Żółte ślepia (okładka miękka)

Dziś zabiorę Was w podróż po średniowiecznej Polsce. Od razu ostrzegam: różaniec, krzyż czy Biblia niewiele pomogą. Tu królują utopce, brzeginki, wilkołaki i inne stwory. Jednak jeśli nie będziecie ich specjalnie szukać, to nie macie się czego obawiać. Szybciej znajdziecie w domu skrzata lub gadającego kota. I jeszcze jedno... bogowie wiedzą wszystko. Jak już we wstępie wspomniałam, akcja powieści dzieje się w średniowieczu, dokładniej za rządów Bolesława Chrobrego. Bohaterem jest Medvid - wierny sługa i przyjaciel księcia. To on ochrania Bolka przed niebezpieczeństwami oraz służy mu radą, za co wiele osób go nienawidzi. Jego życie zmienia jedno wydarzenie. Pewnego poranka odkrywa, że w Gnieźnie wszyscy zniknęli. Nie tylko cały dwór, ale także zwykli ludzie. Porywacze oszczędzili tylko jednego człowieka - niemieckiego rycerza - i pozostawili dziwne ptasie ślady. Medvid, niewiele myśląc, postanawia ruszyć na ratunek księciu. Zanim jednak zabiera się do działania, prosi o pomoc przyjaciółkę - wiedźmę Gosławę. Razem z nią oraz rycerzem wyrusza, by odkryć prawdę o tym nietypowym zdarzeniu. To jedna z tych książek, które po przeczytaniu ciężko mi jednoznacznie ocenić. Podobała mi się, ale z drugiej strony czegoś w niej brakuje. Ma dynamiczną akcję, dużo humoru, ciekawych bohaterów, pełno odniesień do mitologii słowiańskiej, ale także sporo niewiadomych. Nie wiem, czy to specjalna zagrywka autora, by mieć grunt na kolejną powieść, czy po prostu tak miało być i koniec. Marcin Mortka skupił się na jednym wątku, na poszukiwaniach oraz odkryciu tajemnicy zaginięcia księcia i reszty poddanych. A wydaje mi się, że można tu było ciekawie opisać początki wiary katolickiej w Polsce, proces tworzenia się państwa. Wiemy jednie o walkach przed objęciem rządów przez Chrobrego i o tym, że próby kultywowania dawnej religii karano. Z chęcią przeczytałabym więcej o tych sprawach. Niestety kolejna rzecz, o której zapomniano, to bohaterowie. Tak naprawdę nic o nich nie wiemy. Skąd Medvid ma tak dobrą relację z księciem? Jak poznał się z Gosławą? Czy łączyło ich kiedyś coś więcej? Jak wdał się w pewien niebezpieczny romans? I przy okazji pisania tego akapitu, nadal się zastanawiam, czy tak miało być, czy mogę liczyć na coś więcej. Na koniec dodam jedynie, że najbardziej polubiłam Gosławę. To pewna siebie, odważna i silna kobieta. Nie przejmuje się tym, co mogą pomyśleć inni, ona po prostu działa. Zrobi wszystko, by osiągnąć cel, nie patrząc na konsekwencje. Zaskoczyło mnie to, że słuchają się jej nawet olbrzymy! Naprawdę przerażająca osoba... Podsumowując, "Żółte ślepia" nie są ani złe, ani dobre. Po prostu wymagają rozbudowania, dokończenia. Z miłą chęcią przeczytałabym o dalszych przygodach Medvida i Gosławy. Polecam wszystkim fanom mitologii słowiańskiej. Na pewno Wam się spodoba, gdyż wszędzie jest jej pełno.

