Cesarzowa. Pierwsze lata Sisi na wiedeńskim dworze (okładka  miękka)

Świetna książka, polecam!

Czytacie biografie? Ja tylko tych postaci, które wywarły na mnie ogromne wrażenie i bardzo ciekawi mnie jak potoczyło się ich życie oraz to jak dotarli do danego punktu ich życia. Jedną z takich postaci jest Sisi więc nie mogłam być obojętna wobec propozycji współpracy barterowej od Dominiki znanej na IG jako zkotemczytane i Wydawnictwa Marginesy przy tytule "Cesarzowa. Pierwsze lata Sisi na wiedeńskim dworze" autorstwa Martiny Winkelhofer. Dzięki tej książce poznamy dzieje Elżbiety od 24.12.1837 roku do 24.08.1865 roku, czyli od dania jej narodzin aż do dnia kiedy ostatecznie przeciwstawiła się teściowej i chciała sama decydować o wielu rzeczach, zwłaszcza tych związanych z jej dziećmi. Czytając tą biografię poznajemy Sisi oraz dowiadujemy się co nie co o jej wczesnym życiu oraz to jak dojrzewa i przechodzi przemianę. Na tych 300 stronach (mamy później podane dużo źródeł i literatury dla osób bardziej wnikliwych i ciekawskich) dowiadujemy się jak wyglądało jej życie i dojrzewanie. Kończąc lekturę Elżbieta jest już silną cesarzową oraz pewną siebie kobietą. Dowiemy się też wielu ciekawych rzeczy o wiedeńskim dworze i jego działaniu. Bardzo podoba mi się jak autorka przedstawiła postać Sisi, jako zwykłą i nieśmiałą nastolatkę, która nie miała wpływu na swoje życie. Widzimy jak jest traktowana przez otoczenie co daje nam pełen obraz całej sytuacji. Dla mnie Elżbieta zawsze była silną i ciekawą postacią i z przyjemnością przeczytałam jej biografię by uzupełnić swoją wiedzę o niej. Ogromnie Wam polecam tą książkę!

Kiedy w zapowiedziach Marginesów zobaczyłam nową książkę o wczesnych latach Sisi, najsłynniejszej cesarzowej Austrii, wiedziałam, że szybko po nią sięgnę. Autorka postanawia nie tylko rozprawić się z mitami na temat Sisi, ale przybliżyć zarówno jej dzieciństwo, jak i pierwsze lata życia na cesarskim dworze. Powszechnie uważa się, że Sisi była nieprzygotowana do trudnej roli, jaką miała pełnić, że była swego rodzaju Kopciuszkiem, w którym zakochał się cesarz Franciszek Józef Habsburg. Otóż nic bardziej mylnego, bo Elżbieta Bawarska pochodziła z jednego z najstarszych niemieckich rodów szlacheckich - Wittelsbachów, którzy panowali w Bawarii od stuleci. Byli palatynami, książętami i książętami elektorami, przez co mieli wpływ na wybór cesarza. Jej dziadek był królem Bawarii, a rodzice książętami, zaś mała Sisi odebrała wykształcenie godne królewskiego pochodzenia. Kiedy w wieku 15 lat poznała swojego kuzyna (syna swojej ciotki, arcyksiężnej Zofii), cesarza Franciszka Józefa, nie sadziła, że w ciągu kilku miesięcy jej życie całkowicie się zmieni. Szybkie zaręczyny i bardzo wystawny ślub sprawiły, że introwertyczna i nieśmiała szesnastolatka stała się cesarzową najznamienitszego rodu panującego w ówczesnej Europie. Czy jednak było to życie, które sobie wymarzyła? Pamiętać należy, że w tamtych czasach najważniejszym obowiązkiem matki było znalezienie córce jak najlepszej partii, aby jej staropanieństwa nie okryło wstydem rodziny. Dziewczynki wychodziły za mąż w momencie osiągnięcia dojrzałości płciowej, której znakiem było bierzmowanie. Wyrwane z rodzinnego otoczenia i zostawione na pastwę obcych ludzi musiały sprostać pokładanym w nich nadziejom. Czy Sisi to się udało? Czy zdołała zdusić w sobie tęsknotę za rodziną? Młodziutka Elżbieta musiała zmierzyć się z silną pozycją i silną osobowością teściowej, arcyksiężnej Zofii, która decydowała o niemalże wszystkich aspektach życia młodej cesarzowej, jak choćby wymiana składu jej świty czy pilnowanie podczas spaceru zachowania dworskiego porządku rang. Inna sprawa, że nieśmiała i wstydliwa Elżbieta chętnie pozwalała sobą kierować teściowej. Przyzwyczajona do serdecznych stosunków z guwernantkami i dworzanami, do swobodnej i uprzejmej atmosfery musiała