walczyli o swoje prawa do wolności seksualnej. Książka napisana w sposób niesamowicie wciągający, poruszający i zabawny. Literatura popularnonaukowa bardzo wysokich lotów. Okazuje się, że o seksie można pisać na poważnie. Można pisać ciekawie. Skusicie się?

Kamilowi Janickiemu w „Epoce hipokryzji” poza odkrywaniem międzywojennej alkowy udała się jeszcze jedna rzecz. Mianowicie mówienie o seksie i erotyce bez często towarzyszącej tej tematyce wulgaryzacji, ba!, bez opierania się na stricte naukowych terminach czy zapożyczeniach. Autor, co udowodnił już w poprzednich swych publikacjach, świetnie potrafi łączyć w swym wywodzie cytaty, a gdy zajdzie taka potrzeba, to nawet wykorzystać język epoki jak swój. I tak tym sposobem możemy mówić o merdankach, samieństwu, gmerankach, zwisakach, płciwiu etc.

Trzeba przyznać, że autor wykonał kawał dobrej roboty. To chyba pierwsza tak wnikliwa publikacja na temat seksu i erotyki w przedwojennej Polsce, jaka ukazała się do tej pory. Książkę czyta się doskonale, nieraz z lekkim uśmieszkiem na ustach czy wypiekami, a nieraz z wielkim przerażeniem i zdziwieniem. Niemniej jednak, nieustannie z wielkim zaciekawieniem. Polecam gorąco.

Z czym kojarzy Wam się II Rzeczpospolita? Z Piłsudskim, Mościckim, Dmowskim i innymi politykami? A może z otwartymi związkami, niecodziennymi sposobami antykoncepcji, schadzkami w parku, zdradą małżeńską, homoseksualistami i prasą erotyczną? Zdziwieni? W takim razie musicie uzupełnić swoją wiedzę, bo przedwojenna Polska potrafi zaskoczyć. „Epoka hipokryzji” Kamila Janickiego tylko to potwierdza.
Autor poruszył tematykę erotyki, seksu i intymności ówczesnych ludzi. Chyba nie ma zagadnienia, o którym w książce nie zostałoby nic wspomniane. Noce poślubne, zabawki erotyczne, pornografia, zabawy nastolatków, a nawet pozycje seksualne. W tej książce nie ma tabu. Dla niektórych poruszanie takich tematów w publikacji historycznej może być co najmniej zadziwiające. Jednak wszystko zostało podparte naprawdę bogatą i ciekawą bazą źródłową. Autor sięgnął po literaturę fachową ówczesnych lat, wspomnienia przeróżnych osób, a także przedwojenną prasę. Nie zabrakło również materiału ikonograficznego.
Janicki potrafi zaciekawić czytelnika. Świetne prowadzenie narracji i bardzo dobrze dobrane cytaty. W „Epoce hipokryzji” wykorzystano wypowiedzi zarówno polskich, jak i zagranicznych ekspertów od seksu z epoki. Autor oddaje im głos w sprawach masturbacji, antykoncepcji, aborcji, homoseksualizmu. Mimo poruszania trudnych, a niekiedy wręcz kontrowersyjnych tematów, w książce nie brak poczucia humoru. Zabawne anegdoty, wycinki z prasy, czy wspomnienia praktycznego taksówkarza. Przy tej książce nie idzie się nudzić.

Książka Janickiego wciąga. Choć autor zaznacza, że ledwo zarysował temat i chciał tylko pokazać ogólnie życie erotyczne Polaków 90 lat temu, ogrom informacji, ciekawostek, anegdot, wycinków prasowych bardzo bogato przedstawia tamten okres. Napisana lekko i nieraz dowcipnie czyta się doskonale, nieraz można się porządnie uśmiać czytając dziwaczne poglądy panujące w tamtych czasach. Jednak jest też mroczniejsza strona tamtych lat – m.in. szkodliwe, trujące i zabójcze środki antykoncepcyjne (np. trujące środki pokroju współczesnego domestosa, albo promieniotwórczy rad!), nierówne traktowanie kobiet i mężczyzn (zdrada małżeńska tylko dopuszczalna dla mężczyzn), czy homoseksualistów. Jednak Janicki także opisuje przełom jaki zaczął się dokonywać w tamtych latach, dzięki któremu polskie kobiety stawały się coraz bardziej wyzwolone. Zdecydowanie polecam.

Świetna książka. Janicki obala mity i nasze utarte spojrzenie na dawne lata. Okazuje się, że lata dwudzieste i trzydzieste, a także okres początku XX wieku w cale taki grzeczny nie był, jakby można było przypuszczać. Prostytucja na szeroką skalę, pionierskie w skali Europy badania nad seksem, głosy nawołujące do tolerancji homoseksualistów, powszechne stosowanie środków antykoncepcyjnych (niestety bardzo często szkodliwych dla zdrowia)… Pod wieloma względami okazuje się, że tamte czasy były o wiele bardziej wyzwolone od naszych, ale z drugiej strony potrafiły być też o wiele bardziej opresyjne, czy zaskakująco podszyte fałszywą pruderią. Stąd ten bardzo adekwatny tytuł. Polecam!