Tartak Leśna Osada (okładka  miękka, 11.2021)

Leśna Osada jest małą osadą w środku lasu (jakby ktoś się nie domyślił), gdzie co jakiś czas chorują i umierają ludzie. Zwłoki przed pogrzebem przetrzymywane są w chatce nad jeziorem, czuwają przy nich kobiety z tasakami... Czego lub kogo bronią? Gdy zmarł ośmioletni Cyrus Lichota cała rodzina pogrążyła się w rozpaczy, zwłaszcza, że mimo że nikt tego na głos nie powiedział wszyscy woleli żeby to drugi z bliźniaków - Eryk zajął jego miejsce. Eryk jest dziwny, małomówny, skrywa jakieś mroczne tajemnice. Wkrótce po tragedii z domu wyprowadza się starszy brat bliźniaków- Mieszko. Chłopak nie jest w stanie znieść tyranii ojca. W Osadzie większość mężczyzn stanowi prawo we własnym domu. Po 25 latach Mieszko dostaje list od Eryka z wiadomością o śmierci ojca więc szybko wraca do rodzinnego domu, jednak nic nie jest tam takim, jakie zostawił, a sam Eryk - najbogatszy i najbardziej szanowany mieszkaniec osady nie wita go ciepło... Skąd syn stolarza zdobył pieniądze by zbudować własny tartak? Tak się składa, że powrót Mieszka do domu pokrywa się w czasie z nową falą śmiertelnej choroby czy to przypadek? Czy to naprawdę Eryka ludzie widzą w nocy na ulicach Osady? Czy to kocie oczy świecą w nocy między drzewami? Autorka stopniowo wprowadza wiele postaci, opisuje ich historie żebyśmy z każdym mogli się polubić, po czym pod koniec odkrywa nam ich tajemnice żeby mocniej nas zaskoczyć. Używa przy tym doskonałego języka, wplata mądrości ludowe i jednocześnie umiejętnie buduje napięcie. Jedyne, co mi nie pasowało to stopień zorganizowania pewnej społeczności, który wyszedł na sam koniec. To, co według mnie powinno być dzikie i chaotyczne ma swój plan na istnienie i funkcjonowanie. Doskonale rozwinięta historia kończy się nagle i troszkę zbyt szybko. Mimo wszystko bardzo dobrze czytało mi się tę książkę, chętnie sięgnęłabym po coś o podobnym klimacie.

Dobry klimat

Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego nad drzwiami do domu zakładało się podkowę zwróconą zagiętymi końcami do dołu, albo dlaczego przy ziewaniu powinno się zasłaniać twarz? Ewentualnie czy młodej mężatce, która tragicznie zmarła, wbić kołek w serce, lub odciąć głowę? Na te i inne pytania odpowie niezawodna Paulina Stępień w swoim rewelacyjnym debiucie pt. „Tartak Leśna Osada”. Akcja powieści toczy się w XIXw. Jest to horror osadzony w małej wiosce, w której już sam początek sugeruje, że mamy do czynienia z bardzo wyrazistą historią. Umiera młodszy brat Mieszka Lichoty, jeden z bliźniaków, uznawany za tego bardziej radosnego. Drugi z bliźniaków utrzymuje, że ten pierwszy wciąż żyje i że czasem z nim rozmawia. Zmarłych w tej wiosce składuje się w chacie rybackiej jeszcze przez kilka dni. Na wszelki wypadek wartę pełnią w niej osoby uzbrojone w tasaki… Po kolejnej kłótni z ojcem, Mieszko opuszcza rodzinę i powróci do Leśnej Osady dopiero po dwudziestu pięciu latach, gdzie okaże się, że drugi z bliźniaków, Eryk, jest właścicielem ogromnego tartaku. Ale skąd wziął na niego pieniądze? I dlaczego w dziwnych okolicznościach zaczynają chorować, a później ginąć ludzie? I czy w ogóle wszyscy są tymi, za których się podają, choć żyją w hermetycznym środowisku osady, gdzie teoretycznie wszyscy wiedzą o sobie wszystko? No właśnie, teoretycznie… Zaskakuje wielogatunkowość powieści: raz jest to horror, innym razem sielanka, nie brakuje także elementów humorystycznych. Rzeczą, która najbardziej urzekła mnie w lekturze to klimat. Albo raczej KLIMAT. KLIMAT, KLIMAT, KLIMAT. Niezwykle sugestywny, mocny, bardzo plastyczny. Dzięki temu można samemu się poczuć, jakby się osobiście było w Leśnej Osadzie. I chociaż gdy Mieszko wraca do osady i wszystko na pierwszy rzut oka wygląda normalnie, my wiemy, że gdzieś tam czai się zło, o której eksplozji będziemy mieli przyjemność przeczytać na kartach powieści. Autorce należą się duże brawa za sprawne prowadzenie akcji. Historia jest wielowątkowa, postaci jest dużo, a opisy zawierają liczne retrospekcje, dzięki którym dowiadujemy się o ich motywacjach i nieco więcej o ich wcale nieoczywistych powiązaniach. Na szczęście postacie są na tyle wyraziste i charakterystyczne, że w trakcie lektury nie ma mowy o pomyłce. Spotkamy tam wiele stworów i odniesień do mitologii słowiańskiej. Mi najbardziej spodobał się fragment o rusałce, bardzo realistyczny i mrożący krew w żyłach. Podsumowując, debiut Pauliny jest znakomitą okazją do poznania ciekawych tajemnic hermetycznej wspólnoty, która sielankowo wygląda tylko na pierwszy rzut oka. Jest mrocznie, trochę creepy i czyta się to znakomicie. Książka zadaje pytania i szuka odpowiedzi, czy lepiej żyć krótko jako człowiek, który ma emocje i uczucia, czy długo, ale zupełnie bez odczuwania czegokolwiek jako… No właśnie. Ode mnie książka otrzymuje mocne 10/10.

