Życie pasterza. Opowieść z Krainy Jezior (okładka  twarda, 03.2017)

Ostatnio przeczytałem sobie Życie pasterza – opowieść z Krainy Jezior Jamesa Rebanksa. Kraina jezior to pogranicze Anglii ze Szkocją znane z praktykowanej od tysiącleci hodowli najprymitywniejszych historycznie ras górskich owiec. Przeczytałem tę książkę nie z miłości do pasterstwa, na którym kompletnie się nie znam i nie chciałbym w życiu praktykować (za trudne, za bardzo przypominające Dzień Świstaka, przywiązujące do jednego miejsca na ziemi niekończącym się obowiązkiem wobec własnych zwierząt), lecz z powodu przesłania płynącego z tej historii. Uczestnicy cywilizacyjnego przyspieszenia utracili kontakt z naturą i zdolność do przetrwania w sytuacjach kryzysowych. Co więcej, żyjąc w otoczeniu wszechobecnego Internetu, uznają coraz bardziej prymat sfery wirtualnej nad życiem doczesnym. Zalani ogromem informacji, przedkładający szybki dostęp do Internetu nad osobiste kontakty i rozmowy twarzą w twarz, tracą empatię i zdolność odsiewania plew od spraw istotnych. Ponaglani przymusem robienia społecznej kariery wpadają w obsesję wyjeżdżania dokądś i dokonywania w życiu czegoś, mając coraz bardziej za nic to co proste, często powtarzalne i ... istotne... Tylko że obsesyjny pośpiech i drażniona społecznie ambicja nie przekłada się na życiową wrażliwość czy zdolność do autorefleksji. Odrywając się od korporacyjnego czy biznesowego przymusu załatwiania zawodowych obowiązków, zawsze dla kogoś, nigdy dla siebie (pensja wcale nie stanowi ekwiwalentu coraz bardziej traconych ważnych sfer życia rodzinnego i osobistego), nie potrafią nawet zwolnić w czas odpoczynku. Żyją tak nudno, że nie mogą się doczekać weekendu, aby się upodlić. Jeśli jeszcze komuś pozostała jakaś wola weekendowej odmiany, przesiada się na samochód terenowy, quada, motocykl i próbuje, nie zwalniając tempa, sięgnąć po namiastkę wrażeń w kontakcie z naturą. Tylko namiastkę, bo to, co im się podoba, to architektoniczny krajobraz łatwy do oceny i klasyfikacji, szybkie wrażenia pobudzające wydzielanie adrenaliny po udanym lub niekoniecznie udanym wystrzale z ambony, po wywrotce na leśnym lub polnym bezdrożu, głupawce w skoku na bungee… Tylko takie bodźce po powodzi coraz głupszych i wywołujących jedynie emocje pseudo-informacji serwowanych przez współczesne mendia nastawione na klikalność są jeszcze odbierane przez coraz bardziej odczulony centralny układ nerwowy. A komu nie w smak przebywanie w otoczeniu przyrody, może się upodlić w dowolnie wybrany sposób, albo oddać się grom komputerowym… Rebanks wspominał, że jego niechęć do nauki i opuszczenia farmy została skwitowana automatycznie wygenerowaną diagnozą testu kwalifikacyjnego odczytaną z monitora przez doradcę zawodowego nie ukrywającego własnej wyższości: – Nadaje się na dozorcę w ZOO. To książka o dwóch społecznościach. Tej, która od tysięcy lat twardo stoi na ziemi, i wie jak sobie poradzić w najtrudniejszych chwilach, by przetrwać. I tej, która bez całego sztafażu cywilizacji runie przy pierwszym kataklizmie natury, bo nie potrafi odróżnić tego co istotne w życiu, od tego co istotne wyłącznie dla bezdusznego systemu społecznego i sztucznie nadymanego osobistego splendoru – substytutu sukcesu życiowego. Będąc już w Oxfordzie, Rebanks zauważył, że jego koledzy studenci wydają się mocno do siebie podobni. Bardzo się silą, żeby mieć własne zdanie, ponieważ nigdy nie ponieśli porażki. Tutaj również nie chcą się okazać rozczarowaniem. Nigdy nie byli przeciętniakami i uważają, że zawsze muszą wygrywać. Jednak życie większości ludzi wcale tak nie wygląda (…). Można by odesłać ich na rok do jakiejś pracy bez perspektyw (…). Lepiej by im to zrobiło niż dziekanka w Peru… Obdarzony inteligencją charakterny człowiek, który nigdy nie rozstał się z rodzinną farmą, napisał książkę, którą powinien przeczytać każdy, kto żyjąc gdziekolwiek: na wsi, w mieście, w enklawie, chciałby wrócić do korzeni, pozbyć się fałszywych celów w życiu i wyzbyć się lęku przed przyszłością coraz mocniej naznaczoną szokiem cywilizacji, o którym „sto” lat temu wypisywał się Alvin Toffler. Po odsianiu wirtualnych głupot atakujących z każdego urządzenia podłączonego do wszechobecnego Internetu każdy odsłoni to, co w jego osobistym życiu najważniejsze i sprawi, że jego własna egzystencja na powrót przestanie być nudna. Nie zamierzam podpowiadać – co. James Rebanks – prosty, zdawałoby się, owczarz – robi to ciekawiej.

