Pokolenie zimy. Saga moskiewska. Tom 1 (okładka twarda)

„Pokolenie zimy” to pierwszy tom trylogii Moskiewskiej autorstwa rosyjskiego pisarza Wasilija Aksionowa. Książka ta powstała w 1989 roku, gdy pisarz mieszkał na stałe w USA, pozbawiony obywatelstwa ZSRR. Zresztą życie pisarza jest równie fascynujące jak jego powieść i samo w sobie nadaje się na fabułę książki (między innymi aresztowanie rodziców przez NKWD i wiele innych „przypadłości” czasów wielkiej czystki). Gdyby kogoś zainteresowały fakty z życia pisarza, podaję link do Wikipedii https://pl.wikipedia.org/wiki/Wasilij_Aksionow Akcja powieści rozpoczyna się w latach 20 XX wieku, w ósmym roku trwania rewolucji październikowej. W Rosji nastała ożywcza epoka NEP-u ( Nowa Polityka Ekonomiczna - określenie doktryny polityki gospodarczej Rosji Radzieckiej i później ZSRR w latach 1921–1929. NEP oznaczał zmianę polityki gospodarczej rządu radzieckiego z komunizmu wojennego i wprowadzenie bardziej rynkowych mechanizmów gospodarczych). Poznajemy inteligencką rodzinę Gradowów mieszkających w podmoskiewskim Srebrnym Borze. Ojciec, Borys Gradow jest wybitnym chirurgiem, jego żona Mary to pianistka, najstarszy syn jest dowódcą Armii Czerwonej, jego brat Kirył to wierny wyznawca partii, a ich najmłodsza siostra Nina, to awangardowa poetka i z przekonania trockistka. Senior rodu widzi to co dzieje się w kraju, pomimo pewnej pozornej swobody, większej ilości dóbr w sklepach i zostawieniu w spokoju inteligencji. Mimo wszystko Czeka budzi strach, a zbliżająca się wielkimi krokami władza absolutna Stalina i czas wielkiej czystki sprawia, że nikt nie może czuć się bezpieczny. Autor bardzo ciekawie kreśli swoich bohaterów, tworzy postacie z krwi i kości, ludzi, których bez trudu można by spotkać na ulicach Moskwy w tamtych czasach. Jego bohaterowie są niejednoznaczni, skomplikowani i w typowo rosyjski sposób pełni sprzeczności. Prócz rodziny Gradowów poznajemy również wielu bohaterów drugoplanowych, ale odgrywających bardzo ważną rolę w powieści. To przyjaciele, bliscy, ukochani, małżonkowie, sąsiedzi, współpracownicy, dalsza rodzina. Pełna paleta charakterów i spora ilość losów do prześledzenia. Ale bynajmniej czytelnik się w niczym nie gubi, nie ma przesytu ilością postaci. Każdy z tych bohaterów jest bardzo ważnym elementem powieści, a to co ich spotyka, co przeżyją, będzie sposobem na ukazanie szaleństwa i terroru tamtych czasów. Czasów, gdy NKWD rosło w siłę, Stalin ze swoją paranoją skazywał na śmierć wyimaginowanych wrogów ludu i swoich prywatnych przeciwników. Gdy powstały gułagi i setki tysięcy ludzi straciło w nich życie. Gdy w nocy zjawiało się NKWD po jednego członka rodziny, a reszta odliczała dni, gdy zjawi się również po nich. Całe tło historyczne i społeczne jest nakreślone wspaniale i bardzo obrazowo. Co prawda jest to obraz prawdziwego horroru, który objął całe społeczeństwo, ale nie sposób nie czytać o tych wydarzeniach z wypiekami na twarzy i niepokojem w sercu. Dlaczego niepokojem? Bo rodzina Gradowów, to rodzina inteligencka, wykształcona, kulturalna, będąca w przekonaniu władzy „kimś kto się wywyższa nad prosty lud pracujący” i szansa na to, ze i po nich zapuka NKWD była więcej niż prawdopodobna. Wasilij Aksionow pisze w sposób typowy dla rosyjskich pisarzy i potrafi w cudowny sposób oddać klimat tego kraju oraz pokazać pełnych emocji Rosjan. W tej powieści jest to, za co tak uwielbiam twórczość rosyjskich pisarzy. Pewien rodzaj melancholii, tęsknoty w duszy. Kotłujące się emocje, od wielkiego uniesienia po ogromny smutek. To uwielbienie dla poezji, teatru, które było w pewnych latach jedyną ucieczką od przerażającej rzeczywistości. Ciężko mi opisać co jest takiego w twórczości pisarzy rosyjskich, że ich książki mają niepowtarzalny i jedyny w swoim rodzaju klimat. Niemniej jednak „Pokolenie zimy” idealnie oddaje ducha Rosji z tamtych czasów, gdy przekształcała się w ZSRR, a część ludzi unosiła się na fali emocji i wiary w partię i wodza. Autor na przykładzie swoich bohaterów ukazuje z pełną brutalnością, jak rewolucja niszczyła swoich wyznawców, jak nawet zapatrzeni w partię jej wielbiciele trafiali w ręce NKWD z całkowicie wyimaginowanych powodów. To w tamtych latach wielkiej czystki Andriej Wyszyński, prokurator generalny ZSRR powiedział „Dajcie mi człowieka, a paragraf się znajdzie”. Autor wspaniale łączy postacie historyczne z tymi fikcyjnymi. Splata ich losy, pełne niebezpieczeństwa, niekiedy absurdu i ciągłego lęku i strachu. Wyraziście kreśli losy rodziny, którą w swoje szpony porwał jeden z najstraszniejszych okresów w historii tego kraju. I robi to w mistrzowski sposób, przemawiający do wyobraźni i serca czytelnika. Jestem pełna podziwu dla „Pokolenia zimy” i kunsztu autora. To wspaniała lektura, choć nie jest to lekka powieść, a jej czytanie wywołuje ogromne ilości sprzecznych emocji. Tym bardziej cieszę się już na kolejne tomy opowieści o losach rodziny Gradowów, które czekają już na półce. Moje Czytanie, czyli czytelniczy miszmasz