Żółte ślepia, to według mnie bardzo udane połączenie książki przygodowej i powieści fantastycznej. Mamy bowiem takich bohaterów z krwi i kości, walkę na śmierć i życie, podróż w nieznane, chęć uratowania współbratymców, miłosne problemy. Jest jednak jeszcze ogromna dawka magii, zbiór dziwnych stworów i nawiązanie do słowiańskich bogów. To wszystko sprawia, że Żółte ślepia zaskakują, trzymają w napięciu i nic tutaj nie jest w żaden sposób przewidywalne. Ta książka to wielka niewiadoma i wspaniała niespodzianka dla fanów gatunku i oczywiście czytelników znających pióro Marcina Mortki. https://czytambolubieo.blogspot.com/2020/02/zote-slepia-marcin-mortka.html

Cudze chwalicie, swego nie znacie... - to jakże mądre i popularne stwierdzenie odnosi się znakomicie do wielu aspektów naszego życia, w tym także i kontaktu z literaturą spod znaku baśni i fantastyki. Oto zachwycamy się dziełami zagranicznych pisarzy, którzy przedstawiają nam swoje barwne historie o magii, wielkiej przygodzie i dawnych legendach swych ojczyzn, zapominając o tym, że także i nasza, polska mitologia ma w tym względzie wiele do zaoferowania. Na szczęście zdarzają się wyjątki - chociażby taki, jak najnowsza powieść Marcina Mortki pt. "Żółte ślepia", która przenosi nas swoimi stronami do pradawnej i spowitej magią, Polski... Książka ta ukazała się nakładem wydawnictwa Uroboros! Jako słowo się rzekło, fabuła opowieści przenosi nas swoimi stronami do Gniezna i okolic grodu, roku 995. Tam też żyje i służy radą księciu Bolkowi główny bohater tej historii - Medvid. Ten odważny, prawy i walczący wielkim młotem wojownik, potrafi chronić księcia przed wszelaką maścią słowiańskich stworów, jak i też wspomaga go w postępowaniu z naturą tego dawnego, nadprzyrodzonego świata, który w coraz większym stopniu staje się obiektem ataku ze strony nadciągającego chrześcijaństwa. Oto jednak pewnej nocy cały uporządkowany świat Medvida legnie w gruzach, gdy w niewyjaśniony sposób znikają wszyscy mieszkańcy tych ziem. Medvid, przy wsparciu oddanej przyjaciółki - wiedźmy Gosławy, postanawia odkryć prawdę o zniknięciu gnieźnian, jak i ocalić tych, którzy są bliscy jego sercu... Najnowsze dzieło Marcina Mortki stanowi sobą niezwykle barwne, intrygujące i efektowne połączenie powieści przygodowej, z historią fantasy. Z jednej strony mamy charakternych bohaterów, ich walkę o ocalenie zaginionych mieszkańców Gniezna oraz niezwykłe wydarzenia natury jak najbardziej ludzkiej - walka z mieczem w ręku, namiętności, konfrontacji z krzewicielami nowej wiary..., z drugiej zaś magię, przedziwne stworzenia ze skrzatami, topielnicami i olbrzymami na czele, jak i też piękną relację o słowiańskich bogach. Do tego nie zabrakło tu także pokaźnej porcji dobrego, choć też i rubasznego humoru, jak i przede wszystkim romantyzmu, który każe w imię miłości czynić rzeczy, które wydają się być szaleństwem... Fabularna konstrukcja książki opiera się na przedstawianiu kolejnych wydarzeń z udziałem Medvida, których to centralnym punktem staje się wyprawa ratunkowa celem odnalezienia zaginionych gnieźnian. Wyprawa, którą odbywa w niezwykle barwnym towarzystwie i która to wiedzie go przez lasy, pola i wsie zachodnich terenów średniowiecznej Polski. A po drodze nie brak niezwykłych przygód, walki o życie, konfrontacji z licznymi potworami i