zmierzyć się z niewidzialną ścianą surowego dworskiego ceremoniału. Wprawdzie wiedziała o obowiązkach reprezentacyjnych kobiet z linii królewskiej jednej brakowało jej doświadczenia, a i różnice kulturowe robiły swoje. Powinna znaleźć wsparcie w mężu, jednak ten całe dnie spędzał w Wiedniu, zaś Sisi wypełniała obowiązki cesarzowej w Laxenburgu. Jak to się więc stało, że Elżbieta wywalczyła sobie prawo do decydowaniu o sobie, swoich dzieciach i tym, co się dzieje na dworze? Jaka przemiana w niej zaszła? Jak wyrwała się spod kurateli teściowej? Autorka kreśli fascynujący obraz młodej dziewczyny - cesarzowej z uwzględnieniem zarówno rozwoju jej osobowości jak i faz życia, w których się znajdowała. Jej wahania nastrojów czy stany depresyjne były zrozumiałe dla procesu dojrzewania, który zbiegł się z pierwszą ciążą Elżbiety. Niestety, otrzymywała coraz więcej porad, inspiracji i wsparcia o które nie prosiła, a które coraz bardziej jej ciążyły. Silna pozycja teściowej tłamsiła jakiekolwiek próby decydowania o sobie czy o swoich dzieciach. Obserwujemy dorastanie Elżbiety, przemianę z nieśmiałej i zamkniętej w sobie dziewczynki sterowanej przez teściową, w kobietę odważną, stawiającą na swoim, która zdecydowanie wyprzedzała swoją epokę, ale która także ulegała melancholii, napadom lęku j która ewidentnie cierpiała na zespół stresu pourazowego. Autorka precyzyjnie kreśli tło historyczne, w tym przemiany polityczne, obyczajowość epoki czy zwyczaje panujące na wiedeńskim dworze. To fascynująca podróż do czasów, kiedy kobieta była uzależniona od ojca, brata czy męża i której najważniejszym małżeńskim obowiązkiem było spłodzenie męskiego potomka, który przedłużyłby ród. Dzięki tej książce spojrzałam na Sisi z zupełnie innej perspektywy i w końcu zrozumiałam, że jej droga do usamodzielnienia się i stania się potężną cesarzową była długa i kręta. Jeśli chcecie poznać bliżej osobowość Sisi, która fascynuje kolejne pokolenia, koniecznie sięgnijcie po tę książkę.

Zaskoczona tym, co piszę, stwierdzam, że jestem tą książką zachwycona i czekam na kolejną część. Ja, która z założenia nie czyta książek historycznych w ich faktograficznym typie, a do przeczytania tej skłonił mnie jedynie sentyment do wiedeńskości oraz trzyczęściowego filmu z lat 50. Autorka tego studium o młodej Elżbiecie, Martina Winkelhofer, stawia sobie za cel rozprawienie się z tzw. "mitem Sisi", opierającym się na niecałkowicie zgodnych z prawdą przekazach o jej swobodnym dzieciństwie czy na wykreowaniu, jak w bajkach, negatywnej postaci, jaką w świadomości współczesnych odgrywa matka Franciszka, Zofia. Opierając się na źródłach historycznych, autorka dowodzi, że dzieciństwo Elżbiety nie różniło się zbytnio od warunków życia innych panien jej stanu, choć oczywiście, w porównaniu do sztywnej etykiety dworu cesarskiego, i tak było pełne swobodnych kontaktów międzyludzkich. Tłumaczy, że wybór Sisi przez cesarza nie był przypadkowy czy niezaplanowany - Elżbieta i Helena były przedstawione Franciszkowi jako potencjalne kandydatki na żonę dla młodego władcy. Zaskoczeniem mógł być jedynie pośpiech, z jakim cesarz podjął decyzję i przeszedł do wiążących kroków. Wreszcie M. Winkelhofer stawia w innym świetle zarówno matkę Elżbiety (niesamowicie zlękniona i niepewna siebie kobieta), jak również Zofię, jej siostrę. Matka cesarza, jaka jawi się z pozostawionych listów i pamiętników, jest kobietą stawiającą sobie za najwyższy cel dobro dynastii, świadoma obowiązków Elżbiety wobec męża i kraju, a także jako osoba o niezwykłym wyczuciu i szacunku do drugiego człowieka - o konflikcie z Sisi dowiedzieć się można z listów pozostawionych przez członków dworu, ale nigdy od niej samej. Zofia wcale nie jest tak chłodna, jak to utrwalone w popkulturowych przekazach. Bez uciekania się do beletrystyki, Autorka stworzyła książkę, którą świetnie się czyta i której