"W nocy zaś na moskiewskich ulicach czaił się strach. Z żelaznej bramy na Łubiance wyjeżdżały na zadanie dziesiątki "suk". Przerażony ich widokiem moskwianin odwracał wzrok, podobnie jak człowiek odpędza od siebie myśl o nieuchronnej śmierci." Dogłębna, rzetelna i staranna lekcja historii, a przy tym interesująco i wciągająco przedstawiona opowieść. Dzieje kilku pokoleń rodziny Gradowów stały się pretekstem do przybliżenia tła wielkich przemian dziejowych w Rosji, od tysiąc dziewięćset dwudziestego piątego roku do niemal końca lat trzydziestych. Echa rewolucji tysiąc dziewięćset siedemnastego roku, zmiana polityki gospodarczej z komunizmu wojennego na mieszane mechanizmy rynkowe. Wielki kult wodza światowego proletariatu, bezpardonowa walka o władzę, ścieranie się ugrupowań politycznych, system nakazów i zakazów, nieustanne represje, przerażający terror, widmo aresztowań, brutalne przesłuchania, ciche zabójstwa, wielka czystka, pozostawione sobie sieroty. Wszechobecna propaganda, manifestacja jedynie słusznej ideologii, bazowanie na strachu, okrucieństwie i donosicielstwie. Bogactwo odwołań do miejsc, wydarzeń i postaci historycznych, przyznam, że nie zawsze natychmiast się w tym odnajdywałam, wymagało doczytywania w innych źródłach, aby móc w pełni zrozumieć naświetlany obraz Rosji ówczesnych czasów, ale jednocześnie sprawiało sporą satysfakcję. Wciągająco odmalowane losy klanu Gradowów, od spokojnych i rozluźnionych, do burzliwych i dramatycznych. Inteligenckie nuty, bogactwo i szacunek, a później degradacja, opresje, zmagania o przetrwanie. Borys, ceniony chirurg, Mary, absolwentka konserwatorium klasy fortepianu, Nikita, kariera w siłach zbrojnych, Kirył, przesiąknięty komunizmem, Nina, poetka. Reprezentanci jednej rodziny, ale również wielu tysięcy innych rodzin, będących w podobnej sytuacji, walczących o życie, honor, godność, przyzwoitość, człowieczeństwo, przeciwstawiających się uciskowi, próbujących brać udział w zmianach na lepsze. Wysoko oceniam warsztat pisarski autora, umiejętność przyciągnięcia uwagi czytelnika, wierne oddanie klimatu tamtej rzeczywistości, doskonałe wykreowanie kluczowych i drugoplanowych bohaterów, mocno realnych, różnych charakterologicznie, frapująco wielowymiarowych, z bagażem bogatych doświadczeń życiowych i przyjmowanych postaw. Chociaż książka nie należy do łatwych, to jednak bardzo dobrze się ją czyta, zapada w pamięć, z zainteresowaniem sięgnę po kolejny tom sagi. bookendorfina.pl