Tytuł dużo mówi o tym jaka to będzie książka. O życiu, z rodziną, z owcami. W północnej Anglii gdzie są góry, jest deszcz i mnóstwo nierozumiejących turystów. A przede wszystkim są owce. To one determinują to o której się wstaje, o której kładzie się spać i kiedy otwiera się świąteczne prezenty. Autor nie ubarwia, nie robi z siebie bohatera bez skazy. Pisze jak było, pisze jak jest i jak ma nadzieję, że będzie. Warto przeczytać i zobaczyć, że na świat można patrzeć zupełnie inaczej. Polecam zwłaszcza tym, który myślą nad tym by rzucić to wszystko i wyjechać w Bieszczady. Można się przekonać, że paść owce tylko brzmi fajnie. A w rzeczywistości jest to kawał ciężkiego życia.

Bardzo obszerne opisy oporządzania owiec zamiast prawdziwych refleksji życiowych autor skupia się jedynie na napisaniu poradnika dla pasterza. Więc drogi czytelniku jesli planujesz zacząc hodować owce to ta książka jest dla Ciebie -dowiesz sie dokładnie jak strzyc karmić odbierać porody i przetrwać zimę razem z owcami. Rozczarowanie.

Książka inna niż wszystkie. Dobrze się czyta. Fajna lektura na długie wieczory.

Czy wszyscy jak jeden mąż możemy z czystym sercem i sumieniem powiedzieć, że "to jest moje życie. Nie chcę innego"? Najbardziej chodzi mi o to drugie, krótkie stwierdzenie. Jesteśmy w stanie z uśmiechem na twarzy, z wewnętrzną radością, spokojem postawić taką tezę, w ten sposób, aby słuchacze byli pewni, że my mamy pewność tego, o czym mówimy? Przecież wciąż narzekamy, nie odpowiada nam mnóstwo rzeczy, które tworzą rzeczywistość. W telewizji same nie wnoszące niczego dobrego informacje, piosenki w radio mogłyby być mądrzejsze (kiedyś to były utwory warte słuchania!), za oknem zbyt mało zieleni (jeśli mieszkamy w mieście), hałas (ciężko wytrzymać!), cisza (dlaczego jest tak cicho?!)... wymieniać można w nieskończoność. Tacy jesteśmy. Wiecznie niezadowoleni z zarobków, z pracy... Rzadko, zdecydowanie zbyt rzadko potrafimy docenić piękno tego świata, ptaki pięknie śpiewające, śnieg w zimie, który oczyszcza, upalne lato i gorące słońce, orzeźwiający wiosenny deszcz, barwne liście plątające się pod stopami. "Spróbujmy choć raz wyolbrzymić szczęście, zamiast problemu". Dodałabym tam "i dostrzec piękno...". Na powieść "Życie pasterza" również można narzekać, jak w sumie na wszystkie lektury, lecz na tą... chyba w szczególności. Dlaczego? Odpowiedź jest banalnie prosta, ponieważ jest to książka pozbawiona zaskakujących zwrotów akcji, fabuły, w której czytelnik odnajduje momenty gdzie jego serce bije mocniej. Nie odnajdziemy tutaj tego, co w większości publikacji znajdujemy od razu. Ten tytuł jest Inny. Interesujący lecz może dla kogoś będzie zbyt monotonny. Mnie osobiście ta książka urzekła swoją przede wszystkim prostotą. Bardzo przypadła mi do gustu okładka. Uważam, że ma w sobie to coś, co oczywiście ciężko wytłumaczyć. Główny bohater książki nie wyobraża sobie życia w mieście. Od lat jego przodkowie pracowali z owcami. Zamieszkuje Krainę Jezior i zajmuje się tym, czym parali się jego dziadkowie. Przede wszystkim ceni sobie kontakt z piękną przyrodą. Nie narzeka na brak zajęć. Wspomina ludzi, od których nauczył się najwięcej. Opowiada o swoich korzeniach, o złości, jaka była w nim kiedy musiał spędzać czas w szkole. Od najmłodszych lat pragnął być takim jak jego dziadek. Czas spędzony w towarzystwie owiec, nie jest dla niego stracony. On to uwielbia, w tym odnalazł siebie. To niezwykłe. "Życie pasterza" to pozycja warta przeczytania. To wspaniała odmiana i sposób na wyciszenie, zrelaksowanie. Piękna historia Jamesa Rebanksa, który odważył się żyć w sposób, który jego rodzina wybrała lata temu. Wbrew temu co dyktuje świat. Jest to potrzebna książka. Może nas wiele nauczyć, pokazać inne spojrzenie, inną perspektywę. Może stać się również bodźcem do zmiany życia.