chce się więcej, jak w przypadku dobrych powieści. Powoływanie się na rozmaite źródła historyczne, fotografie i obrazy, a nawet zachowane nieliczne stroje cesarzowej, robią wrażenie i sprawiają, że czytelnik naprawdę ma szansę towarzyszyć zagubionej dziewczynie, jaką była Elżbieta na początku małżeństwa z Franciszkiem. Autorka ponadto wysuwa wniosek, że większość problemów z adaptacją Elżbiety do nowych ról (żony, matki, cesarzowej) wynikało po prostu z jej młodego wieku i nieskończonego okresu dojrzewania, na który nałożyła się depresja po śmierci córki i brak wsparcia ze strony otoczenia - bo cesarzowa nie mogła się z nikim spoufalać. Co było przyczyną śmierci małej Zofii i czy na pewno decyzja o wyjeździe dziewczynki na Węgry należała tylko do Elżbiety? Co naprawdę leżało u podstaw długiego i kosztownego wyjazdu cesarzowej na Maderę? Na czym polegał konflikt między Elżbietą i Zofią i jaki udział w jego eskalacji miał Franciszek? Pytań, które stawia autorka - a co ważniejsze, na które odpowiada - jest jeszcze więcej. I, biorąc pod uwagę zapowiedź zmiany zachowania Elżbiety, postawienie się ceremoniałowi i umniejszaniu możliwości samostanowienia, które kończą książkę, otwiera kolejne pytania, na które odpowiedzi odbiorca oczekuje w kolejnej części.

Księżniczka Sisi - ta postać jest mi dobrze znana dzięki mojej mamie, która uwielbia dworskie historie i interesuje się królewskim życiem. Ponadto moje wyobrażenie o Sisi ukształtowało się za sprawą serialu animowanego, który oglądałam w telewizji będąc kilkuletnią dziewczynką. Sisi w mojej głowie zawsze była piękna, mądra i uwielbiała jeździć konno. Jej romantyczna historia trafiła wtedy do mojego dziecięcego serca ... Postanowiłam sięgnąć po książkę Martiny Winkelhofer pt. "Cesarzowa. Pierwsze lata Sisi na wiedeńskim dworze", aby na nowo zmierzyć się z "mitem Sisi" i móc spojrzeć na nią z zupełnie innej perspektywy, czyli jak na autentyczną, historyczną postać. Sisi tak naprawdę nazywała się Elisabeth Amalie Eugenie (1837-1898) i była bawarską księżniczką. Wychodząc za mąż za cesarza Franciszka Józefa I. została tym samym cesarzową Austrii i królową Węgier. Okres jej panowania obejmował lata 1854-1898. Książka Martiny Winkelhofer opowiada o życiu małej księżniczki, a następnie młodej kobiety, skupiając się na początkach jej małżeństwa z cesarzem i kończąc ją w momencie narodzin syna - następcy tronu. Autorka - historyczka mieszkająca we Wiedniu poświęciła wiele lat na zbadanie postaci cesarzowej. Dotarła do archiwalnych materiałów i korespondencji, studiowała stare malowidła, aby wydobyć z nich np. szczegóły dotyczące ubioru, odtworzyła trasy królewskich podróży. Martina zrekonstruowała dla nas Sisi ukazując jej rozwój od dzieciństwa aż po dorosłość. Dzięki temu ta książka stała się jednym wielkim źródłem informacji. "Cesarzowa" to wnikliwa biografia, w której historia jest naznaczona przepychem i bogactwem. Napisana bardzo szczegółowo, z dużą ilością różnych informacji, postaci, obyczajów, obowiązków panujących na dworze, dekoracji itd. Sam opis posagu Elżbiety zajmuje w tej książce kilka stron. Lektura takiej biografia jest doskonałym materiałem historycznym ale uwaga! Osoby, które liczyły, że będzie to lekka, fabularyzowana powieść mogą zawieść się na jej stylu bowiem ma w sobie coś z naukowej, bardzo długiej rozprawki. Przedstawione są tam fakty i tylko fakty. Nie ma miejsca na emocje i uczucia bohaterów. Mi osobiście to nie przeszkadzało. Taka forma książki i tak była dla mnie ciekawa ale obawiam się, że nie każdemu to może pasować. "Cesarzowa" Martiny Winkelhofer to prawdziwa historia Sisi, opowieść o prawdziwych wydarzeniach. Przypadek i/lub miłość sprawiły, że wylądowała na jednym z najważniejszych tronów w XIX- wiecznej Europie i została cesarzową Austrii. Polecam przeczytać szczególnie miłośnikom historii i oczywiście samej Sisi ❤️.

