Lutosławski: Piano Concerto / Symphony No 2 PL (CD)

W stulecie urodzin jednego z największych kompozytorów XX wieku, Witolda Lutosławskiego, przypadające w roku 2013, Filharmonicy Berlińscy pod kierownictwem Sir Simona Rattle'a zaprezentowali dzieło w pewnym sensie przełomowe w twórczości kompozytora . Jest to bowiem pierwszy utwór symfoniczny Lutosławskiego napisany wedle schematu znamiennego dla niemalże całej jego późniejszej twórczości: budowa dwuczęściowa, w której część pierwsza stanowi serię ulotnych obrazków zmieniających się niczym w kalejdoskopie, i której zadaniem jest rozbudzić ciekawość słuchacza spragnionego muzyki zmierzającej wreszcie w jakimś konkretnie wytyczonym kierunku, zaś część druga posiada wyższy ciężar gatunkowy i jest odpowiedzią na oczekiwania słuchacza.
W przypadku II Symfonii podział ten jest wyjątkowo wyraźny, co zaznaczył sam kompozytor nadając częściom utworu tytuły, odpowiednio "Hesitant" (wahając się) dla pierwszej części, i "Direct" (Wprost) dla części drugiej. Typowy czas trwania poszczególnych części wynosi po około 15 minut, tymczasem w nagraniu zaprezentowanym na płycie części trwają po około 13 minut. Jednakże to przyspieszenie tempa okazało się korzystne, sprawiając, że "Hesitant" staje się ciekawsze, oraz podkreślając dynamikę części "Direct". Co więcej, wykonawcom udało się nadać pierwszej części wiele kolorytu brzmieniowego, co może jest dość niezwykłe, bo ten fragment Symfonii uważany jest za raczej bezbarwny. Paradoksalnie to właśnie pierwsza część II Symfonii stanowi tutaj najbardziej interesujący oraz inspirujący fragment kompozycji. Podczas wykonania tej części przez Berlińczyków w 1970 roku publiczność oprotestowała utwór. Być może słysząc tak ciekawe wykonanie z roku 2013 zmieniłaby swój osąd.
Głównym trzonem nagrań zamieszczonych na płycie jest jednak Koncert Fortepianowy Lutosławskiego, skomponowany w ostatnim dziesięcioleciu życia twórcy, gdy osiągnął on szczyt swoich umiejętności kompozytorskich. A trzeba wiedzieć, że idea napisania koncertu na ten instrument przyświecała Lutosławskiemu już od czasów przedwojennych. Po wielu namowach ze strony Krystiana Zimermana, fenomenalnego zwycięzcy Konkursu Chopinowskiego w 1975 roku i obecnie jednego z najwybitniejszych pianistów na świecie, koncert ten wreszcie pojawił się w spisie kompozycji Lutosławskiego. Został on zadedykowany Zimermanowi i przezeń po raz pierwszy wykonany na Festiwalu w Salzburgu w roku 1988. Orkiestrą dyrygował kompozytor. Kilka lat później Krystian Zimerman i Witold Lutosławski dokonali pierwszego nagrania konceru na płytę CD dla wytwórni Deutsche Grammophon. Najnowsze nagranie koncertu dokonane przez Zimermana, znajdujące się na właśnie recenzowanej płycie, już na pierwszy "rzut oka" istotnie różni się od pierwszego. Cechuje się znacznie wyraźniej zarysowaną dynamiką i szerszym spektrum ekspresji w porównaniu z nieco powściągliwym nagraniem dokonanym z współudziałem Lutosławskiego, co jest dość zastanawiające wziąwszy pod uwagę fakt, że partię fortepianu wykonuje ta sama osoba. Jasne staje się zatem, że koncepcja pianisty dotycząca tego koncertu, wyewoluowała na przestrzeni dwóch ostatnich dekad. Sam Zimerman stwierdził, że zaczął dostrzegać w Koncercie echa wydarzeń mających miejsce w Polsce w czasach, kiedy powstawał utwór, a więc w czasach stanu wojennego i Solidarności. Trudno jest dzisiaj stwierdzić, czy taka interpretacja spotkałaby się z pełną akceptacją kompozytora, który nie lubił przecież doszukiwania się w swoich dziełach znaczeń pozamuzycznych. Z niezachwianą pewnością można natomiast stwierdzić, że nagranie o którym mowa przejawia wszelkie cechy najwyższego artyzmu, pozwalające sklasyfikować je jako wybitne. Bogactwo brzmienia, dbałość o najdrobniejszy detal, odpowiednio rozłożone napięcia oraz swoboda gry - to wszystko dobitnie świadczy o wielkim pianiźmie Krystiana Zimermana.
Jestem zdania, że nagrania II Symfonii i Koncertu Fortepianowego Witolda Lutosławskiego dokonane przez Zimermana i Filharmoników Berlińskich pod batutą Simona Rattle'a zasługują na najwyższe uznanie i stanowią znakomitą wizytówkę kunsztu kompozytora. Jest to jedna z tych nielicznych płyt, które mogę z najprawdziwszą przyjemnością słuchać bez przerwy, "na okrągło", każdego dnia, i o każdej porze. Polecam.

Trzy nazwiska: Witold Lutosławski, Krystian Zimerman i Simon Rattle są wystarczającą rekomendacją dla tego albumu. Ale obok tego fantastyczna gra Krystiana Zimermana w Koncercie Fortepianowym, nota bene utworze, który kompozytor jemu właśnie zadedykował, stawia płytę na górnej półce. Dlatego nie dziwi mnie podwójna statuetka nagrody Fryderyk 2016 za Najwybitniejsze Nagranie Muzyki Polskiej i Najlepszy Album Polski za Granicą. Polecam płytę nie tylko miłośnikom muzyki współczesnej, ale wszystkim, którzy poszukują dobrej muzyki w mistrzowskim wykonaniu.

Nie znam się na muzyce aż tak dobrze, żeby ją oceniać, ale mogę wypowiedzieć się o niej jako wrażliwy słuchacz, który szuka w muzyce piękna. I tu odnajduję to piękno w całej okazałości. Muzyka pełna emocji, po prostu cudowna. Muzyka poważna nie jest dla każdego, ale jeśli ktoś ją czuję - ta płyta jest dla niego.

wspaniała płyta do wielokrotnego odsłuchu, jak mistrz z mistrzem