Ziarno prawdy. Teodor Szacki. Tom 2 (okładka miękka)

„Ziarno prawdy” – druga część trylogii Zygmunta Miłoszewskiego o prokuratorze Szackim to książka, w której autor zdaje się dawać poklask tezom głoszonym przez Jana Tomasza Grossa w jego pracach („Sąsiedzi” i „Złote żniwa”), poświęconych stosunkom polsko-żydowskim tuż po zakończeniu II wojny światowej. To utwór, który pod pozorem kryminalnej opowieści wskrzesza upiory, budzi skrajne emocje i rozdrapuje wciąż krwawiące rany. To detektywistyczna powieść napisana pod wyraźnym natchnieniem „Kodu Leonarda da Vinci” – momentami kalka utworu Browna, pokazująca współczesnym Polakom, że nie sposób patrzeć na siebie inaczej, jak nie przez pryzmat stereotypów i uprzedzeń narosłych wokół takiego czy innego pochodzenia. To wreszcie utwór, w którym wyraźnie ujawniający swe poglądy narrator daje pożywkę tym wszystkim, co namawiają do podziałów między ludźmi, w czasie kiedy dla większości Polaków czy szerzej Europejczyków kolor skóry, wyznanie i nacja w międzyludzkich relacjach nie odgrywają już istotnego znaczenia.
Fabuła powieści, jak na kryminał autora „Gniewu” przystało, jest trywialna: Znana wszystkim w Sandomierzu działaczka społeczna – Elżbieta Budnik zostaje zabita przez swojego męża, który nie może pogodzić się z tym, że ukochana kobieta ma zamiar go porzucić dla innego mężczyzny. Zacierając ślady, Grzegorz Budnik pozoruje własną śmierć. W tym celu zabija sandomierskiego kloszarda, przebiera go w swoje ubranie i wiesza jego ciało w opuszczonej wilii – nazwanej przez Miłoszewskiego dworkiem. Następnie kradnie jego tożsamość, z nadzieją, że uda mu się opuścić Polskę. W niemniej okrutny sposób obchodzi się też z Jerzym Szyllerem – działaczem polonijnym w Niemczech i kochankiem swej żony. Najpierw więzi go i torturuje w podziemiach sandomierskiej starówki, a następnie zostawia na pastwę wygłodniałych psów.
Aby skierować śledztwo na inne tory, sandomierski radny (chodzi o Budnika) zostawia obok zwłok Elżbiety rytualny rzezak, którym szojchet – wyznaczony przez gminę żydowską mężczyzna dokonuje uboju, a w zaciśniętą pięść denatki wkłada maluteńkie metalowe radło – odznakę Związku Polaków w Niemczech, należącą do Szyllera. W kamiennej posadzce willi, w której powiesił znanego w mieście włóczęgę, żłobi numery rozdziałów i wierszy z „Pięcioksięgu”, które nawołują do odwetu za popełnioną zbrodnię, według zasady: „oko za oko, ząb za ząb”.
Budnik umieszcza też hebrajski napis: „ajin tachat ajin” na antysemickim płótnie Karola de Prevot, jakie wisi w sandomierskiej katedrze, przedstawiającym rzekomy mord rytualny, który miałby być dokonywany przez sandomierskich Żydów w celu dodania krwi chrześcijańskiego dziecka do macy używanej przez starozakonnych w czasie święta Paschy.
Wraz z postępem śledztwa, które prowadzi Szacki, dawni i obecni mieszkańcy Sandomierza i najbliższej okolicy ukazują się czytelnikowi jako typowi ciemni ksenofobi, antysemici i faszyści. Okazuje się bowiem, że dowódca partyzantów, którzy nie wyszli z podziemia po 1945 roku wydał w ubeckie ręce lekarza żydowskiego pochodzenia, za to tylko, że odmówił mu kilku fiolek amerykańskiej penicyliny. Żona lekarza umarła w połogu, gdyż polska akuszerka uciekła z domu kobiety, zobaczywszy w sieni drewnianą beczkę, która skojarzyła jej się rytuałem przedstawionym na obrazie de Prevota. Z byłej dzielnicy żydowskiej Sandomierza Polacy wyrzucali współziomków, którzy ocaleli z Holocaustu i próbowali zaraz po zakończeniu działań wojennych wrócić do swych domostw, a mieszkańcy okolicznych wsi i wymienionych z nazwy pożydowskich sztetli dopuszczali się na takich osobach mordów. Narodowcy w takcie prowadzonego przez Szackiego śledztwa organizują wiec na byłym żydowskim cmentarzu, podczas którego stworzone z rozbitych nagrobnych tablic lapidarium oblewają świńską krwią.

