Zawsze wydawało mi się, że szarlotkowy spór jest prosty. Szarlotka to ciasto z jabłkami na kruchym spodzie z kruszonką u góry. Kwestia glutenu w cieście bywa sprawą absolutnie drugorzędną. Jabłecznik to ciasto ucierane z kawałkami jabłek. Placek z jabłkami to drożdżowe ciasto.
Byłam w stanie oburzyć się w cukierni, kiedy ktoś ewidentną szarlotkę nazwał jabłecznikiem, a placek z jabłkami szarlotką. Pisząc ten tekst, postanowiłam skorzystać ze słownika PWN, żeby w końcu wyjaśnić mój wewnętrzny spór. Oburzyłam się po raz kolejny – według autorów szarlotka to kruche ciasto lub każde ciasto z jabłkami. Zupełnie jak jabłecznik.
Zapytałam moich czytelników, czym jest szarlotka, a czym jabłecznik – niektórzy twierdzą, że to wymienne nazwy, inni szarlotką nazywają ciasto, w którym jabłka są w środku, jeszcze inni mówią, że szarlotka to ciasto, do którego można dodać inne owoce, a jabłecznik jest tylko z jabłek. Niezależnie od tego, czy przygotowujesz jabłecznik, czy szarlotkę jedno jest pewne i nie rodzi żadnych sporów – najważniejsze są jabłka.
Jakie jabłka najbardziej pasują do szarlotki?
Idealne jabłka do szarlotki to ważki temat. Niektórzy twierdzą, że tylko antonówki. Inni, że papierówki. A tak naprawdę po odpowiedniej obróbce każde jabłko nada się do szarlotki. To o czym trzeba pamiętać to sok – im bardziej soczysty owoc, tym większe ryzyko zakalca. Jak do tego nie dopuścić? Najłatwiej po prostu nie używać surowych jabłek, tylko je uprażyć.
Jak uprażyć jabłka do szarlotki?
Obrane jabłka trzeba zetrzeć na tarce o dużych oczkach albo pokroić w kosteczkę. Potem dusimy je w garnku na małym ogniu z cukrem, cynamonem (i kardamonem oraz gałką muszkatołową, jeśli ktoś lubi korzenne smaki). Sprawdzamy, czy są dość miękkie i odlewamy sok – najlepiej do szklanki, bo smakuje rewelacyjnie. Jabłka do szarlotki studzimy i możemy ich spokojnie używać do ciasta.
W przypadku placka z kawałkami jabłek najlepiej sprawdzają się twarde albo miękkie owoce w nieco mniejszej ilości. Dla przykładu – twardymi glosterami możemy wyłożyć cały wierzch jabłecznika, wciskając kawałek obok kawałka, ale papierówkom czy malinówkom powinniśmy dać więcej miejsca.
Szczęśliwi posiadacze jabłonek mogą zamknąć smak najlepszych jabłek w słoikach i potem sukcesywnie używać ich w długie zimowe wieczory. Jak przygotować takie jabłka? Na oko! Najpierw obieramy, wykrawamy gniazda nasienne. Kroimy w kawałki. Wkładamy do garnka. Zalewamy wodą tak, by było jej ok. 2 cm na dnie garnka. Przykrywamy i dusimy na małym ogniu, raz po raz mieszając, najlepiej drewnianą łyżką, która po jakimś czasie będzie miała piękny jabłkowy zapach. Kiedy owoce zupełnie się rozpadną i będą gotowe, wsypujemy cukier. Ile? Zależy do słodyczy jabłek – dodaj kilka łyżek, zamieszaj, spróbuj. Jeśli są za mało słodkie, dodawaj sukcesywnie kolejne porcje cukru. Na koniec dopraw jabłka cynamonem i kardamonem. Zagotuj raz jeszcze i przełóż do wyparzonych słoików. Zakręć i poczekaj, aż się zawekują.
Prosta szarlotka – przepis na duńskie ciasto z jabłkami
Składniki:
- 3 jabłka
- 4 łyżki cukru
- 1/4 szklanki wody
- cynamon
- kardamon
- 7 łyżek masła
- szczypta soli
- 5 łyżek bułki tartej
- śmietana, skyr lub serek waniliowy
Duńczycy znaleźli najprostszy i najtańszy sposób na jabłka. 3 jabłka obieramy, kroimy w kostkę i wrzucamy do rondelka z 2 łyżkami cukru i 1/4 szklanki wody. Gotujemy na małym ogniu, aż się rozpadną. Doprawiamy cynamonem i kardamonem.
Na patelni rozgrzewamy 7 łyżek masła, szczyptę soli, 2 łyżki cukru i 5 łyżek bułki tartej. Przesmażamy jak bułkę do kalafiora – musimy wciąż mieszać, żeby nie przypalić cukru.