Doskonała epicka opowieść. Kto lubi sagi rodzinne a zwłaszcza zanurzone w wielkiej historii będzie zachwycony!

Wasilij Aksionow to rosyjski pisarz współczesny, choć jest także autorem scenariuszy filmowych. Napisał kilkanaście książek, których zawartość kłóciła się z kanonami obowiązującymi w radzieckiej Rosji. Proza jego stawała się coraz bardziej krytyczna wobec władzy, co spowodowało, że musiał opuścić swoją ojczyznę i w 1980 roku trafił do Stanów Zjednoczonych. Jedną z najbardziej znanych jego powieści jest trylogia Saga Moskiewska. Właśnie teraz na nasz rynek, nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka, trafił pierwszy tom cyklu zatytułowany Pokolenie Zimy. Akcja powieści dzieje się w latach dwudziestych ubiegłego wieku. Związek Sowiecki wkracza w epokę NEP-u. Półki sklepowe zapełniają się towarami. Wydaje się, że ludzie mogą nareszcie odetchnąć. To jednak pozory. Nad społeczeństwem gromadzą się bowiem ponownie czarne chmury. Rozpoczyna się walka z opozycją trockistowską, co przekłada się na nasilenie terroru wśród zwykłych obywateli. Strach przed represjami NKWD i terrorem jest coraz częstszy i dotyka całego społeczeństwa. Ludzie zaczynają walczyć o przetrwanie. Wśród nich jest rodzina Gradów. Ojciec Borys, wybitny chirurg, córka Nina - awangardowa poetka i dwaj synowie. Jeden dowódca Armii Czerwonej, a drugi dogmatyczny komunista. Wszyscy oni dostają się w tryby miażdżącej machiny terroru i stają przed wieloma dylematami, które wpływają na i życie. Wszystko sprowadza się do wielkiej czystki jaką zaserwował Stalin i jego poplecznicy swojemu narodowi. Więzienie na Łubiance pęka w szwach, a ludzie umierają tysiącami. Powieść Aksionowa jest ukazaniem losów fikcyjnych bohaterów, choć pokazanych na tle historycznych wydarzeń. Rodzina Gradów wymyślona jest na potrzeby fabuły, choć ich losy przeplatają się z losami prawdziwych postaci. Autor na kartach swoje powieści umieścił także Trockiego, Berię i oczywiście samego Stalina. Poza tym autor w rewelacyjny sposób oddaje klimat tamtych tragicznych czasów. Aresztowania, brutalne przesłuchania, terror, eliminowanie politycznych przeciwników i zabójstwa, wszystko to jest na porządku dziennym. Mocną stroną jest także kreacja bohaterów. Aksionow kreśli wyraziste postacie, które wpisują się w tragiczny klimat tamtych czasów. Stają się niejako sposobem na ukazanie fragmentu brutalnej historii ZSRS. Można by powiedzieć, że jest to rodzina - symbol, która oddaje losy całego społeczeństwa, skazanego na stracenie w imię durnej ideologii. Każdy z bohaterów ma swoją rolę do odegrania, którą autor mu przypisuje. Nie dzieje się to oczywiście bez celu. Wszystko zmierza w określonym kierunku, jaki Aksionow sobie zamierzył i pokazuje brutalną rzeczywistość tamtych czasów. Pierwszy tom Moskiewskiej Sagi, to kawał świetnie napisanej powieści ukazującej losy ludzi w epoce stalinowskiej. Autor pozwala w pewien sposób zrozumieć czym tak naprawdę jest komunizm i ile złego wyrządził nie tylko narodowi rosyjskiemu, ale wielu innym narodom europejskim. http://www.mechaniczna-kulturacja.pl/2017/01/saga-moskiewska-pokolenie-zimy-wasilij.html