Fatalnego wrażenia o Polakach nie zaciera nawet utrzymana w formie antytezy wypowiedź rezydującego w Lublinie rabina Maciejewskiego – syna Żydówki i Polaka, który przedstawia biografię Salomona Morela – żydowskiego pochodzenia funkcjonariuszu aparatu bezpieczeństwa w PRL, który został oskarżony o ludobójstwo, gdyż Maciejewski natychmiast stara się usprawiedliwić jego postępowanie. Robi to zresztą dokładnie w taki sam sposób, w jaki postępowanie krwawej Wandy– sędzi z czasów stalinowskich wobec polskich patriotów usprawiedliwia Pawlikowski w uhonorowanym Oskarem filmie „Ida”. W tym miejscu nadmienić pragnę, że rozhisteryzowana i naiwna fabuła powieści Miłoszewskiego nijak się ma do niezwykle przejmującego w swym wyrazie filmu Pawła Pawlikowskiego, w którym reżyser próbuje odsłonić skromny wycinek skomplikowanych relacji polsko-żydowskich w czasie II Apokalipsy i zaraz po wojnie, tak samo jak pseudonaukowe książki Jana Tomasza Grossa, w których ich autor prezentuje czytelnikom swój światopogląd polityczny, a nie udokumentowany sąd o wojennej i powojennej rzeczywistości w Polsce nijak się mają do rzetelnej pracy historycznej prof. Marka Chodakiewicza „Po Zagładzie (Stosunki polsko-żydowskie 1944–1947)”. Mówiąc kolokwialnie: to produkty z różnych półek.
Swą recenzją pragnę powiedzieć, że Miłoszewski popełnił co najmniej faux pas, wybierając nieodpowiednią formę epicką dla opowiedzenia o sprawach trudnych i bolesnych. Przerażające jest to, że tak skomplikowane polsko-żydowskie relacje przedstawił w sposób nie tylko subiektywny, ale czyniąc z nich zaledwie tło mordu, którego dokonuje zazdrosny mąż na swej żonie. Swoją drogą moje zdumienie budzi fakt, że poznając historię nadwiślańskiego grodu, pisarz nie zdał sobie trudu, by dowiedzieć się choćby o tym, że Jerzy Kosiński vel Józef Lewinkopf – polski pisarz żydowskiego pochodzenia, autor „Malowanego ptaka” – kontrowersyjnej powieści o losach cygańskiego lub żydowskiego dziecka, które błąka się między miasteczkami rozsianymi po Europie Wschodniej podczas II wojny światowej, na czas Holocaustu wraz z rodzicami schronił się właśnie w Sandomierzu, a następnie za wstawiennictwem ks. Eugeniusza Okonia znalazł bezpieczny azyl w domu polskiego katolika Andrzeja Warchoła – mieszkańca Dąbrowy Rzeczyckiej. Pisze o tym między innymi Joanna Siedlecka w „Czarnym ptasiorze” – monografii poświęconej autorowi Randki w ciemno. Sporo miejsca poświęca w swej pracy Siedlecka również ojcu pisarza – Mojżeszowi vel Mieczysławowi Kosińskiemu, opisując między innymi jego zachowanie względem mieszkańców wioski po przekroczeniu przez Sowietów w 1944 roku linii Sanu.
W Sandomierzu schronienie podczas ostatniej wojny znalazł też inny Polak żydowskiego pochodzenia – Jerzy Urban vel Josek Urbach – sławny choćby z tego, że w latach 1981–1989 pełnił funkcję rzecznika prasowego komunistycznych rządów PRL.
Reasumując, jednego Miłoszewskiemu odmówić nie sposób. Tytuł książki jest jak najbardziej adekwatny względem przedstawionych w utworze polsko-żydowskich relacji. Punkt widzenia narratora alter ego autora powieści to zaledwie ziarno prawdy w całym kopcu zasłyszanych nieprawd, półprawd, wydumanych uprzedzeń i stereotypów, które pisarz z naiwnością dziecka powtarza.

