Wstęp

Niemowlęta są niesamowicie mądre! Im więcej czasu z nimi spędzam tym bardziej uświadamiam sobie jak wiele wiedzą i rozumieją.

Odkrywając coraz więcej faktów na temat mózgu uczymy się czegoś o czym wiemy już od dawna – jeśli dzieci tworzą oparte na miłości i wsparciu relacje z dorosłymi, są zachęcane do odkrywania i doświadczania otoczenia, wówczas będą lepiej przygotowane do procesu nauki, który będzie zachodził u nich przez całe życie.

W pierwszym roku życia, mózg jest zajęty budowaniem systemu połączeń neuronowych. Działalność mózgu polega na tworzeniu mikroskopijnych elektrycznych powiązań zwanych synapsami. Poziom bodźców odbieranych przez dziecko ma bezpośredni wpływ na ilość utworzonych synaps. Powtarzające się bodźce wzmacniają te połączenia i utrwalają je, tak aby nie zużyły się i nie obumarły.

Mądre niemowlaki nie potrzebują drogich zabawek. Potocz dziecku piłkę aby rozwijać jego koordynację mięśniową. Śpiewaj piosenki i mów do dziecka aby rozwijać jego zdolności językowe. Układaj wzory z pudełek lub klocków aby rozwijać jego zdolności matematyczne.

Fakty, jakie odkryli naukowcy z departamentu zdrowia i spraw społecznych Stanów Zjednoczonych a także badacze z pozostałych placówek są następujące:
 Niemowlęta mają biologiczną potrzebę i pragnienie uczenia się.
 Budowa systemu synaps w mózgu jest prawie ukończona po trzecim roku życia.
 Im więcej stymulujących doświadczeń dostarczysz niemowlęciu tym więcej połączeń niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania procesu uczenia się zbuduje mózg.
 Niemowlęta preferują obrazy z wysokim poziomem kontrastu.
 Liczba połączeń w mózgu może zwiększyć się bądź zmniejszyć o 25% w zależności od bodźców dostarczanych przez otoczenie.
 Bodźce wzrokowe mogą przyciągać uwagę oraz wzmóc ciekawość i  koncentrację twojego dziecka.
 Najlepszą zabawką twojego dziecka jesteś ty! Baw i zajmuj się dzieckiem tak często jak to możliwe.

Rozdziały w książce podzielone są na następujące trzy okresy: od narodzin do trzeciego miesiąca, od trzeciego do szóstego miesiąca, od szóstego do dziewiątego i od dziewiątego do dwunastego miesiąca życia. Każdy rozdział przedstawia typowe dla tego wieku etapy rozwoju oraz gry i doświadczenia które rozwijają umiejętności potrzebne by osiągnąć dany etap.

Jeśli już znasz i stosujesz z dzieckiem proponowane zabawy, książka ta przypomni ci jak ważne są one dla rozwoju niemowlęcia. Ponadto, znajdziesz tu ciekawe pomysły i zastosowania dla gier, które już znasz oraz całkowicie nowe zabawy i ćwiczenia dla twojego niemowlęcia.

Pamiętaj o następujących zasadach podczas zabawy z dzieckiem:
 Twoje dziecko polubi pewne zabawy bardziej niż inne. Grajcie w te ulubione gry przez cały czas. Powtarzalność tworzy warunki dla wzrostu i rozwoju.
 Okazuj dziecku miłość i zaangażowanie całując je, przytulając, głaszcząc i mówiąc do niego tonem pełnym uczucia.
 Mów do dziecka modulując głos. Używaj słów opisując co twoje dziecko może zobaczyć lub poczuć.
 Reaguj na płacz dziecka tak szybko jak to możliwe. Dzięki temu poczuje się bezpiecznie i pewnie.
 Staraj się ułatwić dziecku naśladowanie twojego wyrazu twarzy i brzmienia twojego głosu.
 Chodź na spacery, odwiedzaj różne środowiska i zwiedzaj różne miejsca ze swoim dzieckiem. Na przykład: spaceruj po okolicy aby dziecko rozpoznawało najbliższe otoczenie, odwiedzaj pobliskie miejsca użyteczności publicznej, jak parki, sklepy, targi czy biblioteki, pozwól dziecku przyglądać się jak ludzie pływają, jeżdżą na rolkach czy biegają.
 Pomóż dziecku odkrywać rozmaite tekstury i temperatury.
 Czytaj dziecku książki. Pokocha oglądanie obrazków i słuchanie brzmienia twojego głosu. Puść muzykę i śpiewaj. Muzyka pobudza neurony odpowiedzialne za matematykę i logikę.
 Doceniaj, kochaj i szanuj swoje dziecko. Pamiętaj, że jest niezwykle mądre!