Literaturę rosyjską znam niestety w bardzo małym stopniu. Na palcach jednej ręki mogę wymienić autorów rosyjskich i to tylko klasyków. Postanowiłam nieco poszerzyć horyzonty i tym sposobem zabrałam się czytanie pierwszego tomu "Sagi moskiewskiej" pt. "Pokolenie zimy". W tym wyborze oczywiście pomogło mi to, że jest to historia o dużej rodzinie, ciągnąca się przez trzy tomy i rozpoczynająca w latach 20. XX wieku.

"Moskiewska saga" opowiada o rodzinie mieszkającej w Rosji, którą poznajemy w roku 1925. Jest kilka lat po rewolucji, która zdecydowanie ukształtowała w różny sposób naszych bohaterów. Głową rodziny Gradowów jest lekarz Borys, a jego żoną kochająca muzykę, gruzińskiego pochodzenia Mary. Mają oni trójkę dzieci: Nikitę (poznajemy również jego żonę Weronikę), Ninę i Kiryła. Wszystkie "dzieci" są zaangażowane w politykę. Nikita jest dowódcą dywizji, Nina jest trockistką-poetką, natomiast Kirył to komunista z krwi i kości.

Nie ukrywam, że początki z tą powieścią miałam trudne. Proza Aksionowa nie jest łatwa i musicie się przygotować na to, że jest to lektura trudna do czytania i wymagająca pełnego skupienia. Na początku czułam wielki mętlik, gdyż autor posługuje się dużą ilością dziwnych nazw, pojawiało się mnóstwo nowych bohaterów, a że mają rosyjskie nazwiska, to trudno mi było je zapamiętać. Ale gdy już zorientowałam się w jakiej formie ta książka jest napisana i z czym mam do czynienia - poszło gładko i pochłonęłam całą historię w ekspresowym czasie. Nie zaszkodzi również zajrzeć do internetu i poczytać o wydarzeniach, czy prawdziwych bohaterach, co bardzo ułatwia zrozumienie fabuły.
Historia Rosji jest na pewno jedną z ciekawszych i gdy tylko trafiam na książkę, w której mogę poznać kolejne, nieodkryte jeszcze przeze mnie fragmenty - korzystam z tej szansy. Rosja to bardzo specyficzny kraj, który zawsze kojarzył mi się z ciężkim życiem mieszkańców, a przede wszystkim z ubóstwem, głodem, zimnem, prześladowaniami za inne sympatie polityczne, niż dozwolone, zwłaszcza na początku XX wieku w czasach sprzed i po rewolucji rosyjskiej. W tej powieści to wszystko jest podane na tacy. Historia rodziny Gradowów to jedynie tło do pokazania historii ZSRR. Jest to tylko symboliczna rodzina, której losy faktycznie mogły tak wyglądać, a autor użył jej, aby wynieść na wierzch wydarzenia z lat 1925-1937 (w tym pierwszym tomie). Mimo tego, że bohaterów można uważać jedynie za marionetki, a głównym celem jest pokazanie całego społeczeństwa, obyczajów i kultury dawnego ZSRR, to każdy z bohaterów jest perełką na torcie. Są rewelacyjnie skonstruowani, każdy ma do odegrania własną, ważną rolę. Bohaterom radziłabym przyjrzeć się nieco bliżej i to nie tylko tym głównym. Aksionow ma niezwykły dar do ich opisywania. Na pewno większość ludzi ma w głowie obraz typowego Rosjanina lat 20. XX wieku i szczerze mówiąc, autor wkomponował się całkowicie w moją wyobraźnię. Z Rosjankami jest nieco inaczej, bo nie mam ich obrazu w głowie, choć z łatwością mogę sobie wyobrazić, jak powinna wyglądać słowiańska piękność - Weronika. Oprócz głównych bohaterów poznajemy również całą gamę innych postaci blisko związanych z rodziną Gradowów - znajomych, przyjaciół, kochanków itp. Każdy z nich mniej lub bardziej zostaje dotknięty działaniami totalitaryzmu, rodzącego się w ich kraju. Poznajemy dramat ofiar nowego systemu, a w zależności od doświadczeń czy pochodzenia bohaterowie przyjmują skrajnie różne postawy. Psychika tych osób jest poddawana ogromnej próbie.