Będąc małą dziewczynką lubiłam oglądać bajkę o tytule "Księżniczka Sissi". Kojarzycie może? Niejedna z nas marzyła o tym, by być księżniczką, zakochać się w księciu i żyć jak w bajce. Beztrosko, szczęśliwie, w miłości. Jednak jako dzieci nie zdajemy sobie sprawy z powagi, jak ważny urząd sprawują królowie, książęta i ich partnerki. Elżbieta Bawarska to dość ciekawa, intrygująca postać w historii, która z nieśmiałej dziewczynki, nastolatki, stała się cesarzową. Martina Winkelhofer skrupulatnie przedstawia czytelnikowi wydarzenia z życia Elżbiety. Nigdy nie interesowałam się za bardzo jej historią, więc tym bardziej była to dla mnie ciekawa lektura, choć niełatwa. Dlaczego? Jak to w biografiach bywa, ciągłość tekstu trochę przytłacza, nuży, ale to jedyna wada, której muszę się uczepić. Autorka wykonała niesamowity research, ponieważ przedstawiła codzienność przyszłej cesarzowej na tyle, na ile pozwoliły jej źródła, a jest ich niemało. Jestem pod wrażeniem, gdyż niełatwo jest odtworzyć tak drobiazgowo wydarzenia z życia ludzi, którzy żyli dawno przed nami. Historię przyszłej cesarzowej poznajemy od samego jej dzieciństwa, a nawet wcześniej, ponieważ wszystko zaczyna się od jej domu rodzinnego. Poznajemy historię rodziny Bawarskich, dzieciństwo Elżbiety i jej rodzeństwa, lata młodzieńcze, gdzie to nadchodzi czas na poszukiwanie męża i zostaje narzeczoną cesarza Austrii, Franciszka Józefa I. Sisi jest przykładem tego, że pewne wydarzenia w życiu człowieka sprawiają, iż hartujemy swojego ducha, stajemy się odważniejsi, potrafimy wyrazić swoje zdanie. Cesarzowa z cichej, nieśmiałej dziewczynki przeobraziła się w kobietę pewną siebie, mimo trudności, jakie spotykała prawie na każdym kroku. A trzeba podkreślić, że w tamtych czasach wyłamywanie się poza schemat nie było łatwym krokiem, zwłaszcza wśród kobiet. Jaki jest jej prawdziwy fenomen? Na to pytanie musi odpowiedzieć sobie każdy z osobna. W tej historii każdy czytelnik znajdzie choćby najmniejszy powód, by podziwiać Cesarzową Elżbietę. Dzięki Martinie Winkelhofer mamy przyjemność poznać zasady panujące na dworze, choć niektóre mogą oburzać we współczesnym świecie. Wydarzenia dotyczące choćby przygotowań do ślubu, czy porodu są szczegółowo opisane, dzięki czemu ma się wrażenie, że jest się ich uczestnikiem. Pokazuje to, jak dużo pracy Autorka wykonała, by powstała tak dobrze napisana biografia Sisi. Jeśli interesuje Was postać Cesarzowej, to zdecydowanie polecam sięgnąć po ten tytuł.