Kilka słów na temat współdziałania z niemowlęciem

Zabawa z niemowlęciem jest przecudownym doświadczeniem. Dzieci uśmiechają się, chichoczą i gaworzą, ich oczy otwierają się szeroko z zainteresowaniem. Jednakże, zbyt wiele bodźców może przemęczyć obwody neuronowe niemowlęcia, sprawiając że dziecko stanie się marudne i płaczliwe. W ten sposób twoje dziecko daje ci do zrozumienia, że ma już dość.

Oznaki, kiedy zabawa lub twoje działania męczą dziecko, obejmują: zamykanie oczu, odwracanie się, napinanie i wyginanie w łuk pleców, unikanie twojego wzroku lub stawanie się rozdrażnionym.

Podczas karmienia, donośne odgłosy otoczenia mogą denerwować i rozpraszać dziecko, co może spowodować kłopoty z trawieniem. Po zakończonym jedzeniu dzieci potrzebują łagodnych ruchów aż ich żołądki przetrawią jedzenie.

Podczas kładzenia dziecka spać, na noc lub na drzemkę, śpiewanie kołysanek, ciche mówienie i głaskanie pomagają dziecku zasnąć. Unikaj nadmiernie stymulujących doświadczeń, takich jak hałasy czy gwałtowne ruchy i zabawy.

Etapy rozwoju

Niemowlęta od narodzin do trzeciego miesiąca życia.

Rozwój fizyczny
Dzieci przed ukończeniem trzeciego miesiąca mogą:
 Trzymać grzechotkę
 Podnieść główkę i część klatki piersiowej podczas leżenia na brzuchu
 Podążać oczami za poruszającym się przedmiotem
 Rozciągnąć kończyny
 Widzieć przedmioty na odległość 25 cm.

Rozwój emocjonalny
Dzieci przed ukończeniem trzeciego miesiąca mogą:
 Reagować na znajome odgłosy
 Wpatrywać się w twarze lub przedmioty
 Reagować i dawać się uspokajać różnym  odgłosom
 Uśmiechać się na widok twarzy
 Lubić dotyk ludzi lub przedmiotów na skórze.

Rozwój intelektualny
Dzieci przed ukończeniem trzeciego miesiąca mogą:
 Odkryć swoje ręce i nogi
 Polubić dotyk rozmaitych struktur
 Rozpoznawać znajome twarze i zapachy
 Być świadome swojej lewej i prawej strony
 Zacząć łączyć dźwięki z ich źródłami
 Rozróżniać głosy, tony i natężenia.

Niemowlęta od trzeciego do szóstego miesiąca życia

Rozwój fizyczny
Dzieci pomiędzy trzecim a szóstym miesiącem mogą:
 Przekręcać się do przodu po podłodze
 Turlać się w obu kierunkach
 Chwycić przedmiot leżący w pobliżu ich rąk
 Chwycić zabawkę
 Trzymać główkę w górze przez dłuższy czas bez kiwania
 Bawić się dłońmi i stopami
 Rozróżniać wiele dźwięków
 Być świadome posiadania rąk i nóg.