Myślę, że wiele osób już na samym początku odstawi książkę "Pokolenie zimy" i zapomni o niej całkowicie. Ale zachęcam do przebrnięcia przez trudny wstęp i zrozumienia tej formy i treści, którą oferuje nam wyjątkowy pisarz - Wasilij Aksionow.

Jeśli ktoś z Was oglądał serial Moskiewska Saga oparty na powieści Aksjonowa i waha się czy sięgnąć po książkę, to zdecydowanie do tego zachęcam. To, co jest w serialu, jest jedynie małym ułamkiem tych emocji i zdarzeń, jakie staną się waszym udziałem podczas lektury książki.

Saga moskiewska jest epopeją napisaną przez Aksjonowa w latach tysiąc dziewięćset osiemdziesiąt dziewięć – tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt dwa. Opowiada losy inteligenckiej rodziny Gradowów, żyjącej w samym sercu Związku Radzieckiego – Moskwie.

Klan Gradowów poznajemy w tysiąc dziewięćset dwudziestym piątym roku, kiedy ZSRR jest jeszcze krajem w miarę otwartym. Spirala szaleńczego terroru dopiero się rozkręci, a większość obywateli, choć żyje skromnie, jest pełna ]wiary w komunizm i partię. [...]

Pokolenie zimy jest pierwszym z trzech tomów epopei autorstwa Aksjonowa. Książka jest doskonale napisana. Autor wprawnie operuje słowem, a obrazy jakie wyłaniają się z powieści, są niesamowicie realistyczne. Aksjonowowi udało się przekazać wszystko, co istotne z tamtych czasów. Nie dość, że stworzył świetnych, realnych bohaterów, to jeszcze tak zróżnicował ich cechy charakteru, że do końca nie wiemy za kim chcemy się opowiedzieć. [...]

więcej na : domowaksięgarnia.blogspot.com

Czy człowiek jest w stanie w miarę normalnie egzystować, gdy wisi na nim groźba śmierci? Śmierci bolesnej, tragicznej. Trudno spokojnie spać, jeśli najmniejszy szmer sprawia, że chce się uciec. Aż trudno uwierzyć, że kiedyś trwała radość…

Borys i Mary Gradow są inteligenckim małżeństwem. Para doczekała się trojga dzieci: Nikity — dowódcy wojskowego, Cyryla — komunisty i córki, Niny — poetki. Gradowie niegdyś żyli dostatnio i bezpiecznie. Wszystko uległo zmianie wraz z nastrojami społecznymi. Ludzi coraz bardziej przeraża widmo represji, a kult Stalina podszyty jest prawdziwym strachem. Rodzina przechodzi przez wzloty i upadki. Przed każdym stają dylematy, a zły wybór może kosztować wysoką cenę. Jak walczyć o przetrwanie, jednocześnie nie tracąc honoru?