demonami, czy też wreszcie całej masy nieporozumień pomiędzy uczestnikami tej wyprawy. I dlatego też nieustająco jest ciekawie, nieprzewidywalnie i niezwykle klimatycznie, zaś całość wieńczy tyleż spektakularny, co i poruszający finał! Warto zatrzymać się na chwilę przy bohaterach tej opowieści - trójce, a w zasadzie czwórce barwnych postaci. I tak oto mamy tu dzielnego, choć i bardzo upartego Medvida, którego cechuje dobre serce, umiejętność radzenia sobie z wszelkimi tworami magii, ale też i nieszczęśliwe ulokowanie własnych uczuć. Drugą ważną postacią jest wiedźma Gosłana, która jest charakterną, uszczypliwą, porywczą, a do tego i piękną kobietą, która zawsze stawia na swoim. Poznajemy tu również młodego, zagadkowego i z trudem przyjmującego to co widzi, niemieckiego rycerza, który przybył na te ziemie nieść chrześcijańską wiarę. I wreszcie jest... - domownik i skrzat w jednym, który jest tyleż zabawny, co i czarująco irytujący. Tak... to niezwykła grupa interesujących postaci, z których każda potrafi nas sobą zachwycić bez reszty... Pięknie i ekscytująco przedstawia się również świat, jaki możemy poznawać na kartach tej książki. To wczesnośredniowieczne realia z grodami, wioskami i wojami z jednej strony..., z drugiej zaś dawna wiara w bóstwa, ale też i najprawdziwsza magia i przedziwne stwory - ot, wystarczy wspomnieć o lataniu na wiedźmiej miotle, gadającym kocie, podziemnej krainie zmarłych dusz, czy też wspominanym powyżej skrzacie, który ma nie tylko cięty język, ale i marudny charakter. To piękny, zadbany w każdym szczególe, nieustannie nas czymś zaskakujący, fantastyczny świat, którego odkrywanie niesie nam wielką przyjemność. I nie można tu też oprzeć się wrażeniu, że nasza słowiańska mitologia ma do zaoferowania znacznie więcej, aniżeli te zachodnie... To powieść dla... - no właśnie, wbrew pozorom nie koniecznie najmłodszych czytelników, gdyż nie brak tu naprawdę niewybrednego języka, czy też kilku gorących scen z erotycznym podtekstem. To raczej książka dla starszej młodzieży i dorosłych miłośników barwnej fantastyki, którzy odnajdą tu wielkie emocje, uświadczą świetnej zabawy, a i przy okazji odkryją bogactwo naszych słowiańskich wierzeń i podań. Najważniejsze wydaje się jednak to, że lektura tej opowieści porywa nas sobą do tego pradawnego świata od pierwszych chwil!

Gniezno, czasy Bolesława Chrobrego: okres walki starych wierzeń słowiańskich z nową doktryną chrześcijańską; w lasach padają święte dęby, a ludność szemrze przeciwko sojuszowi władcy z Kościołem. Medvid-Kosmacz, woj i doradca księcia, budzi się pewnego poranka w pustym grodzie, z którego nieznani sprawcy porwali wszystkich mieszkańców, zostawiając po sobie przerażające, ptasie ślady – i jednego, nietypowego świadka. Medvid niezwłocznie wyrusza na poszukiwanie zaginionych – a w wyprawie tej towarzyszy mu wyemancypowana wiedźma Gosława, niemiecki rycerz z biskupiej świty, gadający kot-chowaniec o mocno ograniczonym słownictwie, oraz skrzat domowik poszukujący stałej siedziby. Ta połączona więzami przyjaźni i przypadku drużyna napotka na swojej drodze utopce i brzeginki, dosiądzie olbrzymów i zanurzy się w Półmrok: niebezpieczny świat na granicy domeny istot żyjących oraz Nawii – słowiańskich zaświatów. Medvida prowadzi lęk o życie ukochanej kobiety, księcia i jego drużyny: motywacje towarzyszy Kosmacza nie tak łatwo jednak pojąć… "Żółte ślepia" to wyprawa w głąb słowiańskiej mitologii, do początków państwowości polskiej, gdzie od zarania biją te same, co współcześnie, źródła konfliktów i nieporozumień: chęć zagarnięcia dla siebie władzy nad ludźmi i ich duszami, zaskorupienie w tradycji i niechęć do zmian, agresywne forsowanie swojej woli bez względu na opinię znacznej części społeczeństwa… brzmi znajomo? No, właśnie. Pod płaszczykiem historycznego fantasy przypominającego o bogatej tradycji rodzimej mitologii, Marcin Mortka „przemyca” kilka uniwersalnych prawd o ludzkości w ogóle: czym się kierujemy, co nas motywuje, oraz ile jesteśmy w stanie poświęcić dla „dobra sprawy”. Podobnie jak wiedźmin Geralt, ikona popkultury (!), Medvid stara się kierować w życiu starannie nakreślonym kodeksem postępowania - co, niestety, nie zawsze się udaje; neutralność oraz próby zachowania status quo w czasie dynamicznych przemian społecznych po prostu się nie sprawdzają. Towarzysze Medvida oczekują, że opowie się on po jednej ze stron: książęcej, dążącej do powiększenia dominium Bolka (nawet za cenę sojuszu z Niemcami, reprezentowanymi przez ziejącego nienawiścią do pierwotnych wierzeń biskupa) - lub „starowiernej”, hołdującej tradycjom przodków. Nie chodzi tutaj wyłącznie o to, któremu bogu należy się kłaniać: w "Żółtych ślepiach" bohaterowie walczą o zachowanie tożsamości, i prawa do życia na własnych zasadach. Owszem, czytelnikowi trudno jest (z dzisiejszej perspektywy) zaakceptować ideę ofiar z ludzi składanych na przebłaganie bogów, ale z drugiej strony: metody „krzewienia wiary chrześcijańskiej” w dziesiątym wieku tej ery również nie należały do wybitnie łagodnych… Historia opowiedziana przez Marcina Mortkę zamyka się w ramach jednej książki – autor wprowadził jednak w "Żółtych ślepiach" tak wiele różnych wątków, że można by z nich stworzyć cały cykl (luźno?) z sobą powiązanych powieści. Świat wierzeń starosłowiańskich to kopalnia pomysłów, w której Mortka zaledwie naruszył jedną z warstw: zaryzykuję stwierdzenie, że wielu czytelników chętnie poczytałoby o dalszych przygodach Medvida i Gosławy oraz o ich podróżach przez puszcze i bezdroża. Pod względem konstrukcji fabuły, "Żółte ślepia" są powieścią drogi – a droga, jak pisał klasyk, wiedzie w przód i w przód, i można nią podróżować daleko poza widoczny horyzont. Można również zawrócić, i spróbować zagłębić się w przeszłość Medvida: co przywiodło tego nie-do-końca-człowieka na dwór Bolka? Skąd wziął swój dwuręczny młot, przywodzący na myśl broń Thora? Jak poznał wiedźmę Gosławę (której, swoją drogą, też należałaby się osobna historia, bo to silna i barwna bohaterka, przed którą drżą olbrzymy - nie mówiąc już o przeciętnych mężczyznach)? Skąd wie tak dużo o przedstawicielach słowiańskiego bestiariusza – których część czytelników powieści spotyka po raz pierwszy właśnie na jej kartach? Stoimy w znakomitym punkcie wyjścia do dalszej podróży: pozostaje mieć nadzieję, że autor nas w nią zabierze… Krótko i węzłowato: możecie potraktować "Żółte ślepia" zarówno jako zamkniętą historię, jak i jako wstęp do dłuższej opowieści (zbioru opowiadań? Być może, czemu nie?). Jakąkolwiek obierzecie drogę – jeśli poszukujecie nowego głosu w nurcie Slavic fantasy, śmiem twierdzić, że będziecie zadowoleni!