Rozwój emocjonalny
Dzieci pomiędzy trzecim a szóstym miesiącem mogą:
 Gaworzyć np. „ba – ba”
 Lubić się bawić
 Gruchać, gulgotać i popiskiwać
 Uśmiechać się w odpowiedzi
 Reagować na zagadywanie
 Lubić towarzystwo i zabawy
 Obserwować ruchy ust
 Przyglądać się twarzom
 Reagować na bodźce stymulujące ich zmysły

Rozwój intelektualny
Dzieci pomiędzy trzecim a szóstym miesiącem mogą:
 Być świadome, że ludzie i rzeczy mają swoje nazwy, np. mama, tata
 Rozwijać pamięć
 Być świadome swojego otoczenia
 Zacząć rozumieć, że należy zaczekać na swoją kolej
Niemowlęta od szóstego do dziewiątego miesiąca życia

Rozwój fizyczny
Dzieci pomiędzy szóstym a dziewiątym miesiącem mogą:
 Uderzać jednym przedmiotem o drugi
 Stanąć na czworaka i kiwać się
 Nieporadnie przesuwać się do przodu lub pełzać
 Sięgnąć po konkretny przedmiot
 Przyciągać do siebie przedmioty
 Siedzieć z niewielką pomocą lub wsparciem

Rozwój emocjonalny
Dzieci pomiędzy szóstym a dziewiątym miesiącem mogą:
 Lubią być obejmowane i tulone
 Tworzyć dźwięki dwusylabowe
 Paplać swobodnie i łączyć sylaby
 Lubić patrzeć na siebie w lustrze
 Wskazywać na przedmioty
 Uwielbiać upuszczać przedmioty celowo
 Chcieć wszystkiego dotykać
 Przysłuchiwać się z przyjemnością różnym natężeniom i wysokościom dźwięków
 Wydawać z siebie rozmaite dźwięki
 Lubić rytmy szybkie i powolne
 Stać się świadome odgłosów ciała
 Lubić kołysanki i piosenki dla dzieci

Rozwój intelektualny
Dzieci pomiędzy szóstym a dziewiątym miesiącem mogą:
 Nauczyć się nazw części ciała
 Przyglądać się przedmiotom
 Analizować co można zrobić z zabawką
 Rozumieć przeznaczenie przedmiotu

Niemowlęta od dziewiątego do dwunastego miesiąca życia

Rozwój fizyczny
Dzieci pomiędzy dziewiątym a dwunastym miesiącem mogą:
 Opanować pełzanie i zacząć raczkować
 Kopać, machać i kręcić nogami
 Lubić wkładanie przedmiotów do pojemników
 Podnosić przedmioty używając chwytu pencetowego
 Mieć dobrą koordynację rąk i palców
 Przekładać przedmioty z jednej ręki do drugiej i z powrotem
 Uwielbiać dotyk rozmaitych tekstur
 Lubić toczenie piłki
 Klaskać lub robić „pa – pa” jeśli są do tego zachęcone
 Chodzić z pomocą dorosłych

Rozwój emocjonalny
Dzieci pomiędzy dziewiątym a dwunastym miesiącem mogą:
 Powiedzieć „nie” i kręcić głową
 Lubić śpiewanie
 Lubić oglądać książeczki z opiekunem
 Śmiać się z rzeczy zabawnych
 Naśladować ruchy dorosłych
 Powiedzieć kilka słów

Rozwój intelektualny
Dzieci pomiędzy dziewiątym a dwunastym miesiącem mogą:
 Powiedzieć „mama”, „tata” do właściwej osoby
 Rozumieć znaczenie słów w kontekście
 Wykonać proste polecenia
 Rozpoznawać obrazki w książkach i magazynach
 Zacząć rozumieć proces przyczynowo – skutkowy
 Rozumieć znaczenie usłyszanych słów
 Lubić zabawy w udawanie
 Rozumieć gesty i znaki jakich się nauczyły
 Odpowiadać na znane im pytania za pomocą gestów lub słów