Na dno szklanki wkładamy 1 łyżkę jabłek, dodajemy 1 łyżeczkę prażonej bułki tartej, znowu 1 łyżkę jabłek, znowu bułkę tartą i na górę jabłka. Podajemy z kwaśną śmietaną, skyrem lub odrobiną serka waniliowego.
Wegańska szarlotka sypana – przepis
Składniki:
- 1 szklanka mąki pszennej
- 1 szklanka kaszy manny
- 1 szklanka cukru
- 1 łyżka cukru waniliowego
- 1 łyżka proszku do pieczenia
- 1,5 kg jabłka
- 1 łyżka cynamonu
- 170 g masła (w wersji wegańskiej masła roślinnego)
Kolejną prostą szarlotką jest wersja sypana. Pamiętam ją z nieistniejącego już wegańskiego baru, w którym pracowała moja koleżanka. To jest przepis, z którego korzystała. Masło kroimy w kostkę i odstawiamy. W misce dokładnie mieszamy sypkie składniki – mąkę, kaszę, cukier, cukier waniliowy, proszek do pieczenia. Do drugiej miski ścieramy jabłka na tarce o grubych oczkach. Mieszamy z cynamonem.
Piekarnik nagrzewamy do 180 stopni Celsjusza. Tortownicę wykładamy papierem do pieczenia. Na dno wysypujemy 1/3 suchych składników, układamy połowę jabłek, na to wysypujemy kolejną 1/3 suchych składników, na to wykładamy resztę jabłek, posypujemy resztą sypkich składników. Na wierzchu układamy kawałki masła. Pieczemy około 1 godzinę – szarlotka z kaszą manną musi być złota. Wyciągamy z piekarnika, studzimy i podajemy. Ta prosta wegańska szarlotka na pewno podbije wasze serca!
Szarlotka/jabłecznik na kruchym cieście
Składniki:
- 300 g mąki pszennej
- 1 łyżka proszku do pieczenia
- 1 łyżka cukru waniliowego
- 11 łyżek cukru
- 250 g zimnego masła (w wersji wegańskiej masła roślinnego)
- 8 dużych jabłek
- 1 łyżka cynamonu
- 1 łyżeczka kardamonu
- 1/2 łyżeczki mielonej gałki muszkatołowej
Przygotowując szarlotkę na kruchym cieście, trzymamy się zasady Julii Child „nie ma nic lepszego od masła”. W misce mieszamy 300 g mąki pszennej, 1 łyżkę proszku do pieczenia, 1 łyżkę cukru waniliowego, 7 łyżek cukru. Dodajemy 250 g zimnego masła pokrojonego w kostkę. Szybko wyrabiamy jednolite ciasto. Wkładamy do miski, przykrywamy folią lub ścierką i chowamy do lodówki.
W tym czasie obieramy i ścieramy na tarce o grubych oczkach 8 dużych jabłek. Mieszamy je z 4 łyżkami cukru, 1 łyżką cynamonu, 1 łyżeczką kardamonu i 1/2 łyżeczki mielonej gałki muszkatołowej. Wkładamy do rondelka i zagotowujemy. Odlewamy powstały sok (i pijemy!).
Wyciągamy zimne ciasto z lodówki. Połowę układamy na dnie tortownicy wyłożonej papierem do pieczenia (ja ścieram na tarce o grubych oczkach). Wstawiamy do piekarnika nagrzanego do 200 stopni na około 10 minut, aż spód się przypiecze. Resztę ciasta trzymamy w lodówce. Na upieczone ciasto wykładamy odciśnięte jabłka. Ścieramy resztę ciasta. Pieczemy około 45 minut – do zazłocenia góry. Wyciągamy z piekarnika, pozwalamy przestygnąć. Wtedy łatwiej będzie je kroić i nie będzie się rozpadać. Szarlotkę na kruchym cieście oprószamy cukrem pudrem. Podajemy tak, jak lubimy – ja lubię z kwaśną śmietaną.
Do masy jabłkowej możemy dodać 1/2 szklanki posiekanych orzechów włoskich lub rodzynek.
Przepis na szarlotkę z bezą
Składniki:
- 300 g mąki pszennej
- 1 łyżka proszku do pieczenia
- 1 łyżka cukru waniliowego
- 9 łyżek cukru
- 250 g zimnego masła
- 2 jajka
- 8 dużych jabłek
- 4 łyżki cukru
- 1 łyżka cynamonu
- 1 łyżeczka kardamonu
- 1/2 łyżeczki mielonej gałki muszkatołowej
Szarlotka z bezą to bardzo wymagający deser. Kiedy jest ciepła i beza jako tako się trzyma, smakuje bardzo dobrze. Najgorzej, kiedy beza opada pod ciężarem kruchego ciasta i zamienia się w białą słodką piankę. Wiem, że są wśród nas miłośnicy tej drugiej i to dla nich jest ten przepis.