Zazdroszczę autorowi. Jest dokładnie w miejscu, w którym chce być, w świecie, do którego należy, robi to czym marzył od najmłodszych lat. My, żyjący w ciągłym pędzie, w poczuciu winy, obowiązku, ścigający się z czasem i własnym organizmem niestety nie mamy tego komfortu. James Rebanks przejął owczą farmę od swojego ojca i dziadka i wraz z innymi pasterzami oddaje się codziennym czynnościom związanym z funkcjonowaniem swojej farmy. Jest raczej pasterzem nowoczesnym, z quadem, komórką i nowoczesną technologią, ale jego obowiązki niewiele się różnią od tych, które jego ojciec i dziadek, a przed nimi ich dziadkowie wykonywali od pokoleń. Książka podzielona na pory roku niezwykle szczegółowo opowiada o wszystkich pasterskich czynnościach; zganianiu owiec z gór, strzyżeniu, karmieniu, rozmnażaniu. Zagłębia się w skomplikowane prawa własności ziemi i wyjaśnia niepisane zasady, według których pasterze żyją od pokoleń. Sporo czasu poświęca swojemu, nieżyjącemu już dziadkowi, którego podziwiał i stawiał sobie za wzór. Niestety wydaje mi się, że my, ludzie miasta, zawsze w biegu, zawsze niecierpliwi i żądni wrażeń, nie będziemy potrafili docenić walorów tej książki. Do ostatniej strony czekałam na jakąś akcję, katastrofę, punkt kulminacyjny, czy choćby jedno zdanie trzymające człowieka w napięciu. Życie pasterza chyba nie obfituje w zbyt wiele wrażeń dla czytelnika wychowanego na horrorach Kinga i filmach z Jamesem Bondem. Życie w zgodzie z naturą jest z pewnością zdrowe, wartościowe i potrzebne, ale czy czytanie o tym faktycznie nam odpowiada, to musimy się już przekonać sami.

Książkę dostałam od przyjaciółki, która mieszka w UK. Cieszę się, że będzie nasze wydanie. Ale uwaga! Od tej książki można się uzależnić. Doskonała, olśniewająca i autentyczna lektura. Zdecydowanie po tej lekturze zmienicie patrzenie na otaczającą was rzeczywistość. Życzę każdemu, aby podobnie jak autor mógł stwierdzić, że jest w tym miejscu gdzie dokładnie powinien być.