Dawno temu przeczytałam wspaniałą powieść o tytule „Saszeńka”. Jestem ogromną miłośniczką książek osadzonych w rosyjskich realiach, bez względu na epokę. Ostatnio od tego odwykłam. Finalnie trafiłam na Wasilija Aksionowa, po zapoznaniu się z opisem „Pokolenia zimy” już wiedziałam, że wracam do swoich rusofilskich zapędów. Szczególnie, iż wspomnianą pozycję osadzono w czasach stalinowskich. Fascynują i przerażają. „Saszeńka” postawiła w moim prywatnym rankingu poprzeczkę bardzo wysoko. Dlatego do twórczości Aksionowa postanowiłam podejść z dystansem, choć muszę przyznać — kotłowała się we mnie ekscytacja. Powoli skończyłam pierwsze kilkadziesiąt stron. Musiałam poczuć charakterystyczny klimat. I już wówczas mogłam stwierdzić, że autor posiada specyficzny rys i trudno byłoby go pomylić z kimś innym. Podjął ciężką tematykę, szczególnie dla niego samego, ze względu na wspomnienia. Rodzice pisarza zostali aresztowani w ramach wielkiej czystki, matkę ponownie spotkał mając dopiero szesnaście lat.

Wiem, że pojawiają się sprzeczne opinie na temat tej książki. Wielu znudzi, co doskonale rozumiem. Mamy do czynienia z lekturą wymagającą skupienia, trudną w odbiorze. Jednocześnie wartą pewnego wysiłku emocjonalnego, bo to prawdziwa uczta literacka. Wasilij Aksionow operuje pięknym językiem, momentami potocznym, ale nigdy nie zapuszcza się w rejony banalne lub prostackie. Czuć w tym przywiązanie do Tołstoja, Dostojewskiego. Klasyków, gdyż Rosjanie są świadomi, że ich literatura jest wartością ogromną, darem. Chciałabym móc przeczytać „Pokolenie zimy” w oryginale. Czuję w tym jeszcze większy potencjał i mam nadzieję, iż uda spełnić mi się to małe marzenie.

Wydaje się, że powieść stworzono przede wszystkim dla obcokrajowców. Autor przybliża tradycje, tłumaczy zawiłości, wprowadza czytelnika w specjalny świat. Momentami zapominałam, iż siedzę w fotelu. Żyłam życiem postaci, zżyłam się z nimi. Wszyscy są indywidualnościami. Gradowom przyszło istnieć w niebezpiecznym okresie. Aksionow pokazał na ich przykładzie, że wówczas ludzie nadal potrafili cieszyć się drobnostkami, mieć swoje sympatie i antypatie. Mary, wielka miłośniczka Chopina. Jej córka, Nina, szukająca pocieszenia w poezji. Ich dom to ostoja, światełko w mroku. Mimo permanentnego strachu.

Występują również bohaterowie historyczni. Pisarz zgrabnie łączy wątki, choć mnogość może czasem sprawiać dezorientację. Warto sobie narysować małe drzewo genealogiczne, jeśli chcemy rozłożyć książkę na dłuższy czas czytania. Wówczas zaglądamy do takiej ściągi i wracamy na odpowiedni tor. A przyjemnie jest delektować się każdym słowem, wzruszać, myśleć. Tak, natrafiamy na wiele fragmentów skłaniających ku przemyśleniom. W ustach postaci mieści się mnóstwo mądrych słów, wręcz wartych cytowania. Trochę się dziwię, że dopiero poznałam Wasilija Aksionowa. Prawdopodobnie zajmie miejsce w panteonie moich ulubionych twórców, gdy tylko zaznajomię się z innymi jego publikacjami. Niesamowicie utalentowany, trafiający w samo sedno. Jego biografia jest równie imponująca, zachęcam do poszukania informacji.

„Pokolenie zimy” przypadnie do gustu przede wszystkim osobom zainteresowanym historią, nie tylko Rosji. Lektura dobitnie uświadamia, że istniały takie rodziny jak Gradowowie. Próbujący uporządkować swoje otoczenie, mimo tylu przeciwności. Częściej pamiętamy o oprawcach, a ofiary gdzieś giną w morzu wspomnień. Oto ich pomnik.