Zły (okładka twarda)

Legendarnego „Złego" Leopolda Tyrmanda czytałam po raz pierwszy w liceum. Zachwycona okładką reedycji Wydawnictwa MG postanowiłam to powtórzyć. Dopiero dojrzały czytelnik dostrzega w tym pozornie prostym kryminale dyskretne niuanse i detale nadające mu cechy geniuszu. Na początku lat 50-tych Warszawa nie jest już powojenną ruiną, ale ogromnym placem budowy. Nabiera zaplanowanego kształtu i sznytu. Odrodzone życie bujnie rozkwita w każdym aspekcie z impetem i entuzjazmem. Restauracje, kawiarnie, bistra i spelunki znów wypełnione są po brzegi tłumem, gwar przeplata raz skoczna, raz rzewna muzyka, a wódka leje się strumieniami. Warszawiacy zawsze byli charakterni, więc i czasem ktoś dostanie po pysku. W takich okolicznościach kwitnie chuligaństwo, które co bardziej przytomni cwaniacy organizują w intratne przedsiębiorstwo. Milicja ludowa wydaje się być bezradna. Nagle znikąd pojawia się tajemniczy mściciel. Gdy komuś dzieje się krzywda, w ciemnościach rozświetlają się jarzące, białe oczy i w kilka chwil łobuzy dostają krwawą nauczkę, a uczciwi obywatele znów są bezpieczni. Wśród ludu stolicy rodzi się legenda Złego... Pozornie to barwny, czasem groteskowy, wręcz komiksowy kryminał. Wielowątkowy, wypełniony po brzegi wielowymiarowymi postaciami, komunikującymi się warszawską gwarą, których właściwości podkreślają charakterystyczne nazwiska. Skrzący się humorem, a z drugiej strony pełen mrożących krew wydarzeń o tragicznych, ostatecznych skutkach. Ale naprawdę to książka miłosna. I wcale nie mam na myśli wątków romantycznych, których tu nie brak. To pomnik bezkresnego uczucia autora do miasta, jaśniejącego z każdej stronicy niczym oczy Złego. To, co mnie zaskoczyło po latach, to barwność i żywość opisanego świata. Czy to stroje bikiniarzy w butach na słoninie, czy choćby otwierający powieść opis buteleczek w aptece – wszędzie pełno kolorów, aromatów i faktur w otoczeniu, które zwykle kojarzy się z kurzem i szarówką. Ktoś mógłby powiedzieć, że to 700-stronicowa, anachroniczna ramotka. Dla mnie – fascynująca historia po mistrzowsku oddająca ducha miasta, którego już nie ma. Dzieło dla Warszawy będące tym, czym „Mistrz i Małgorzata” jest dla Moskwy.

Tadaaam! Kochani, dziś krótko o najlepszym (moim zdaniem) i najpopularniejszym peerelowskim kryminale! Muszę zaznaczyć, że nie jest to lektura pasująca do naszych obecnych standardów, jednak jest w nim coś, co sprawia, że stał się moim ulubieńcem! • Gangsterska śmietanka powojennej Warszawy. Oraz wszystko co z nią związane. 𝗧𝘆𝗿𝗺𝗮𝗻𝗱 w nieprawdopodobnie szeroki sposób opisuje stołeczne ulice, jedna po drugiej, które kryją w swoich zakamarkach niezliczoną ilość tajemnic. A wśród nich ON, tytułowy ZŁY, który wypowiada uliczną wojnę warszawskim półświatkom. Efekt jest niespodziewany - ludzie zaczynają czuć się bezpieczni i uwielbiają swojego bohatera! • Szanuję! Autor bawi się polszczyzną jak mało kto, zapewniam Was - nie uświadczycie dziś takiej klasy! Nie jest to klasyczny kryminał, tu akcja toczy się powoli, jest czas na wszystko, a ilość kolejnych wątków jest bardzo duża! Najciekawsze jest to, że każdy z nich okazuje się być ważny, a kolejne postaci kluczowe dla całej fabuły! Leniwie ciągnący się wątek kryminalny chwilami ustępuje miejsca delikatnemu romansowi oraz spostrzeżeniom na temat społeczeństwa i jego stanu. Autor bez zawahania podkreśla przywary wszystkich warstw społecznych (w powojennej Polsce istniał jeszcze widoczny i powszechnie akceptowany podział klas); właśnie te fragmenty śledziłam z wypiekami na twarzy. Ogół wypada genialnie! Zdecydowanie mój klimat! Ta pięknie wydana cegła jest cudowną pamiątką dawno minionej epoki, na którą patrzy się z pewnego rodzaju sentymentem (o ile można wspominać o sentymencie do czasów, o których wiadomo jedynie z książek i rodzinnym opowieści...).