Książka sama w sobie jest dosyć ciekawa, aczkolwiek nieco sztywno napisana. Zawiera same konkrety przed którymi nawet nie mamy jak polemizować. Autorka jest pewna tego, co napisała, nie pozostawia nam domysłów, to treść bardzo dominująca, co również nieco mnie do niej zniechęcało. Nie mogłam sobie niczego wyobrażać jak zawsze to robię przy każdej książce, gdyż twarda i szybko biegnąca treść mi na to nie pozwalała. Przeczytałam ją jednak, gdyż sama postać cesarzowej mnie zawsze bardzo interesowała. Kiedy bowiem poznajemy jej początki widzimy ją jako postać bardzo wrażliwą i może nawet naiwną. Będąc jeszcze młodą damą musiała niemal natychmiast zmienić się w twardą sztukę, gdyż tego od niej wymagano. Była bardzo pojętną uczennicą i potrafiła rządzić tak, by nie tylko jej żyło się lepiej, ale i innym. Przede wszystkim już jako dziesięciolatka kształciła się nie dla innych, ale dla siebie. ,,Swój plan dnia w domu książęcym Elżbieta jako dziesięciolatka zawarła w liście do kuzyna, arcyksięcia Karola Ludwika: ,,Codziennie od dziewiątej rano przychodzę od mamy i do drugiej mam różne lekcje: francuskiego, kaligrafii, geografii, historii, rachunków, pianina. Po południu rysunek, (potem) pracuję, potem wyjeżdżamy i zazwyczaj wracamy bardzo późno do domu". To jednak nie był koniec nauki jej języków, gdyż było ich więcej. Nie miała nigdy czasu wolnego, zawsze było coś dla niej zaplanowane. Jak sądzicie, czy się na to skarżyła? Książka jest podzielona na różne długie rozdziały zawierające opowieść o domu rodzinnym, lat dziewczęcych, zaręczyn, ślubu, opisu samej cesarzowej, jej sekretów i innych. Widać jak w kolejnych działach dorastała i jak kształtowało się jej życie. Nie chcę wam zbyt wiele zdradzać, gdyż samemu warto przeczytać jej biografię. Wiele faktów mnie zainteresowało, a o większości nawet nie wiedziałam, gdyż te informacje nie pojawiały się w mediach. Miała warte uwagi sekrety przez co widzieliśmy ją w dwóch osobach. Tej dla ludzi i tej jako prawdziwa ona. Osoby interesujące się jej losami będą z niej zadowolone:-)

Autorka z niezwykłą dokładnością i dbałością o szczegóły przedstawiła legendarną Sisi przede wszystkim jako młodą kobietę, córkę, narzeczoną, żonę, matkę. Poznajemy więc jej rodzinę, dzieciństwo i lata dziewczęce. Opowieść nabiera tempa, gdy młodziutka Elżbieta zaręcza się z Franciszkiem Józefem cesarzem Austrii i niebawem zostaje jego żoną. Życie na wiedeńskim dworze było pełne blasku i przepychu, niestety młoda cesarzowa nie czuła się tu dobrze. Uwięziona w złotej klatce musiała dostosować się do reguł sztywnej etykiety i dworskich zwyczajów, podporządkować apodyktycznej teściowej arcyksiężnej Zofii. Nie mogła decydować o własnym życiu, a jej pragnienia były nieważne w obliczu presji oczekiwania na następcę tronu. Pojawienie się kolejnych dzieci nie przyniosło poprawy sytuacji. Młodzi rodzice, zajęci wypełnianiem cesarskich obowiązków, nie mieli czasu zajmować się wychowaniem dzieci i budowaniem z nimi relacji. Pamiętajmy jednak, że był to XIX wiek, pełen konwenansów i innego spojrzenia na rolę kobiety i mężczyzny w małżeństwie. Elżbieta nie potrafiła dostosować się do takiego życia. Splot nieszczęśliwych wydarzeń sprawił, że zapragnęła samodzielnie decydować o sobie i swej rodzinie, stając się niejako prekursorką emancypacji. Było to na ówczesne czasy odważne, a nawet zuchwałe. Biografię oparto na bogatych materiałach źródłowych, listach, pamiętnikach i archiwalnych zapisach. Przyznaję, że mnogość tych szczegółów momentami przytłaczała i czytanie stawało się nużące. Zwyciężyła jednak ciekawość i fascynacja przemianą Sisi z nieśmiałej i niepewnej dziewczyny, w pewną siebie, dumną i władczą kobietę. Podobało mi się ustawienie Elżbiety w blasku reflektorów. To ona znajduje się na pierwszym planie tej opowieści, z dala od polityki, za to z dużym wsparciem i miłością ze strony męża. Wspaniała lektura dla miłośników biografii.

