Platerówki? Boże broń! (okładka  zintegrowana)

Jeśli czytam reportaż jak najlepszą powieść, którą odkładam jak przeczytam do końca, to znaczy, że to bardzo dobry reportaż. Olga Wiechnik wykonała kawał dobrej roboty przywracając pamięć o tych żołnierkach, młodych kobietach wciągniętych przez wir historii. Naprawdę polecam.

Bardzo fajnie się czyta.

Platerówki? Boże broń! to jedna z części cyklu serii reporterskiej autorstwa Olgi Wiechnik. Książka została wydana nakładem wydawnictwa poznańskiego. Nie wszystkim Polakom uwięzionym przez reżim stalinowski udało się ewakuować wraz z armią Anders z ZSRR. Wielu z nich z różnorodnych powodów pozostało na nieludzkiej ziemi i tym powodem była miłość do Związku Radzieckiego. W związku z tym nie ma się co zdziwić się, że wielu z naszych rodaków zdecydowało się dołączyć do armii Berlinga. Oni po prostu chcieli opuścić sowiecki ,,raj’’. Wśród nich były także Polki, które w armii ludowej nosiły broń i dowodziły męskimi oddziałami liniowymi. Niestety zarówno w czasach PRL-u jak i obecnie zniekształcono prawdę historyczną. Jak już wielokrotnie powtarzałam, historia nie jest czarno-biała, ale posiada liczne odcienie szarości. Każdy człowiek może inaczej interpretować konkretne wydarzenie. Przyczyny tego stanu rzeczy są różnorakie m.in. światopogląd. Chyba najbardziej zróżnicowaną wykładnię pewnych wydarzeń historycznych ma XX wiek. W naszej rodzimej historii takimi wydarzeniami są np. powstanie warszawskie czy utworzenie armii Berlinga, w skład, którego wchodziły Platerówki. Obecnie wydźwięk tej formacji jest nieco negatywny. W czasach słusznie minionych było odwrotnie. O ich losach powstał nawet film pt. ,,Rzeczpospolita babska’’. Niestety nie miał wiele wspólnego z prawdą. Przede wszystkim powojenna rzeczywistość Platerówek wyglądała zgoła inaczej. A kim właściwie były Platerówki? Jakie były ich losy? Dlaczego zdecydowały się wstąpić do wojska? Czy zasłużyły na czarną legendę? Na te i wiele innych pytań starałam się znaleźć odpowiedzi w książce Platerówki? Boże broń! Książka stała się dla mnie prawdziwym źródłem wiedzy o tematach, których się praktycznie nie porusza… przynajmniej w pozytywnym sensie. Jak się okazuje tzw. Platerówki zostały potraktowane okrutnie. Nie pragnęły przenosić komunizmu na sztandarach do swojej Ojczyzny, ale wyrwać się nieludzkiej ziemi. One chciały żyć ! Pragnęły wrócić do swojej Ojczyzny. A przyłączenie się do armii Berlinga była realnym sposobem na ucieczkę z ZSRR. Dlatego nie możemy ich za to potępiać. Platerówki? Boże broń! uświadomiły mi, że na armię Berlinga patrzymy jak na sługi okupanta. Czy to prawda? Niekoniecznie. Niniejsza lektura pokazała, że na historię a w szczególności ostatniego wieku należy spojrzeć z różnych perspektyw. Wiadomo, że nie da się zrozumieć czynów zbrodniarzy, ale na to, co robili zwykli ludzie dobrze by było spojrzeć z ich perspektywy. Trzeba zastanowić się, co zrobilibyśmy na ich miejscu. Tak właśnie należy zrobić z bohaterkami tego reportażu. Platerówki? Boże broń! jest głosem tych, którzy mieli to nieszczęście być w niewłaściwym miejscu o niewłaściwej porze. Nie stojąc na ich miejscu nie wiemy co czuli i myśleli dlatego nie powinnyśmy ich pochopnie oceniać, bo możemy zrobić im wielką krzywdę. Ta książka to próba obiektywnego spojrzenia na zagmatwaną historię Polski i odkłamanie niewłaściwych tez. Nie pozostaje mi nic innego jak zachęcenie do zapoznania się z jej treścią. To ważny głos tych, którzy sami nie mają wiele możliwości do obrony.

Platerówki – cóż za silne, odważne kobiety! Zastanawiam się, jak to możliwe, że tak niewiele dotychczas o nich słyszałam. Olga Wiechnik wykonała wspaniałą pracę. Reportaż ściera z ich życiorysów niemal osiemdziesięcioletni kurz i wydobywa je na światło dzienne, by każdy z nas mógł przeczytać o kobietach-żołnierkach, które w latach drugiej wojny światowej z determinacją walczyły o siebie, swoich bliskich, ojczyznę i powrót do Polski. Jest w tym reportażu, obok kobiecej odwagi, niezłomności i siły, sporo cierpienia, smutku i goryczy. Niełatwo czytać o skomplikowanych losach Platerówek – bo nie jest to historia z cyklu długo i szczęśliwie. Wspomnienia z syberyjskiego zesłania ściskają za gardło, podobnie zresztą jak relacja z walki na froncie oraz opisy płonącej Warszawy i zrujnowanego wojną kraju. Reportaż Olgi Wiechnik uświadamia, jak wielką tragedią był konflikt zbrojny, jak wiele ludzkich żyć pochłonął i jak wiele życiorysów na zawsze odmienił. I w tym morzu dramatu są one – żołnierki 1 Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater – młode dziewczyny, które siłą zmuszono do porzucenia rodzinnych domów i szkół na Kresach, które musiały szybko dorosnąć i wziąć na siebie odpowiedzialność za bliskich, a później też chwycić za broń, by marzenie o przetrwaniu i powrocie do Polski mogło się spełnić. Kobiety, które, jak mówi w książce profesor Kałwa, "rozwalają system, rozwalają patriarchat" – burzą stereotypy i nie wpasowują się w typowe kobiece ramy wyznaczone społecznie i kulturowo. Znakomity reportaż – publikacja, która łączy w sobie świetną narrację i język trafiający do każdego odbiorcy z rzetelną historyczną wiedzą i reporterską wnikliwością. Doceniam – i za przedstawienie losów Platerówek, i za kontekst historyczny. Takiej dobrej literatury faktu chcę czytać jak najwięcej. I polecam wszystkim, nie tylko kobietom oraz miłośnikom historii i reportażu.