Księgi Jakubowe (okładka twarda)

Najnowsza książka Olgi Tokarczuk TO NIEPOROZUMIENIE. Autorka, najprawdopodobniej nie wie, o czym pisze. Sam miałem okazję, przyjemność i WIELKI zaszczyt przeczytanie NIEWYDANEJ książki Leszka Białego na podobny temat, książki, której jednym z bohaterów jest Jakub Frank. Książka Białego jest prawdziwym arcydziełem na skalę światową. Jestem nią zachwycony. Książka Białego to nie potencjalna Książka Roku, ale Książka Dekady. NIESTETY, w Polsce układów, klakierów i klik i wszechwładzy opinii tzw. Salonu - po prostu zabrakło dla niej Wydawcy. Autor "Źródła Mamerkusa" - z tego, co wiem, trzyma ją w szufladzie. Pani zaś Tokarczuk emabluje potencjalnych swych klientów, przysłowiowych Lemingów z Wilanowa, nie tylko obcą im tematyką religijną, o której nie ma jak i oni większego pojęcia, ale i opowieściami o niewolniczym kraju Polska, którego mieszkańcy trzymali Izraelitów w niewoli, nie powstrzymując się przed mordowaniem ich. Wstyd pani pisarko Tokarczuk. To metoda niegodna promocji swojego gniota! Przykre, ale to dowód na AMOK, w którym tkwi nieszczęsna autorka "Ksiąg Jakubowych".

Kolejna historia oszołoma. Czy, że żyd to godniejszy uwagi. Za ileś tam lat ktoś napisze książkę o Tymińskim, co pociągnął za sobą prawie pół Polski. Nie warto. I jeszcze ten język tak odległy od poprzednich książek Olgi Tokarczuk z ich mistycznym stylem, który mnie zauroczył. Poeta niech zostanie przy poezji. Przepaść między stylem Johna Irvinga, też z taką drobiazgowością opisującego wątki powieści. Nie szukam prawdy historycznej tylko prawdy mistycznej, a tej nie ma w tej książce.