W misce mieszamy 300 g mąki pszennej, 1 łyżkę proszku do pieczenia, 1 łyżkę cukru waniliowego, 7 łyżek cukru. Dodajemy 250 g zimnego masła pokrojonego w kostkę i 2 żółtka (białka zostawiamy w drugiej misce). Szybko wyrabiamy jednolite ciasto. Wkładamy do miski, przykrywamy folią lub ścierką i wkładamy do lodówki.
W tym czasie obieramy, a następnie ścieramy na tarce o grubych oczkach 8 dużych jabłek. Mieszamy je z 4 łyżkami cukru, 1 łyżką cynamonu, 1 łyżeczką kardamonu i 1/2 łyżeczki mielonej gałki muszkatołowej. Wkładamy do rondelka i zagotowujemy. Odlewamy powstały sok (i pijemy!). Z pozostałych dwóch białek i 2 dwóch łyżek cukru ubijamy sztywną pianę.
Wyciągamy zimne ciasto z lodówki – 3/4 układamy na dnie tortownicy wyłożonej papierem do pieczenia (ja ścieram na tarce o grubych oczkach). Wstawiamy do piekarnika nagrzanego do 200 stopni na około 10 minut, aż spód się przypiecze. Resztę ciasta trzymamy w lodówce. Na upieczone ciasto wykładamy odciśnięte jabłka, a na nie ubitą pianę. Wierzch posypujemy resztą ciasta. Pieczemy około 45 minut – do zazłocenia góry. Szarlotkę z bezą wyciągamy z piekarnika, pozwalamy przestygnąć. Wtedy łatwiej będzie ją kroić i nie będzie się rozpadać.
Szwedzki jabłecznik – przepis
Składniki:
- 125 g masła
- 125 g cukru
- 3 łyżki cukru
- 2 jajka
- 2 łyżki mleka
- 150 g mąki pszennej
- 1 i 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia
- 1 łyżka cukru waniliowego
- 3 jabłka
- 1 łyżeczka cynamonu
Szwedzki jabłecznik to ucierane ciasto z kawałkami jabłek. Smakuje przepysznie i jest bardzo prosty w przygotowaniu.
Piekarnik nagrzewamy do 200 stopni. Mikserem ucieramy 125 g masła i 125 g cukru na puszystą masę. Dodajemy 2 jajka i miksujemy około 1 minuty. Dodajemy 2 łyżki mleka, 150 g mąki pszennej, 1 i 1/2 łyżeczkę proszku do pieczenia i 1 łyżkę cukru waniliowego. Wszystko miksujemy do powstania jednolitej masy. Obieramy 3 jabłka, kroimy w ósemki. Wkładamy do miseczki, zasypujemy 3 łyżkami cukru i 1 czubatą łyżeczką cynamonu. Dokładnie mieszamy jabłka z cukrem i cynamonem.
Do wyłożonej papierem formy do pieczenia (tortownica 23 cm) wkładamy masę na ciasto. Na wierzchu układamy jabłka i wciskamy je palcem w ciasto. Możemy wierzch posypać 1 łyżką cukru perlistego. Pieczemy około 30 minut do suchego patyczka. Podajemy z sosem waniliowym (jeśli go nie mamy, to wystarczy nieco rozpuścić lody waniliowe i polać nimi kawałek ciasta).
Szarlotka bez pieczenia – przepis
Składniki:
- 5 opakowań herbatników petit-beurre
- 2 kg jabłek
- 3 łyżki cukru
- 1 łyżka cynamonu
- 1/4 szklanki posiekanych orzechów włoskich
Do przygotowania szarlotki bez pieczenia w formie o wymiarach 20x30 cm potrzebujemy 5 opakowań herbatników petit beurre, 2 kilogramów jabłek, 3 łyżek cukru, 1 łyżki cynamonu, 1/4 szklanki posiekanych orzechów włoskich. Jabłka obieramy, ścieramy na tarce o dużych oczkach. Wkładamy do garnka. Wlewamy 1/4 szklanki wody, dodajemy 3 łyżki cukru i gotujemy, mieszając raz po raz, aż zaczną się rozpadać. Próbujemy ich i ewentualnie dodajemy cukier. Wsypujemy też 1 łyżkę cynamonu oraz posiekane orzechy. Ważne, żeby jabłka były gorące.
Na dno formy wykładamy ciasteczka. Układamy na nich połowę jabłek, przykrywamy kolejną warstwą ciastek i znowu dajemy pozostałe jabłka. Na wierzch kładziemy herbatniki. Ciasto delikatnie dociskamy od góry. Studzimy. Szarlotkę przed podaniem oprószamy cukrem pudrem.
Więcej sprawdzonych przepisów znajdziesz w pasji Gotuję.
Zdjęcia w tekście: Shutterstock
Komentarze (1)
Komentarze
lesgo ciasto z jabłkami lepsze od szarlotki i jabłecznika