Proszę państwa do gazu i inne opowiadania (okładka  twarda)

Proszę państwa do gazu to to wybór opowiadań Tadeusza Borowskiego, który niesamowicie porusza, wręcz szokuje i chyba na zawsze pozostaje w pamięci czytelnika. Ja dawkowałam sobie tę lekturę po kilka stron co kilka dni. Więcej na raz nie mogłam. Opowiadania będące jednocześnie pamiętnikiem samego ich autora, młodego człowieka, są niesamowite. Niby tyle lat po wojnie tyle wiemy o obozowej gehennie, a ta prawda nadal działa na człowieka, nadal szokuje, i to jak szokuje. Trudno wobec takiej autentycznej literatury przejść obojętnie. Dodatkowo treść wprawia czytelnika w lęk, niepokój...w sumie przed wszystkim, przed tym co było i co odpukać może się stać. Wyobrażam sobie jaki musiał być odbiór opowiadań gdy po raz pierwszy się one ukazały w 1948 roku. Wtedy nie było tyle wiadomo o obozowym piekle ile wiemy teraz w XXI wieku. Przecież tak niewiele potrzeba żeby ten koszmar w takiej czy innej formie się powtórzył. Wystarczy rozejrzeć się w koło żeby zdawać sobie z tego sprawę. Opowiadania ukazują obozowe przeżycia młodego, zaledwie 21-letniego Borowskiego choć ich bohaterem jest więzień, vorarbeiter Tadek. Borowski w pierwszoosobowej narracji opowiada o tym, co jego Tadka utrzymało przy życiu, o jego codzienności, o podejściu do wielu spraw, o ....w zasadzie o wszystkim. A obóz Tadek mógł przeżyć kosztem innych współwięźniów, za sprawą upadku jakichkolwiek norm, zasad, ludzkich odruchów. I tutaj mamy wiele dyskusji. Wiemy, że opisane są obozowe przeżycia Tadeusza Borowskiego, ale mimo upływu wielu dekad nadal nie mamy żadnych, najmniejszych nawet dowodów, że Borowski będąc w obozie zachowywał się źle, niegodnie, ktoś przez niego ucierpiał. Tadek to tylko literacka postać, nie alter ego autora. Sam autor, kilka alt po wojnie napisał Cała nasza wina leży w tym, że przeżyliśmy. Jako martwi bylibyśmy bohaterami. Swoje pierwsze opowiadania napisał w 1945 roku, kiedy w Polsce nie ukazała się jeszcze ani jedna książka, która mówiłaby o obozowej rzeczywistości. Proszę państwa do gazu można różnie i bez końca interpretować. Każdy z tej lektury wyniesie coś innego, każdy na coś innego zwróci uwagę. To ponadczasowa, jakże potrzebna, wielka literatura, o której trzeba przypominać, o której trzeba pisać, rozmawiać. Do dziś jest to jeden z najbardziej wstrząsających obrazów holokaustu. Dziękuję Oficynie Marginesy za wznowienie tego tomu opowiadań.

"Nie ma piękna, jeśli w nim leży krzywda człowieka. Nie ma prawdy, która tę krzywdę pomija. Nie ma dobra, które na nią pozwala". Tadeusz Borowski (1922-1951) - prozaik, poeta, publicysta. Urodzony w Żytomierzu w Ukrainie, zmarł śmiercią samobójczą w Warszawie. Studiował polonistykę. W 1943roku został aresztowany, trafił do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, następnie do Dachau. Po kilku latach od opuszczenia obozu stwierdził "cała nasza wina leży w tym, że przeżyliśmy. Jako martwi bylibyśmy bohaterami". Być może to było przyczyną zakończenia życia, nieradzenie sobie z przeszłością. Książka to zebrana twórczość Tadeusza Borowskiego w jednym miejscu. Przede wszystkim książka zawiera wspaniały wstęp napisany przez Macieja Libicha. Świetna lekcja historii. Książka jest pięknie wydana, w twardej, satynowej okładce. Podzielona jest na trzy części,każda zawiera opowiadania napisane przez autora. Pierwsza część zawiera opowiadania, które są moim zdaniem najbardziej rozpoznawalne w twórczości autora. Jest to "Pożegnanie z Marią", "Proszę państwa do gazu" czy "Śmierć powstańca". Jest to naprawdę kawał dobrej literatury poruszającej tematykę obozową, nieludzkiego traktowanie, poniżania, bicia, katowania słabszych, niczemu winnych ludzi. Niektóre opowiadania są tak mocne i brutalne, że ciężko jest je spokojnie czytać. Uważam, że jest tu potrzebna pewna dojrzałość czytelnika. Dla mnie były momenty, w których ciężko było się odnaleźć, zrozumieć. Nie dlatego, że treść była niezrozumiała , ale zachowanie człowieka względem drugiego. Bestialstwo i okrucieństwo. Autor przemyca w swojej twórczości to czego doświadczył w obozie, co widział i co zostawiło ślad na jego psychice. Moim zdaniem to bardzo wartościowa książka, która swoje pierwsze wydanie miała w 2008 roku. Mimo minionych lat nadal jest aktualna, a jej przekaz nie stracił na wartości. Ogromnym plusem jest słowniczek, który jest niezwykle pomocny dla czytelnika. Polecam każdemu kto interesuje się tematyką obozową, a także każdemu kto z ciekawości chce poznać twórczość autora.

"W dobie popularności książek ukazujących tamte czasy w sposób sztampowy i upudrowany, a także usilnych starań polityków, by zamazać obraz historii dla doraźnych celów, teksty Borowskiego jawią się jako odtrutka. To boleśnie szczere opowiadania, które ukazują okupacyjny świat bez przemilczeń i upiększeń". To tylko fragment genialnego wstępu Michała Libicha, który o prozie Borowskiego pisze z należytym szacunkiem i niebywała delikatnością. A przede wszystkim uwypukla to, co najważniejsze - w obozowym piekle, w wojennej gehennie nie było romantyzmu i piękna. Był ból, dramat i śmierć... Aby sięgnąć po teksty napisane przez Tadeusza Borowskiego potrzeba odwagi i siły. Do ponownej lektury "Proszę państwa do gazu i inne opowiadania" dojrzewałam ponad dekadę. Bo do tych tekstów potrzeba swego rodzaju dojrzałości emocjonalnej aby swoją ignorancją nie spłaszczyć przekazu lub też aby przetrwać emocjonalnie w zderzeniu z bólem i cierpieniem na tak wielu płaszczyznach. Do niedawna nie dysponowałam ani jednym ani drugim... Borowski ma specyficzny styl. Z niebywała dokładnością, szczegółowo opisuje to, co widzi, ale w sposób (pozornie) oschły. Brak romantycznych wzlotów, ckliwych opisów i lirycznych metafor. I paradoksalnie w tych "suchych" opisach zawiera się ogrom emocji buzujących w niedowiedzeniach albo krótkich, konkretnych zdaniach przywołujących na myśl pozbawione emocji, encyklopedyczne notki (Ostatni fragment z opowiadania 'Pożegnania z Marią"...). Takie teksty TRZEBA CZYTAĆ! Aby pamiętać, aby nie powielać błędów z przeszłości, aby nie idealizować tej największej porażki ludzkości jakim było ludobójstwo obozów koncentracyjnych. Aby nie dopuścić do wojny... To nie jest łatwa lektura. To nie jest książka idealna do popołudniowej kawki z muffinka czekoladową... czytana przeze mnie miesiąc... Zostanie w pamięci na zawsze. Nic więcej dodawać nie trzeba.

Piękny język, świetna książka, tragiczna historia.