Ta ponad 900 stronicowa książka jest historią życia Jankiela Lejbowicza nazywanego Jakubem Frankiem, który w drugiej połowie XVIII jako żydowski kupiec, a przede wszystkim twórca nowej religii, ze swoimi towarzyszami - a później wyznawcami - przemierzył tereny tureckie, polskie rosyjskie i austriackie. Ta pozycja to przede wszystkim próba opowiedzenia życia Jakuba, tego, jak rodzi się odłam w religii tak starej i tradycyjnej jak judaizm, to historia ślepego zauroczenia nowinkami wyznaniowymi oraz ich powolnego, ale skutecznego wnikania w społeczeństwo.
Chodzi o sprzęgnięcie razem trzech religii: żydowskiej, muzułmańskiej i chrześcijańskiej. (s. 651)
(…) oni przeciwko Talmudowi występują, to jedno jest jasne. (s. 638)
Ten gest uczyniony w stronę chrześcijaństwa, konsekwentnie odsunął Franka od sporej grupy tradycjonalistycznych Żydów, ale i wśród chrześcijan nie dostarczył mu pełnego zrozumienia. Każda grupa traktowała go jak odszczepieńca, dziwaka, aktora i kuglarza. Było też wielu, którzy widzieli w nim siejące ferment, zepsucie i demoralizacje zagrożenie. Nie ulega jednak wątpliwości, że Jakub Frank miał charyzmę, talent do zrzeszania ludzi i przekonywania ich do swoich racji. Zwolenników znalazł wśród wyznawców judaizmu, chrześcijaństwa; wśród tych mniej zamożnych i bogatych, aż po dwory wielkich tego świata – jak choćby Katarzyny Kossakowskiej czy cesarzowej Marii Teresy.
Jednak poza Jakubem występuje też w powieści bohater zupełnie innej kategorii - zbiorowy (i mnie on osobiście bardziej zauroczył). Jest nim bogata paleta mieszkańców Polski i Europy doby baroku. Z tej społecznej panoramy wyłania się Polska kolorowa, wielojęzykowa, wielonarodowa, ale i poraniona konfliktami klasowymi oraz politycznymi czy religijnymi niedomówieniami. Widać w niej dworski luksus, nadużycia i słabości duchowieństwa oraz biedę chłopów. Mamy tu przede wszystkim Żydów – rabinów, kupców, tragarzy i nauczycieli; są też i polscy chłopi, kryminalni uciekinierzy, duchowieństwo – od prostego dziekana po biskupów, szlachta z mieszkańcami dworu, banita, a nawet i poetka – Elżbieta Drużbacka. Są w powieści i Turcy ze swoimi kolorowymi, orientalnymi strojami, mnisi z Atos z surowymi zasadami i dwór pełen przepychu i bogactwa. Od różnorodności i ilości postaci można dostać zawrotu głowy! Co kilka stron pojawia się kolejna; zostaje ona z czytelnikiem na dłużej, by wrócić (lub nie) za kilka, kilkanaście stron. Odnoszę wrażenie, że choć czytałam uważnie, zgubiłam się w ilości bohaterów. Jak widać z kart książki przemawia Europa dawno temu zmieciona przez wojny, powstania, przewroty oraz zniszczona przy użyciu ludzkiej ignorancji oraz małoduszności. I w tym powieściowym świecie zawsze chodzi o Jakuba i jego przewrotowe poglądy.
Nie byłaby Tokarczuk sobą, gdyby nie wplotła w swoją historię rozważań na temat natury czasu, ruchu, zmienności, odchodzenia – niekoniecznie w sensie umierania, istoty świata - która występuje jakby poza człowiekiem, poza tym, co oczywiste; a najwięcej miejsca poświęcono oczywiście religii i świętości. I jak na wierną uczennicę Junga przystało, sporo miejsce poświęciła autorka mitom, temu pierwotnemu i naturalnemu sposobowi tłumaczenia świata, czytania i interpretowania jego znaków a także próby ponownego odpowiedzenia na podstawowe pytania. A w tym na nowo opowiadanym, układanym i hierarchizowanym świecie jest też i postać rodem z prastarych mitów: Jenta - krewniaczka Jakuba; ni to umarła, ni to żywa; zawieszona pomiędzy stanami (jak Jakub pomiędzy starymi wyznaniami) patrzy z góry, z zewnątrz na swojego rodaka i rozumie, że jest wszechobecnym niemym świadkiem spraw naprawdę wielkich. I choć nie jest głównym bohaterem, to od jej figury zaczyna się opowieść o Jakubie i na niej się ona kończy. Bo niczym jakiś duch mądrości – podobnie jak Nachman – staje się Jenta przewodnikiem po sprawach Jakubowych. Jako żywa-nie żywa ma ona zdolność patrzenia głębiej i dalej, pojmowania więcej i wchodzenia w istotę, której inni nawet nie są w stanie dostrzec. Jak w innych tekstach, wykreowała autorka postać stojącą na marginesie, poza społecznością, niby realną, ale wymykającą się utartym schematom mówienia o człowieku i tym, co dla niego najważniejsze. Dlatego może ona myślą przekraczać granice czasu i przestrzeni.
Księgi Jakubowe opowiedziała Tokarczuk przy użyciu mowy zależnej i niezależnej; wprowadziła narratora wszechwiedzącego, czasem bezpośredniego czy narratora-świadka, a w partiach listowych i pamiętnikarskich – pierwszoosobowego; językiem powieści jest bogaty, pełen słów i zwrotów z języka hebrajskiego, arabskiego i łaciny. By wymienić kilka: goj, nazir, agun, alef, szin, samech, gematria, notarikon, temura, dragoman. Rozdziały poszczególnych ksiąg są raczej długie, obszerne i bogate w szczegóły. Rzecz się zmienia pod koniec książki, a w szczególności w ostatniej księdze – jakby brak głównego bohatera nakazywał zakończyć opowieść, jakby przyszła pora, by historia zaczęła żyć własnym życiem, już bez ingerencji „opowia

książka udziwniona od początku, pisana wspak od ostatniej strony. Początek zapowiada się dobrze , ale im dalej tym gorzej dotrwałam do 500 strony,czyli mniej więcej do połowy, nie dałam rady dalej, męczyło mnie to i zaczynało być torturą a nie przyjemnością .Może dla kogoś takie pojęcia jak stare i nowe przymierze są odkryciem, czy to że literom w alfabecie hebrajskim są przypisane liczby lub kabała, zabobony....dla mnie to nic nowego. A Mesjasz, który śpi ze wszystkimi napotkanymi kobietami budzi obrzydzenie...Sienkiewicza jak się czyta to człowiek chłonie książkę, bo jest pisana pięknym językiem i ciekawie a to jest sztuczne i ciężkie....

Nie wiem, czy w zamysle autorki taka miała być ta powieść, dla mnie jest jak wielowątkowy kabaret tamtych czasów. Gdyby nie to, że zawsze czytam do końca wszystko co zaczęłam pewnie bym jej nie przeczytała. Paradoksalnie dostało się w tej powieści wszystkim nacjom, religiom i grupom społecznym, zatem niech się nie burzy ten, kto nie przeczytał i nie zrozumiał. :)))

Autorka z pewnoscia wykonala tytaniczna prace piszac te powiesc.
Jestem w polowie lektury i mam mieszane uczucia.
Temat fascynujacy, bohaterowie rowniez, ale tak jakbym cos podobnego czytal, napisane przez kogos innego i lepszego literacko. Chwilami mam uczucie, ze Ryszard Kapuscinski podrozowal w czasie i napisal reportaz o tych wydarzeniach, ale to uczucie mija bo jezyk niestety nie Kapuscinskiego.
Tokarczuk pisze bardzo nierowno. Mysle, ze chwilami gubi sie watkach, ktorych stworzyla niezliczona ilosc.
Powiesz warta lektury, ale bez tego czegos co sprawi, ze bede chcial do niej wracac po pewnym czasie. To takie bardzo solidne rzemioslo wymagajace ogromu pracy, ale jednak bez tego tchnienia geniuszu, ktore zmienia powiesc w dzielo sztuki.

nie chce....nawet za darmo....zły to ptak ,co własne gniazdo kala....