Powietrze pachniało zapachem ściętego drzewa, w oddali słychać było dźwięki z tartaku, a w cieniu czaiła się śmierć. Obserwowała mieszkańców i czekała na moment, by znów o sobie przypomnieć. Las jednego koił swoim szumem, ale drugiego napawał lękiem przed niewypowiedzianą groźbą. Stare zwyczaje i jeszcze starsze wierzenia w osadzie wciąż były elementem codzienności, choć wiara chrześcijańska już zawitała na jej ziemie. Ani jedno, ani drugie nie mogło jednak uchronić ludzi od tego, co miało nadejść. Kiedy jednak wszystko miało swój początek? Gdy brat o wolnej duszy powrócił do rodzinnego domu? Gdy umarł ulubiony bliźniak, a drugi pozostał przy życiu? Gdy tajemnicze śmierci przestały ludzi dziwić? A może jeszcze wcześniej? Paulina Stępień czaruje słowem. Zachwyca każdym kolejnym akapitem, którym przenosi czytelnika do wykreowanego przez siebie świata. Kreśli pełne kolorów portrety kolejnych bohaterów i nie jeden raz potrafi zaskoczyć w związku z ich losami. Tworzy powieść zgrabną, piękną i na tyle ciekawą, że po przeczytaniu postanowiłam zapewnić nam kolejne spotkanie (tym razem w wersji audiobooka). Miałam nadzieję, że wtedy już będę potrafiła zabrać słowa rozrzucone po mojej głowie, ale jednak zdania wcale nie chcą układać się tak jak powinny. Chciałabym powiedzieć wiele, ale zdradzić mniejszych oraz większych tajemnic nie powinnam. Chciałabym oddać moimi słowami klimat, jaki odnalazłam na papierze, ale okazuje się to ponad moje siły. Najogólniej więc napiszę, że właśnie takich literackich skarbów poszukuję. Gdzie każdy mały element ma znaczenie, gdzie zgrzytów nie zauważam i gdzie mogę czytać sercem, nie jedynie głową. W dodatku całość jest nieco mroczna (nie na tyle, bym zgodziła się z łatką "horror", ale nie jest to dalekie od prawdy), czuć w niej brudną magię, a sekrety bohaterów potrafią zmienić nasze zdanie na ich temat. Akcja miejsce ma kiedyś i gdzieś, ale trudno mi umiejscowić ją na osi w konkretnym miejscu. Mowa tutaj o królu, który był jedynie dekoracją i wspomniana jest wojna, ale jednocześnie nie jest powiedziane, że wydarzenia te działy się w znanej nam rzeczywistości. Momentami miałam wrażenie, że akcja ma miejsce blisko czasów, w których żyjemy, momentami, że jest od nich bardzo daleka. Nie mówiąc już o terenie, na którym się rozgrywa. To dopiero debiut, a już zamieszkał w moim sercu! Czym autorka dalej mnie zaskoczy? Mam nadzieję, że wkrótce się dowiem! Moje serce woła bowiem o więcej jej prozy.