Dziś przychodzę do was z książką o fascynujacej kobiecie. Cesarzowa Elżbieta Bawarska, nazywana Sisi jest jedną z najbardziej znanych kobiecych postaci historycznych dziewiętnastowiecznej Europy. Czym sobie zasłużyła na sławę i uznanie? Walką o własne zdanie i niezależność, co w tamtych czasach, a szczególnie w kręgach europejskich monarchów było nie lada wyzwaniem. W swojej książce "Cesarzowa. Pierwsze lata Sisi na wiedeńskim dworze" Martina Winkelhofer opisuje drogę, którą przeszła młoda Elżbieta. Śledzi proces przemiany nastolatki zaręczonej z cesarzem Austrii w pewną siebie kobietę, matkę i monarchinię. Sisi była obdarzona niezwykłą urodą i ponadprzeciętną wrażliwością. Nic dziwnego, że to właśnie ona, a nie jej siostra, wpadła w oko cesarzowi. Autorka zwraca uwagę to, że z reguły nie uczucia, lecz decyzję polityczne i majątkowe decydowały o małżeństwach wśród elit. Podkreśla jak różne były pozycję mężczyzn i kobiet w małżeństwie, gdzie kobieta faktycznie była poddaną własnego męża. Więc wyobraźcie sobie nieśmiałą szesnastolatkę, którą musiała porzucić własną rodzinę, matkę i rodzeństwo, z którymi spędzała większość czasu i wejść w nową rolę. Bycie ciągle na świeczniku, z presją spłodzenia męskiego potomka i teściową, która w trosce o własnego syna urządzała byt młodych małżonków decydując o każdym aspekcie życia nie tyle cesarza, co jego młodej żony. Jak znosiła to wszystko dziewczyna będąca w fazie dojrzewania? Znajdziecie w tej książce dużo ciekawostek zwiazanych z życiem monarchów i dworu. Ale przede wszystkim znajdziecie w interesujący sposób przedstawioną sylwetkę kobiety, dla której dramatyczne wydarzenia stały się punktem zwrotnym, kobiety, która znalazła w sobie siły, żeby zawalczyć o siebie. Myślę, że ta książka przypadnie do gustu nie tylko pasjonatom historii. Polecam 💞

Cesarzowa Elżbieta czyli Sisi jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych kobiet w historii. Bo któż z nas o niej nie słyszał? Kiedy byłam jeszcze nastolatką, postać Sisi bardzo mnie fascynowała i z ogromnym zainteresowaniem śledziłam jej losy w filmie, gdzie tytułową rolę zagrała Romy Schneider. Każda z nas zapewne zazdrościła życia i urody Sisi. Jednak co wiemy o jej życiu? Jako szesnastoletnia dziewczyna, została wydana za mąż za Franciszka Józefa i o dziwo małżeństwo to zostało zawarte z miłości, w dobie aranżowanych przez rodziców ślubów. Jednak w pałacu, decydujące zdanie miała matka Franciszka, która nie pozwalała Elżbiecie samodzielnie kierować własnym życiem ani życiem swoich dzieci. Sisi będąc młodą dziewczyną i zarazem już matką, coraz częściej popadała w melancholię aż w końcu traumatyczne wydarzenia spowodowały zwrot w jej życiu i znalazła odwagę do buntu. Wydawałoby się, że bycie księżniczką to taka prosta sprawa. Czytając biografię Sisi, okazuje się, że jej życie było pełne ograniczeń. Dziewczęta jej stanu, już od najmłodszych lat przygotowywane były do małżeństwa a kobiety, które nie znalazły męża pozostawały na utrzymaniu swojej rodziny. Nieśmiała Elżbieta, została wcześnie oderwana od swojej rodziny, kiedy jeszcze jako nastolatka potrzebowała matki. Wiedeński dwór był dla niej niekiedy gorzką lekcją a rola żony, matki i cesarzowej znacznie ograniczała jej własny zakres działania. Mimo tego udało jej się zostać jedną z pierwszych ikon emancypacji co uszanował nawet jej mąż Franciszek Józef. Bardzo polecam podróż przez pierwsze dwadzieścia siedem lat życia jednej z najsłynniejszych monarchiń na świecie. Zapewniam, że dowiecie się wielu ciekawostek o życiu tej wyjątkowej kobiety a książka wciągnie Was tak jak i mnie.