Ciekway pomysł, ale nieco przegadana książka. Z dłużyznami i zbędnymi wątkami. Wytrawny czytelnik kryminałow w dodatku na jakiś czas przed koncem książki ma pomysł jak ona się zakonczy.

Wciagajacy ,dobry kryminal jak zwykle u Miloszewskiego

Zygmunt Miłoszewski polski powieściopisarz i publicysta, współautor scenariuszy filmowych. "Ziarno prawdy" jest drugą częścią trylogii o prokuratorze Teodorze Szackim. Autor ma na swoim koncie jeszcze kilka powieści m.in. „Domofon”, „Bezcenny”. Pisze też opowiadania. Wszystkie jego książki ukazały się w innych krajach, przetłumaczone na wiele języków. Zdobywały prestiżowe nagrody np. angielskie i amerykańskie wydanie „Uwikłania”, pierwsze części trylogii otrzymało tzw. starred review przyznawaną przez pismo „Publishers Weekly”.

Powieść opowiada historię doświadczonego prokuratora z Warszawy, który po rozstaniu z żoną przeprowadził się do Sandomierza. Miejscowości, po której swoim rowerem jeździ serialowy ojciec Mateusz, często wspominany w książce. Nieoczekiwanie dochodzi tam do brutalnego morderstwa.

Jest to bardzo wciągający kryminał. Teodor, główny bohater, jest też w pewnych momentach psychologiem (pewnie tak jak większość prokuratorów), bardzo podobały mi się te momenty. Poleciłabym tę książkę komuś kto lubi rozszyfrowywać psychologię człowieka, lubi przewidywać kto jest zabójcą lub chciałby zostać prokuratorem. Ta książka świetnie przedstawia też zwykłe życie, zwykłego człowieka, z którego możemy się wiele nauczyć.
Ada, 16 lat

Rewelacja. Aż dziw, że nie podejrzałam na ostatnie kartki aby uzyskać odpowiedź KTO :) świetnie się czyta, moim zdaniem lepsza od "Uwikłania". Polecam.

Poszukiwania promocji w biedronce zakończyły się fiaskiem /rzucili 2 egzemplarze na cały sklep/a oczywiście EMPIK uratował mnie i książka bez kolejek walki typu kto pierwszy ten lepszy jest MOJA:):):)

Ogólnie książka dość dobrze napisana, chyba najlepsza z dotychczas przeczytanych przeze mnie książek tego autora. Wciągająca fabuła, lekko napisana, ciekawy pomysł, trochę odwzorowanie Dana Browna. Niestety końcówka - po raz kolejny - odbiega poziomem od reszty. Czytając książki Miłoszewskiego odnoszę wrażenie, że świetnie snuje opisywane historie, bawi się nimi, sam się w nie wciąga - a potem .... jakby zabrakło mu pomysłu na zakończenie (a termin od wydawcy goni). Konsekwentna, spójna i dość logiczna historia znów kończy się nagle i absurdalnie (choć przyznam, że w porównaniu z "Domofonem" - tu jeszcze nie jest tak strasznie). Reasumując - książkę czyta się dobrze, końcówka rozczarowuje. Być może w filmie się jakoś obroni - na pewno zobaczę.

Polecam. Książka wciągająca i interesująca. Proponuję przeczytać przed obejrzeniem filmu.

Super pan inspektor Szacki powala Miloszewski przedstawia dwa oblicza kultury polskiej ,intryge,grozbe,historie ,wine i prawde.Lubie jego styl pisania.Jest taki tam znany .