Olga Tokarczuk, Księgi Jakubowe


Jak powiedział wiele lat temu, podczas jednego z wykładów profesor Adam Dobroński polonista mówiąc o dniu wybuchu postania listopadowego zacznie: „w ciemną noc listopadową…”, a historyk” w noc listopadową…”. Ta specyfika wyczuwalna jest też, gdy czytamy Księgi Jakubowe. Co prawda Pani Olga Tokarczuk z zawodu jest psychologiem klinicznym, ale od lat zawodowo i z powodzeniem pała się pisarstwem i sama odsyła do książki historyka Pana Pawła Maciejko: „Wieloplemienny tłum. Jakub Frank i ruch frankistowski 1755 – 1816”.
Pamiętając o tym, co napisałam wyżej, gdy stykamy się z Księgami Jakubowymi potraktujmy je, jako powieść i nie doszukujmy się błędów merytorycznych. Są one na pewno, chociaż pracując nad tą książką autorka zjeździła wiele kilometrów i przejrzała wiele materiałów archiwalnych - starając się, aby było ich jak najmniej.

Sama powieść to cegła swoją formą nawiązująca do Biblii ( o ile jakakolwiek książka może do niej pretendować). Ważna jest też okładka książki. Zapowiada ona, że mamy do czynienia z wielką podróżą przez siedem granic, pięć języków i trzy duże religie, nie licząc tych małych. Nastawiłam się, więc na coś niesamowitego i mistycznego. Nie powiem, że się zawiodłam – czytając przeżywałam ucztę dla ducha jednak bez nadmiernej egzaltacji i może tego mistycyzmu mogłoby być trochę więcej.
Jak czytam historię Jakuba Franka – zwanego prorokiem to od razu widzę przed oczyma Naszego podlaskiego proroka Ilję z Wierszalina, który także w około siebie jak Frank miał ludzi, których szumnie można nazwać dworem. Ilja zaginął w odmętach II wojny światowej, gdzieś na wschodzie, a Frank, co prawda przetrzymywany w klasztorze częstochowskim - umarł śmiercią naturalną w Offenbachu am Main (Hesja- Niemcy), a więc jego los był mniej tragiczny. Niemniej obie postacie wiele łączy, nie tylko ten dwór, ale także uwielbienie i wiara, w jego moce ludzi. Nie znam dokładnie historii proroka Ilji, ale wydaje mi się, że garneli się do niego przede wszystkim prości ludzie i to oni stanowili jego oparcie. Natomiast Jakub Frank mógł liczyć także na arystokratycznych protektorów takich jak Pani Katarzyna Kossakowska. Frankiści przyjmowali chrzty w kościele katolickim, gdzie świadkami na tych uroczystościach byli możni Państwo.
Zadałam sobie pytanie: Czy Jakub Frank był awanturnikiem? Według mnie odpowiedź brzmi - nie. Niemniej momentami bywał okrutny, a zachowanie uważane powszechnie za niemoralne przepuszczał przez sito swojej ideologii i religii, którym patronował.
W dziejach było wielu heretyków i proroków – No może przesadziłam – nigdy nie było to zjawisko powszechne. Jednego z nich opisała, w niezwykle plastyczny sposób, w swojej książce Olga Tokarczuk. Warto zajrzeć i pozwolić sobie, aby lektura przepływała przez umysł – polecam!

Nie opublikowano mojej opinii! Była zdecydowanie negatywna, czyżby cenzura?

Raz na kilka, a może i nawet kilkanaście lat zdarza się w Polsce podobne
wydarzenie literackie. „Księgi Jakubowe” to nie jest po prostu
powieść, którą czytamy i odkładamy na półkę z przemyśleniami lub
nie. Obcowanie i wędrówka z Jakubem Frankiem to przeżycia, które
pozostają w pamięci na dłużej. To, co Pani Tokarczuk pokazała w tej
powieści to niesamowity kunszt, wiedza, ale również umiejętność
interesującego jej przekazania. Mogłoby się wydawać, że XVIII-wieczna
Polska to „ciężki orzech do zgryzienia”. Otóż nic bardziej
mylnego. W tej powieści przepadnie każdy czytelnik, a kiedy rozpocznie
podróż, nie zorientuje się kiedy dobiegnie ona końca. PKP „ma” Nowe
Czasy i Pendolino, a my Olgę Tokarczuk i „Księgi Jakubowe” do
zaginania czasoprzestrzeni.