Ciemny szary dzień w ciemnym szarym mieście. Biegniemy jak pchane przymusem stado owiec. Pomiędzy wysokimi budynkami, po asfaltowych drogach. Do domu, do pracy, z pracy, na zakupy. Oddychamy brudnym powietrzem, żyjemy w cieniu betonu. Zapominamy co to radość, harmonia ze światem, natura. A to wszystko w imię łatwego, wygodnego życia wypełnionego zarabianiem na rzeczy, których wcale nie potrzebujemy i kupowaniu coraz to nowszych technicznych zabawek. Takie puste i bezcelowe życie kusi jednak wielu, skusiło również młodego Jamesa, syna i wnuka pasterzy z Krainy Jezior. Nie mogąc dogadać się z ojcem, szukając "szerszych" horyzontów i pieniędzy na swoją niezależność, wyjeżdża do Londynu. Zdobywa wykształcenie, pracę, zaczyna dorosłe życie z żoną. Doskwiera mu jednak poczucie oderwania od wszystkiego co zna, od miejsca, do którego przynależy. I pewnego dnia, gdy siedzi w szarym betonowym biurowcu, w nijakim boksie ze sztucznym oświetleniem, zaczyna rozumieć. Teraz już wie, jak jałowe jest życie w miejskiej dżungli. Wie, czemu miastowi tak chętnie uciekają na najczystsze tereny brytyjskich wzgórz, do Krainy Jezior. Aby poczuć przez chwilę wiatr wolności we włosach, słońce na twarzy, podziwiać dzikość brytyjskiej natury. Wiele lat zajęło Jamesowi dojście do punktu, w którym z całą pewnością mógł powiedzieć, że życie pasterza jest tym czego pragnie. Że to jego życie, napełniające go spokojem, poczuciem spełnienia i harmonii. Że hodowla owiec unikalnych górskich ras to jego pasja i hobby. I że z dumą patrzy teraz na własne dzieci, które chłoną rytm prac na farmie i tak jak on kiedyś chłonął to wszystko obserwując ojca i dziadka. Debiutancka powieść Jamesa Rebanksa to opowieść życiu typowej rodziny hodowców owiec. Pory roku mijają jedna za drugą, nadając rytm całemu otoczeniu. Jeśli jednak komuś wydaje się, że to sielskie życie w otoczeniu dzikiej przyrody to bułka z masłem, autor szybko wyprowadzi go z błędu. Hodowla owiec to ciężka praca, pełna wzlotów i upadków, znoju i brudu, całkowita zależność od pogody, sił natury, chorób zwierząt i szczęścia. Pracowitość i doświadczenie hodowcy, spryt i dobra ręka do zwierząt to jego jedyni sprzymierzeńcy. Mimo to James udowadnia, że nic nie może się równać temu prostemu życiu w spokojnej społeczności, wśród łąk i pagórków Krainy Jezior. Polecam każdemu, kto marzy, że pewnego dnia wyrwie się z betonowego miasta by żyć lepiej i prościej, w zgodzie z naturą. Takie życie jest piękne ale i trudne, wymaga ogromnego samozaparcia i pracowitości. Warto o tym pamiętać.

Opowieść z innej planety – bo niewielu z nas jest w stanie w pełni zidentyfikować się z bohaterem, który świadomie i z uporem prowadzi życie tak skrajnie odmienne od naszego. James Rebanks zabiera nas do angielskiej Krainy Jezior, którą znamy dobrze z literatury romantycznej. Tym razem jednak przedstawia własną wersję wydarzeń – opowieść autochtona, który na turystów z literackimi przewodnikami w dłoni patrzy nieco pobłażliwie. Jego dni upływają na ciężkiej pracy hodowcy owiec, a nie poetyckich spacerach. Z tego punktu widzenia historia jest fascynującym zapisem refleksji na temat własności – czy Kraina Jezior należy do lokalnych pasterzy, hodowców i farmerów, do turystów nadciągających z całego świata, do duchów martwych poetów, a może do państwowych funduszy, jako część narodowego dziedzictwa? Opisy rytmicznej codzienności, niestroniące od informacji o trudzie, brudzie i wszelkiego rodzaju nieprzyjemnościach, potrafią przykuć uwagę czytelnika, a autor jak na pasterza doskonale posługuje się językiem (po lekturze będziesz wiedzieć czemu!). Ci, którzy spodziewają się wrażeń, mogą szukać innej pozycji – ta książka dostarcza zgoła innych doznań. To co, rzucamy wszystko i jedziemy w Bieszczady?

Widząc liczne pozytywne recenzje wiele się spodziewałem po tej pozycji, ale nie powiem, żeby do mnie trafiła. Faktem jest, że autor ma ciepły stosunek do miejsca, w którym żyje, ale nie opisuje tego zbyt ciepło, ponieważ zdaje się za cel stawiać sobie odkłamanie romantycznych opisów osób patrzących na tereny Krainy Jezior z innej perspektywy. Narracja jest rwana, wątki przeplatane są w chaotyczny sposób, pod względem literackim ta książka pozostawia wiele do życzenia, a tytuł należy odczytywać dosłownie, ponieważ jest to niemal dokumentalny opis życia hodowcy owiec z północnej Anglii... Wg mnie to była co najwyżej przeciętna książka, skierowana do osób, które osobiście widziały opisywany region.